Rainer Maria Rilke i jego mistyczna Rosja. Obraz domu wiecznego pielgrzyma.

Abstrakt

Rainer Maria Rilke to jeden z najwybitniejszych poetów i prozaików modernizmu niemieckiego. Urodzony w 1875 w Pradze, artystycznie uzdolniony, uduchowiony, obdarzony niesłychaną wrażliwością oraz wnikliwością. Młody poeta od najmłodszych lat jest rozdarty między matką z jej niemiecką dumą narodową a ojcem mającym ambicje wojskowe; między kulturą germańską a słowiańską. Obie przeciwstawne sobie kultury w znacznej mierze wpłynęły nie tylko na panteistycznie i romantyczno-mistycznie zabarwiony obraz świata poety, ale również znajdują odzwierciedlenie w jego wczesnej twórczości. W poszukiwaniu prawdziwej ojczyzny, domu, poczucia bezpieczeństwa, ciepła i własnego siebie, młody Rilke opuszcza rodzimą Pragę, udając się najpierw do Monachium. Tam przez krótki czas studiuje filozofię i estetykę, dołącza też do grona literatów niemieckich skupionych wokół Stefana George („George Kreis”). W 1897 roku poznaje o czternaście lat starszą Lou Andreas-Salomé, z którą wyrusza dwukrotnie, w 1899 i w 1900 roku, w długą i wyczerpującą, a zarazem pełną niesamowitych wrażeń podróż do Rosji. Będąc podczas pierwszej podróży uczestnikiem prawosławnej Wielkanocy celebrowanej w Moskwie, Rilke doznaje czegoś w rodzaju teofanii. Zafascynowany prostotą życia i czystą, bezpośrednią, wręcz mistyczną wiarą w Boga rosyjskich chłopów oraz ich pełnym szacunku stosunkiem do ziemi, uważa, że w Rosji znalazł kraj wiecznego Boga, prawdziwą ojczyznę, dom oraz samego siebie. Rosja staje się dlań na zawsze duchową ojczyzną, choć nie udaje mu się już do niej ponownie dotrzeć. Zapis mistycznych poszukiwań zawierają najsłynniejsze dzieła poetyckie i prozatorskie Rilkego. Z wczesnego okresu twórczości literackiej pochodzą „Ofiary dla Larów” (1895), które stanowią pierwsze kroki na drodze poszukiwania prawdziwej ojczyzny i samego siebie. Świadectwem drogi wiary, mistycznej podróży w głąb siebie są w szczególności „Księga godzin”, „Księga o życiu monastycznym” (1899) oraz prozą napisane „Historie o miłującym Panu Bogu” (1900). Rainer Maria Rilke znalazł w Rosji nie tylko swą prawdziwą, duchową ojczyznę, ale dzięki obcowaniu z dziewiczą przyrodą oraz obserwacji stosunku prostych ludzi do ziemi, do bliźniego oraz do Boga, młody, zagubiony poeta odnalazł także samego siebie w swej nieskazitelnej duszy pełnej światła.