Abstract
The Second Polish Republic developed an advanced and, in many ways, modern system of social care; however, the services which the citizens were entitled to seemed to be privileges available only to a small part of the population. The origins of this situation are to be found in the specific social and occupational structure of the population, low industrialization rate and the modest financial capabilities of the state and local governments. These resulted in a limited number of people with access to social insurances, a limited scope of public health care, a selective nature of access to unemployment insurance or radical differences in access to social care. And it is this unavailability of the social offer which determines the consideration of those benefits in Poland as privileges rather than commonly available rights of the Polish citizens.
References
AAN, MOS – Archiwum Akt Nowych, Ministerstwo Opieki Społecznej, sign. 12; 242.
AAN – Archiwum Akt Nowych, Prezydium Rady Ministrów w Warszawie.
Drozdowski, M.M. (ed.) (1961) ‘Sprawozdanie Referatu Zawodowego Wydziału Bezpieczeństwa Ministra Spraw Wewnętrznych o stanie bezrobocia w Polsce’, Najnowsze Dzieje Polski. Materiały i Studia z Okresu 1914–1939, 4, pp. 211–238.
Sprawozdanie z działalności Funduszu Pracy za okres od 1 kwietnia 1936 r. do 31 marca 1937 r. (1937) Warszawa: Fundusz Pracy.
Dz.U. 1919 No 63 item 371 – Dziennik Ustaw, Zasadnicza ustawa sanitarna z dnia 19 lipca 1919 r.
Dz.U. 1920 No 44 item 272 – Dziennik Ustaw, Ustawa z dnia 19 maja 1920 r. o obowiązkowym ubezpieczeniu na wypadek choroby.
Dz.U. 1921 No 32 item 195 – Dziennik Ustaw, Ustawa z dnia 18 marca 1921 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i ich rodzin oraz o zaopatrzeniu rodzin po poległych i zmarłych, których śmierć znajduje się w związku przyczynowym ze służbą wojskową.
Dz.U. 1923 No 92 item 726 – Dziennik Ustaw, Ustawa z dnia 16 sierpnia 1923 r. o opiece społecznej.
Dz.U. 1924 No 6 item 46 – Dziennik Ustaw, Ustawa z dnia 11 grudnia 1923 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszów państwowych i zawodowych wojskowych.
Dz.U. 1924 No 16 item 148 – Dziennik Ustaw, Ustawa z dnia 30 stycznia 1924 r. w przedmiocie rozciągnięcia obowiązujących na obszarze województw: krakowskiego, lwowskiego, stanisławowskiego, tarnopolskiego i cieszyńskiej części województwa śląskiego ustaw o obowiązkowym ubezpieczeniu robotników od wypadków na obszar województw: warszawskiego, łódzkiego, kieleckiego, lubelskiego, białostockiego, wołyńskiego, poleskiego i nowogródzkiego oraz Ziemi Wileńskiej.
Dz.U. 1924 No 67 item 650 – Dziennik Ustaw, Ustawa z dnia 18 lipca 1924 r. o zabezpieczeniu na wypadek bezrobocia.
Dz.U. 1924 No 73 item 716 – Dziennik Ustaw, Ustawa z dnia 25 lipca 1924 r. o zawieszeniu mocy obowiązującej ustawy z dnia 16 sierpnia 1923 r. o opiece społecznej w województwach poznańskim i pomorskim.
Dz.U. 1925 No 26 item 171 – Dziennik Ustaw, Ustawa z dnia 18 lutego 1925 r. o Radzie Opieki Społecznej.
Dz.U. 1927 No 92 item 823 – Dziennik Ustaw, Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 14 października 1927 r. o zwalczaniu żebractwa i włóczęgostwa.
Dz.U. 1927 No 106 item 911 – Dziennik Ustaw, Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 listopada 1927 r. o ubezpieczeniu pracowników umysłowych.
Dz.U. 1928 No 26 item 232 – Dziennik Ustaw, Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 marca 1928 r. o rozgraniczeniu obowiązków opiekuńczych związków komunalnych.
Dz.U. 1928 No 29 item 267 – Dziennik Ustaw, Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 marca 1928 r. o opiekunach społecznych i o komisjach opieki społecznej.
Dz.U. 1929 No 3 item 18 – Dziennik Ustaw
Dz.U. 1930 No 82 item 646 – Dziennik Ustaw, Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 29 listopada 1930 r. zmieniające art. 4 ustawy z dnia 25 marca 1929 r. o zmianie niektórych postanowień ustawy z dnia 18 lipca 1924 r. o zabezpieczeniu na wypadek bezrobocia.
Dz.U. 1932 No 39 item 399 – Dziennik Ustaw, Ustawa z dnia 17 marca 1932 r. w sprawie zmiany ustawy z dnia 18 lipca 1924 r. o zabezpieczeniu na wypadek bezrobocia.
Dz.U. 1933 No 51 item 396 – Dziennik Ustaw, Ustawa z dnia 28 marca 1933 r. o ubezpieczeniu społecznym.
Mały Rocznik Statystyczny 1939 (1939) Warszawa: GUS.
Rocznik Statystyki Rzeczypospolitej Polskiej 1930 (1930) Warszawa: GUS.
Rocznik Ubezpieczeń Społecznych w Polsce 1931 (1931) 7. Warszawa: ZUS.
Ubezpieczenia społeczne w Polsce w latach 1934–1938 (1940) Warszawa: ZUS.
Arnekker, E. (1937) ‘Ubezpieczenie chorobowe w różnych krajach Europy’, Przegląd Ubezpieczeń Społecznych, 2, pp. 87–92.
Bujalski, J. (1936) ‘Uwagi o lecznictwie zakładowym w ubezpieczeniu na wypadek chorób’, Przegląd Ubezpieczeń Społecznych, 9, pp. 633–643.
Caro, L. (1926) Zasady nauki ekonomii społecznej. Lwów: K.S. Jakubowski.
Chylak, K. (2014) ‘Systemy ubezpieczeń na wypadek bezrobocia w Polsce międzywojennej’, in Żarnowski, J. (ed.) Metamorfozy Społeczne. Państwo i społeczeństwo Drugiej Rzeczypospolitej. Warszawa: Instytut Historii PAN, pp. 221–239.
Danielski, J. (1938) ‘Pomoc lecznicza na wsi’, Praca i Opieka Społeczna, 4, pp. 434–442.
Dyboski, T. (1939) Ubezpieczenia społeczne w Polsce w ostatnich latach. Warszawa: Instytut Spraw Społecznych.
Frankowska, L. (1929) Ubezpieczenie na wypadek choroby (kasy chorych). Warszawa: Księgarnia Robotnicza.
Fundusz Pracy w latach 1933 i 1934 (1934) Warszawa: Fundusz Pracy.
Grata, P. (2013) Polityka społeczna Drugiej Rzeczypospolitej. Uwarunkowania – instytucje – działania. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Grata, P. (2014a) ‘Polityka społeczna Drugiej Rzeczypospolitej’, in Żarnowski, J. (ed.) Państwo i społeczeństwo Drugiej Rzeczypospolitej. Warszawa: Instytut Historii PAN, pp. 189–220.
Grata, P. (2014b) ‘Problemy macierzyństwa, dzieci i młodzieży w systemie opieki społecznej Drugiej Rzeczypospolitej’, in Kozak, S., Opaliński, D., Polaczek, J., Wieczorek, S. and Zawitkowska, W. (eds) Człowiek – społeczeństwo – źródło. Studia dedykowane Profesor Jadwidze Hoff. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, pp. 390–399.
Grata, P. (2014c) ‘Rola parlamentu w kreowaniu polityki społecznej Drugiej Rzeczypospolitej’, Przegląd Sejmowy, 4, pp. 111–138.
Hilarowicz, T. (1926) Zarys polskiego prawa sanitarnego. Warszawa: Wydawnictwo Lekarz Polski.
Landau, L., Pański, J., and Strzelecki, E. (1939) Bezrobocie wśród chłopów. Warszawa: Instytut Gospodarstwa Społecznego.
Lgocki, J. (1936) Rozwój i kierunek organizacji ubezpieczeń społecznych w Polsce. Streszczenie referatu wygłoszonego w Towarzystwie Ekonomistów i Statystyków Polskich. Warszawa: [s.n.].
Lgocki, J. (1937) Podstawy prawne i organizacyjne ubezpieczeń społecznych w Polsce. Warszawa: Związek Zawodowy Pracowników Instytucji Ubezpieczeń Społecznych.
Łazowski, J. (1929) ‘Ubezpieczenia społeczne w Polsce w pierwszym dziesięcioleciu Niepodległości’, in Zaleski, S. (ed.) Bilans gospodarczy dziesięciolecia Polski Odrodzonej. Vol. 2. Poznań: Gebethner i Wolff, pp. 383–438.
Mamrotowa, W. (1934) ‘Rządowy projekt ustawy o ubezpieczeniu robotników rolnych na wypadek niezdolności do zarobkowania i na wypadek śmierci’, Przegląd Ubezpieczeń Społecznych, 3, pp. 148–151.
Młodzież sięga po pracę (1938) Warszawa: Instytut Spraw Społecznych.
Muszalski, W. (1988) ‘Zaopatrzenie emerytalne funkcjonariuszy państwowych w Polsce (1918–1954)’, Studia i Materiały z Historii Ubezpieczeń Społecznych w Polsce, 6, pp. 17–56.
Nakoniecznikow-Klukowski, B. (1938) ‘Przegląd najbardziej aktualnych zagadnień z zakresu polityki opiekuńczej’, Praca i Opieka Społeczna, 1, pp. 18–26.
Opieka nad macierzyństwem, dziećmi i młodzieżą w Rzeczypospolitej Polskiej (1928) Warszawa: Komitet Polski Międzynarodowego Kongresu Opieki nad Dzieckiem.
Piątkowski, M. (1983) ‘Świadczenia emerytalno-rentowe ubezpieczeń społecznych w okresie międzywojennym’, Studia i Materiały z Historii Ubezpieczeń Społecznych w Polsce, 1, pp. 23–62.
‘Rozwój ubezpieczeń społecznych przed kryzysem’ (1934) Polska Gospodarcza, 32, pp. 983–984.
Sasorski, S. (1932) ‘Ubezpieczenie pracowników umysłowych’, Praca i Opieka Społeczna, 2, pp. 137–153.
Szymanko, R. (1939) ‘Pomoc lecznicza na wsi’, Przegląd Ubezpieczeń Społecznych, 6, pp. 332–335.
License
Copyright (c) 2015 Paweł Grata
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.