Abstract
The article, theoretically and methodologically situated between postcolonial and intertextuality studies, explores the functioning of serpent imagery in Adam Mickiewicz’s anti-imperial writing. As a metaphor and metonymy, the serpent develops a broad and dynamic range of significations, from an Aesopic figure of Polisch homelessness, treason or rebellion, to a symbol of Russian discursive violence. Snake-as-trope provides Mickiewicz with complex autotextual and intertextual areas of tension and conflict zones where the ethical and aesthetic paradoxes of the political, cultural and literary Wallenrodism are negotiated.References
Bakuła B., 2006, Kolonialne i postkolonialne aspekty polskiego dyskursu krajoznawczego (zarys problematyki), „Teksty drugie” 102 (2006), s. 11–32.
Bakuła B., 2007, Colonial and Postcolonial Aspects of Polish Discourse on the Eastern Borderlands, [w:] Korek J., (red.), From Sovietology to Postcoloniality: Poland and Ukraine from a Postcolonial Perspective, Huddinge, s. 41–60.
Baumgarten L., 1952, Dekabryści a Polska, Warszawa.
Bėlza S.I., 1970, Pol’skie svjazi Vjazemskogo, [w:] Balašov N.I., (red.), Pol’sko-russkie literaturnye svjazi, Moskva, s. 217–233.
Bekker I., 1948, Dekabristy i pol’skij vopros, „Voprosy istorii” 3 (1948), s. 65–74.
Berezina V.G., 1957, Mickevič i „Moskovskij telegraf“, [w:] Levkovič J.L., (red.), Adam Mickevič v russkoj pečati 1825–1955, Moskva – Leningrad, s. 471–479.
Bhabha H.K., 1994, The Location of Culture, London – New York.
Bloom H., 1973, The Anxiety of Influence, New York.
Byron G.G., 1821, Sardanapalus. The Two Foscari. Cain, London.
Cavanagh C., 2003, Postkolonialna Polska. Biała plama na mapie współczesnej teorii, „Teksty drugie” 64 (2003), 60–71.
Chwin S., 1993, Literatura a zdrada. Od “Konrada Wallenroda” do “Małej Apokalipsy”, Kraków.
Cjavlovskij M.A., 1934, „On meždu nami žil...“ (Po povodu stat’i Lednickogo), [w:] Puškin. 1834 god, Leningrad, s. 65–92.
Cuvier G., 1820, Discours sur les Révolutions de la surface du Globe, et sur les changemens qu’elles ont produits dans le règne animal, Paris.
Deržavin G.R., 1863–1883, Sočinenija, Sankt-Peterburg.
Fieguth R., 1997, Mickiewiczs Russland – anhand der Sonette und des „Epischen Abstands“ von „Dziady“ III, „Wiener Slawistischer Almanach“ 44 (1997), s. 211–236.
Fieguth R., 1998, Verzweigungen. Zyklische und assoziative Kompositionsformen bei Adam Mickiewicz (1798–1855), Fribourg.
Gall A., 2008, Konfrontation mit dem Imperium: Die literarische Auseinandersetzung zwischen Adam Mickiewicz (Dziady) und Aleksandr S. Puškin (Mednyj vsadnik), [w:] Ressel G. / Stahl H., (red.), Die Slaven und Europa, Frankfurt a. M., s. 79–103.
Gillel’son M.I., 1969, P.A. Vjazemskij. Žizn’ i tvorčestvo, Leningrad.
Goethe J.W., 1795, Neue Schriften. T. IV. Wilhelm Meisters Lehrjahre, Berlin.
Goszczyński S., 1828, Zamek kaniowski, Warszawa.
Ivinskij D., 2003, Puškin i Mickevič, Moskva.
Ivinskij D., 2005, O Puškine, Moskva.
Janion M., 2006, Niesamowita Słowiańszczyzna: fantazmaty literatury, Kraków.
Janion M., 2007, Gorączka romantyczna, Gdańsk.
Kirschbaum H., 2014, Adam Napoleon Mickiewicz: Inwersje historiczne i poetyka klęski (1812), [w:] Katastrofizm polski w XIX i XX wieku: idee, obrazy, konsekwencje, Poznań [w druku].
Kiršbaum S. / Kiršbaum G., 2012, F.I. Tjutčev i russkaja diplomatičeskaja missija v Mjunchene: neizvestnye stranicy, [w:] Fleishman L. / Ospovat A. / Poljakov F., (red.), From Medieval Russian Culture to Modernism. Studies in Honor of Ronald Vroon, Frankfurt a. M., s. 89–118.
Kiślak E., 1991, Car-trup i Król-Duch. Rosja w twórczości Słowackiego, Warszawa.
Korek J., (red.), 2007, From Sovietology to Postcoloniality: Poland and Ukraine from a Postcolonial Perspective, Huddinge.
Koropeckyj R., 2001, Orientalism in Adam Mickiewicz’s Crimean Sonnets, “The Slavic and East European Journal”, T. 45, No. 4 (2001), s. 660–678.
Koropeckyj R., 2008, Adam Mickiewicz. The Life of a Romantic, Ithaca.
Kowalczyk-Twarowski K., 2004, Imperialne przestworza, spolegliwi tubylcy: Polska, Rosja, RPA, [w:] Białas Z., (red.), Postkolonializm i okolice, Katowice – Warszawa, s. 173–186.
Krasicki I., 1954, Pisma wybrane, Warszawa.
Kubacki W., 1977, Z Mickiewiczem na Krymie, Warszawa.
Landa S., 1976, Sonety Adama Mickeviča, [w:] Mickevič A., Sonety, Moskva, s. 225–300.
Lecke M., 2009, Faddej Bulgarin. Sprawa polska im Russischen Reich, „Zeitschrift für slavische Philologie“ 66 (2009/2010), s. 317–337.
Malcze[w]s k i A., 1825, Maria. Powieść ukraińska, Warszawa.
Mérimée P., 1827, La Guzla, ou choix de poésies illyriques, recueillies dans la Dalmatie, la Bosnie, la Croatie et l’Herzegowine, Paris.
Mickiewicz A., 1860, Pisma. T. IV, Paryż.
Mickiewicz A., 1955, Dzieła, Warszawa.
Mickiewicz W., 1899, Z teki Franciszka Malewskiego, [w:] Rok Mickiewiczowski, No. 1 (1899), s. 60–269.
Niemcewicz J.U., 1877, Pamiętniki. Dziennik pobytu za granicą od dnia 21 lipca 1831 r. do 20 maja 1841 r. T. II, Poznań.
Polevoj N., 1827, Vzgljad na russkuju literaturu 1825 i 1826 gg. (Pis’mo v N’ju-Jork k S.P.D.), “Moskovskij Telegraf” 13, No. 1 (1827), s. 6–9.
Puškin A., 1956–1962, Polnoe sobranie sočinenij, Moskva.
Rejtblat A.I., 1993, Bulgarin i Pol’ša, [w:] Russkaja literatura, No. 3 (1993), s. 72–99.
Said E., 1978, Orientalism, New York.
Said E., 1994, Culture and Imperialism, New York.
Skórczewski D., 2006, Postkolonialna Polska – projekt (nie)możliwy, „Teksty drugie” 1/2 (2006), s. 100–112.
Skórczewski D., 2008, Wobec eurocentryzmu, dekolonizacji i postmodernizmu. O niektórych problemach teorii postkolonialnej i jej polskich perspektywach, „Teksty drugie”1/2 (2008), s. 33–55.
Słowacki J., 1972, Kordian, Warszawa.
Stefanowska Z., 1993, Mickiewicz jako czytelnik „Marii“ Malczewskiego, [w:] Kolbuszowski J., (red.), Księga w 170 rocznicę wydania „Ballad i romansów“ Adama Mickiewicza, Wrocław, s. 246–254.
Stefanowska Z., 1996, Rosja w „Ustępie“ III części „Dziadów“, [w:] Kolbuszewski J., (red.), „W krainie pamiątek“. Prace ofiarowane profesorowi Bogdanowi Zakrzewskiemu w osiemdziesiątą rocznicę urodzin, Wrocław, s. 137–147.
Uffelmann D., 2007, „Ich würde meine Nation als lebendiges Lied erschaffen“. Romantik-Lektüre unter Vorzeichen des Postkolonialismus, [w:] Gall A. / Grob T. / Lawaty A. / Ritz G., (red.), Romantik und Geschichte. Polnisches Paradigma, europäischer Kontext, deutsch-polnische Perspektive, Wiesbaden, s. 90–107.
Uffelmann D., 2010, „Litwo! Wschodzie mój!“, [w:] „Słupskie Prace Filologiczne“ 8 (2010), s. 165–188.
Uffelmann D ., 2 011, Indianisches Mimikry im deutschen Zirkus. Sienkiewicz’ „Sachem“ als Dokument polnischer ,Kolonialliteratur‘, [w:] Deutschmann P. / Munz V. / Pavlenko O., (red.), Konfliktszenarien um 1900: politisch – sozial – kulturell, Wien, s. 346–365.
Uffelmann D., 2012, Litauen! Mein Orient!, [w:] Kissel W.S., (red.), Der Osten des Ostens. Orientalismen in den slavischen Kulturen, Frankfurt a. M., s. 265–301.
Vjazemskij P., 1884, Polnoe sobranie sočinenij. T. IX, Sankt-Peterburg.
Zgorzelski C., 1993, Obserwacje, Warszawa.