Wykonanie i respektowanie polskiego Konkordatu z 1993 r. Wybrane zagadnienia w ujęciu krytycznym
PDF

Słowa kluczowe

Concordat
Constitution of the Republic of Poland
Holy See
separation of state and church
Second Vatican Council

Jak cytować

Borecki, P. (2024). Wykonanie i respektowanie polskiego Konkordatu z 1993 r. Wybrane zagadnienia w ujęciu krytycznym. Studia Prawa Publicznego, (4 (48), 9–36. https://doi.org/10.14746/spp.2024.4.48.1

Abstrakt

Since the preparation of a critical report in 2012 on the respect for the Polish Concordat of 1993, the factual and legal situation in this area has not improved until the present day. Moreover, new circumstances have arisen, indicating the failure to implement the Treaty and its violation. These negative phenomena concerned the leading principles of the agreement with the Vatican, but also the specific detailed provisions of the agreement in question. They intensified between 2015 and 2023. This was committed by both the state authorities and the church side, including even the Holy See.
In practice, the Concordat of 1993 has a kind of symbolic function, because it indicates the special position of Catholicism and the Catholic Church in Poland after 1989. It also plays a guarantee role, but to a limited extent. Its normative function is clearly reduced. The Treaty does not regulate a number of key issues for Catholics and church institutions in Poland. The agreement with the Vatican has not yet been supplemented by additional agreements between the Parties or agreements between the Government of the Republic of Poland and the authorized Polish Episcopal Conference.
The Concordat did not ensure the loyalty of the domestic institutional Church to the system of a democratic state under the rule of law. The period 2015–2023, however, saw an instrumentalization of religion and the Church by the political decision-makers of the time, contrary to the fundamental principles of this system.
The limited degree of implementation and compliance with the 1993 Treaty is evidence of the low legal culture in religious matters in the Third Republic. No improvement in this area should be expected in the near future.

https://doi.org/10.14746/spp.2024.4.48.1
PDF

Bibliografia

II Polski Synod Plenarny (1991–1999), Poznań 2001.

Adamiak S., Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, w: Żywe dziedzictwo Soboru. Komentarze do tekstów Vaticanum II, pod red. R.J. Woźniaka, P. Roszaka, Kraków 2023, s. 221–257.

Boniecki A., „Dobry, soborowy…”, „Tygodnik Powszechny” 1993, nr 32, s. 2.

Borecki P., Geneza modelu stosunków państwo–Kościół w Konstytucji RP, Warszawa 2008. Borecki P., Respektowanie polskiego Konkordatu z 1993 r. Wybrane problemy, Warszawa 2012.

Codex Iuris Canonici. Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz, pod red. P. Majera, Warszawa 2023.

Dziesięć lat polskiego konkordatu, pod red. C. Janika, P. Boreckiego, Warszawa 2009. Góralski W., Konkordat, w: Leksykon prawa wyznaniowego. 100 podstawowych pojęć, Warszawa 2014, s. 173–181.

Góralski W., Konkordat polski 1993. Od podpisania do ratyfikacji, Warszawa 1998.

Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, Tom II/1, Księga II Lud Boży, pod red. J. Krukowskiego, Poznań 2005.

Komisja Wspólna Przedstawicieli Rządu Rzeczypospolitej Polskiej i Konferencji Episkopatu Polski w archiwaliach z lat 1989–2010, wybór i opracowanie P. Borecki, C. Janik, Warszawa 2011.

Konkordat. Ocena z perspektywy 15 lat obowiązywania, pod red. P. Kroczka, Kraków 2014.

Konkordat polski 1993, pod red. M. Winiarczyk-Kossakowskiej, C. Janika, P. Boreckiego, Warszawa 2019.

Konkordaty polskie. Historia i współczesność, pod red. J. Krukowskiego, Lublin 2019. Krukowski J., Kościelne prawo publiczne. Prawo konkordatowe, Lublin 2013.

Markowski J., Kościół w czasach dobrej zmiany, Łódź 2021.

Mezglewski A., Spóźniona rejestracja małżeństwa zawartego w formie wyznaniowej. Glosa częściowo krytyczna do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2023 r. (III CZP 71/22), „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2023, nr 26, s. 373–392. DOI: https://doi.org/10.31743/spw.16650

Mezglewski A., Misztal H., Stanisz P., Prawo wyznaniowe, Warszawa 2013. Pańczyk F., Rozważania nad dopuszczalnością pełnienia funkcji sołtysa przez duchownego Kościoła Katolickiego, „Studia Prawa Publicznego” 2021, nr 4, s. 129–144. DOI: https://doi.org/10.14746/spp.2021.4.36.6

Podgórska J., Nauka nawracania kosmitów, „Polityka” 2024, nr 30. Raina P., Kościół w PRL. Dokumenty 1945–1959, t. 1, Poznań 1994.

Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje. Polski tekst. Nowe tłumaczenie, Poznań 2002.

Stanisz P., Walencik D., Zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów osób duchownych po wprowadzeniu „Polskiego Ładu”. Uwagi do ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2022, nr 25, s. 293–307. DOI: https://doi.org/10.31743/spw.13724

Szymanek J., Nauczanie religii w szkole publicznej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego (kwestie wybrane), w: Obecność religii w publicznym systemie oświaty w aspekcie prawnym, pod red. T.J. Zielińskiego, Warszawa 2012, s. 63–104.

Turowicz J., Konkordat, „Tygodnik Powszechny” 1993, nr 32, s. 3.

Walencik D., Nowelizacja ustawy o stosunku Państwa do Kościoła katolickiego w kontekście zasady bilateralności, „Forum Prawnicze” 2011, nr 4, s. 36–48.

Walencik D., Wydatkowanie środków z Funduszu Kościelnego w latach 1951–2016, w: Kwestie majątkowe w prawie wyznaniowym, pod red. M. Bieleckiego, Lublin 2018.

Wisłocki J., Konkordat polski 1993. Tak czy nie ?, Poznań 1993.

Woch K., Zawarcie małżeństwa cywilnego w formie wyznaniowej w sytuacji sporządzenia aktu małżeństwa z naruszeniem art. 8 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Glosa aprobująca do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2023 r. (III CZP 71/22), „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2023, nr 26, s. 393–409. DOI: https://doi.org/10.31743/spw.16581