Słowa kluczowe
“In protection of Christians”
criminal law protection of freedom of religion and belief
interference with religious acts
insult of religious feelings
Jak cytować
Abstrakt
Crimes against freedom of religion or belief, codified in Chapter XXIV of the Criminal Code, have not been amended for a quarter of a century. This situation may be changed by a citizen’s bill to amend the Criminal Code, affirmed by politicians associated with the Suwerenna (formerly: Solidarna) Polska party and the Ministry of Justice. Considering that the legislative project (Parliamentary Paper No. 2756 of the 9th term of the Sejm) proposes significant changes to criminal law protection of freedom of religion and belief, it demands extensive study. This article is the most detailed analysis of the project so far. It discusses the most important assumptions of the draft bill, such as introducing a new “justification”, removing the element of malice from Article 195 of the CC, relinquishing the necessity of confirming an insult to religious feelings for the existence of a crime under current Article 196 of the CC, and introducing a new criminal offence, unknown in the current Code, of lionising or ridiculing a religious association along with a regulated legal situation, its dogmas or rites. The motives guiding the project’s proponent and justifying, in his opinion, the necessity of proposed amendments are also analyzed. What distinguishes this article from previous analyses of the draft is also that it considers of changes that were made to it at the parliamentary stage. The analysis carried out unequivocally indicates that it is questionable whether the draft complies with constitutional principles of the state’s relations with churches and religious associations. The project’s provisions lead to the entanglement of state bodies in ideological disputes, also undermining the mutual independence of the state and religious associations. Moreover, the project’s entry into force may cause a freezing effect, endangering the implementation of the constitutionally guaranteed freedom of speech. Finally, the draft is legislatively controversial and some of its provisions do not comply with the principle of definiteness of criminal law.
Bibliografia
Barczak-Oplustil A., Obowiązywanie zasady nullum crimen sine lege. Wybrane problemy, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2013, nr 17(3), s. 5–28.
Borecki P., „Tęczowa zaraza” a niezależność Kościoła i godność człowieka. Uwagi do wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z 8 grudnia 2020 r., sygn. I C 1357/19, „Studia Prawa Publicznego” 2021, nr 1(33), s. 139–154. DOI: https://doi.org/10.14746/spp.2021.1.33.6
Borecki P., Prawodawstwo wyznaniowe z okresu II Rzeczypospolitej we współczesnym polskim systemie prawnym, „Studia Prawa Publicznego” 2014, nr 4(18), s. 61–81.
Borecki P., W obronie chrześcijan, przeciw wolności sumienia. Opinia prawna w sprawie obywatelskiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny (druk sejmowy nr 2756), https://www.batory.org.pl/wp-content/uploads/2022/12/P.-Borecki_W.obronie.chrzescian.przeciw.wolnosci.sumienia-Opinia.prawna.pdf (dostęp: 20 VIII 2023).
Centrum Analiz Strategicznych Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości, Raport przedstawiający przypadki naruszenia prawa do wolności religijnej w Polsce, w odniesieniu do chrześcijan w 2019 r., https://iws.gov.pl/wp-content/uploads/2021/05/RAPORT1.pdf (dostęp: 20 VIII 2023).
Demenko A., Wypowiedź jako czynność sprawcza – na przykładzie znieważenia przedmiotu czci religijnej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2016, nr 78(4), s. 137–149. DOI: https://doi.org/10.14746/rpeis.2016.78.4.11
Derlatka M., Zasadność kryminalizacji obrazy uczuć religijnych, „Prokuratura i Prawo” 2015, nr 10, s. 41–46.
Gardocki L., Zasada nullum crimen sine lege certa we współczesnym polskim prawie karnym, w: Hominum causa omne ius constitutum est. Księga jubileuszowa ku czci Profesor Alicji Grześkowiak, pod red. A. Dębińskiego et al., Lublin 2006, s. 71–80.
Jamontt J., Rappaport E.St., Kodeks karny r. 1932 z dostosowanemi do kodeksu tezami z orzeczeń Sądu Najwyższego, odpowiedniemi ustępami uzasadnienia projektu Komisji Kodyfikacyjnej. Część szczególna, Warszawa 1932.
Kamiński I.C., Wolność myśli, sumienia i wyznania a swoboda wypowiedzi, w: Prawne granice wolności sumienia i wyznania, pod red. R. Wieruszewskiego, M. Wyrzykowskiego, I. Kondratiewy-Bryzik, Warszawa 2012, s. 217–242.
Kędzierski J., Przestępstwa przeciwko religiom i wyznaniom w polskim prawie karnym – de lege ferenda, „Palestra” 2007, nr 7–8, s. 71–82.
Kulik M., Między jednoznacznością a zrozumiałością zakazu karnego. Uwagi o regule nullum crimen sine lege certa w perspektywie konstytucyjnej, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2022, nr 5(69), s. 339–351. DOI: https://doi.org/10.15804/ppk.2022.05.27
Litauer J., Przestępstwa religijne w kodeksie karnym, „Wolnomyśliciel Polski” 1934, nr 14, s. 390–393.
Lityński A., Dwa kodeksy karne 1932. W osiemdziesiątą rocznicę, „Roczniki Administracji i Prawa” 2012, nr 12, s. 207–218.
Makarewicz J., Projekt wstępny części szczegółowej Kodeksu karnego, Lwów 1926, https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/39729/edition/40613 (dostęp: 20 VIII 2023).
Makowski W., Projekt wstępny części szczególnej Kodeksu karnego, Warszawa 1926, https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/39728/edition/40612 (dostęp: 20 VIII 2023).
Ozdarska L., Przestępstwo obrazy uczuć religijnych w polskim prawie karnym, „Studia Prawnoustrojowe” 2013, nr 19, s. 123–135.
Paprzycki R., Prawna ochrona wolności sumienia i wyznania, Warszawa 2015.
Piechowiak M., Preambuła Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. Aksjologiczne podstawy prawa, Warszawa 2020.
Pietrzak M., Prawo wyznaniowe, wyd. 4, Warszawa 2010.
Pohl Ł., O potrzebie zmiany obecnego ujęcia przepisu określającego przestępstwo obrazy uczuć religijnych w polskim prawie karnym, w: Prawna ochrona wolności sumienia i religii. Stan de lege lata oraz postulaty de lege ferenda, pod red. P. Sobczyka, Warszawa 2020, s. 335–352.
Pohl Ł., Zestawienie proponowanych zmian legislacyjnych, w: Prawna ochrona wolności sumienia i religii. Stan de lege lata oraz postulaty de lege ferenda, pod red. P. Sobczyka, Warszawa 2020, s. 398–399.
Stanulewicz M., Lepsze zawsze jest wrogiem dobrego, Rzeczpospolita, 22 IV 2022, https://www.rp.pl/opinie-prawne/art36122781-maksymilian-stanulewicz-lepsze-zawsze-jest-wrogiem-dobrego (dostęp: 20 VIII 2023).
Stefański R.A., Przestępstwo złośliwego przeszkadzania wykonywaniu aktu religijnego (art. 195 § 1 k.k.), „Prokuratura i Prawo” 2005, nr 2, s. 57–64.
Świątkowski H., Wyznaniowe prawo państwowe. Problematyka prawna wolności sumienia w PRL, Warszawa 1962.
Wróbel W., Art. 195, w: Kodeks karny. Komentarz. Część szczególna, t. 2, cz. 1, pod red. W. Wróbla, A. Zolla, wyd. 5, Warszawa 2017, s. 637–641.
Zieliński T.J., Ustawodawstwo II Rzeczypospolitej wymierzone w wyznawców judaizmu, „Przegląd Prawa Wyznaniowego” 2012, t. 4, s. 29–49.
Zubik M., O dyskontynuacji prac parlamentu raz jeszcze, „Przegląd Konstytucyjny” 2022, nr 2, s. 133–154. DOI: https://doi.org/10.4467/25442031PKO.22.015.16013
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.