Abstrakt
This article discusses one of the most important values nowadays – organisational culture, because what happens inside an organisation is reflected in the goals achieved by the actions it takes. Therefore, organisational culture is important both from the perspective of the recipient of the actions of a cultural institution and its employees, and also that of organising these units themselves. Every organisation creates a certain culture, shaped by all its employees, who decide to accept some and reject other values and norms. Like every organisation, a cultural institution has its own system of values, norms and beliefs, which condition the patterns of thinking and behaviour of its members and are accepted and followed by all or most of its employees and recipients. What matters is that the values supported by the institution’s activities are consistent with those that are important for the social environment. As is rightly emphasized, values can be a source of internal conflicts between employees and the cultural institution if there are discrepancies between the personal value system and the one in force in a given institution. That is why it is crucial to consciously and responsibly define them in the institution’s mission, which will convey a clear message to the environment and potential employees. The implementation of organisational culture was examined using examples of specific acts regulating the activities of individual cultural institutions. Cultural institutions were prove to experience significant problems implementing this value. The statutes, acts and regulations analysed here showed that they often do not define this issue properly.
Bibliografia
Ablewicz J., Misje i cele instytucji kultury, „Studia Prawa Publicznego” 2024, nr 3(47), s. 9–37. DOI: https://doi.org/10.14746/spp.2024.3.47.1
Badecka A., Program działania samorządowej instytucji kultury – Centrum Kultury w Rudnej, http://rudna.pl/starybip/cms_inc/20200807104939_program_ckwre1c4.pdf?id=812&dok_id=14695 (dostęp: 25 IV 2024).
Barańska K., Zięba K., Zarządzanie strategiczne w kulturze. Studium przypadku Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Maius, w: Zarządzanie w kulturze. Teoria i praktyka, pod red. A. Pluszyńskiej, A. Konior, Ł.A. Gawła, Warszawa 2020, s. 153–156.
Błaszczyk W., Metody organizacji i zarządzania. Kształtowanie relacji organizacyjnych, Warszawa 2005.
Budgol M., Wartości organizacyjne. Szkice z teorii organizacji i zarządzania. Kraków 2006. Czapla A., Chomczyński P., Silna kultura organizacyjna a zakres stosowania procedur zarządzania zasobami ludzkimi, w: Zarządzanie organizacjami. Kulturowe uwarunkowania zarządzania zasobami ludzkimi, pod red. K.T. Koneckiego, P. Chomczyńskiego, Łódź 2007, s. 99–126.
Dołhasz M. et al., Podstawy zarządzania. Koncepcje – strategie – zastosowanie, Warszawa 2009.
Fudaliński J., Kosala M., Smutek H., Podstawy zarządzania. Koncepcje – strategie – zastosowanie, Warszawa 2009.
Gableta M., Potencjał pracy w przedsiębiorstwie, Wrocław 1998.
Gałęziowska M., Zetknięcie. Kultura organizacyjna muzeum a zwiedzający w świetle zapisów w księgach gości, „Zarządzanie w Kulturze” 2019, t. 20, nr 2, s. 441–454. DOI: https://doi.org/10.4467/20843976ZK.19.026.11705
Gaweł Ł., Społeczna odpowiedzialność organizacji kultury. Muzea w otoczeniu społecznym, w: Zarządzanie w kulturze. Teoria i praktyka, pod red A. Pluszyńskiej, A. Konior, Ł.A. Gawła, Warszawa 2020, s. 81–94.
Gitling M., Znaczenie wartości organizacyjnych w budowaniu kultury przedsiębiorstw, „Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy” 2019, nr 1(57), s. 342–350. Gruchoła M., Kultura w ujęciu socjologicznym, „Roczniki Kulturoznawcze” 2011, nr 1, s. 95–113. DOI: https://doi.org/10.15584/nsawg.2019.1.24
Kinal M., Kultura organizacyjna w wybranych instytucjach oświatowych w Rzeszowie. Analiza socjologiczna, rozprawa doktorska Uniwersytet Rzeszowski, Rzeszów 2019, https://repozytorium.ur.edu.pl/server/api/core/bitstreams/f24b6909-4919-4e83-bb04-8f5ca3d726b5/content (dostęp: 25 III 2024).
Kocoń P., Tożsamość organizacji i kultura organizacyjna – definicje i relacje, „Economics and Management” 2009, nr 1, s. 143–152.
Konecki K.T., Kultura organizacyjna, „Studia Socjologiczne” 1985, nr 3–4, s. 237–258.
Konecki K.T., Nowi pracownicy a kultura organizacyjna przedsiębiorstwa. Studium folkloru fabrycznego, Łódź 2007. DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.3.1.02
Konecki K.T., Reprodukcja w kulturze organizacyjnej – co odtwarza kultura organizacyjna?, w: Organizacje przyszłości. Szanse i zagrożenia w kontekście integracji europejskiej, pod red. L. Zbiegień-Maciąg, W. Pawnika, Kraków 2003, https://qsr.webd.pl/KKonecki/publikacje/publikacja21.htm (dostęp: 25 III 2024).
Konflikt w Teatrze im. Jaracza, kultura.dziennik.pl/teatr/artykuly/8178290,pis-teatr-olsztyn-zbigniew-brzoza.html (dostęp: 26 III 2024).
Kopeć K., Finansowanie kultury w ramach społecznej odpowiedzialności biznesu, Kraków 2014.
Kosińska O., Gądek M., Organizacje pozarządowe w sektorze kultury, w: Zarządzanie w kulturze. Teoria i praktyka, pod red. A. Pluszyńskiej, A. Konior, Ł.A. Gawła, Warszawa 2020, s. 64–80.
Kostera M., Kownacki S., Kierowanie zachowaniami organizacyjnymi, w: Zarządzanie, Teoria i praktyka, pod red. A.K. Koźmińskiego, W. Piotrowskiego, Warszawa 1995.
Krajewski M., Po co nam instytucje kultury, Kraków 2020.
Krzyżanowski L., O podstawach kierowania organizacjami inaczej. Paradygmaty, metafory, modele, filozofia, metodologia, dylematy, trendy, Warszawa 1999.
Kultura – aksjologia – polityka. Wzajemne sprzężenia, pod red. K. Krzysztofka, Toruń 2007.
Kultura organizacyjna w bibliotece. Ogólnopolska Konferencja Naukowa Białystok, 4–6 czerwca 2007, pod red. H. Brzezińskiej-Stec, Białystok 2008.
Lachowski S., Droga ważniejsza niż cel, Warszawa 2012.
Lewicka D., Michniak J., Rola kultury organizacyjnej w procesie budowania wysokiej jakości środowiska pracy, w: Metody zarządzania kulturą organizacyjną, pod red. Ł. Sułkowskiego, C. Sikorskiego, Warszawa 2014, s. 176–204.
Łobos K., Olekczyk K., Zarządzanie przez kulturę, w: Zarządzanie przedsiębiorstwem w przyszłości. Koncepcje, modele, metody, pod red. K. Perechudy, Warszawa 2000, s. 286–291.
Młodzik L., Kultura organizacyjna w instytucji publicznej, Zielona Góra 2014.
Nessel-Łukasik B., Społeczność lokalna w muzeum w świetle badań i praktyk, „Zarządzanie w Kulturze” 2019, t. 20, nr 3, s. 363–376. DOI: https://doi.org/10.4467/20843976ZK.19.021.11127
O’Reilly Ch.A., Chatman J., Caldwell D.F., People and organizational culture: A profile comparison approach to assessing person-organization fit, „The Academy of Managment Journal” 1991, nr 34, s. 487–516, https://www.researchgate.netpublication/234021797_People_and_Organizational_Culture_A_Profile_Comparison_Approach_to_Assessing_Person-Organization_Fit (dostęp: 15 III 2025). DOI: https://doi.org/10.2307/256404
Pałka M., „Teatr jest instytucją feudalną”. Kryzysy wizerunkowe w polskich teatrach instytucjonalnych, „Zarządzanie w Kulturze” 2019, t. 20, nr 2, s. 287–300. DOI: https://doi.org/10.4467/20843976ZK.19.017.10534
Pasterak B., Studziński J., Inkluzywna kulturrra – o instytucjach kultury jeszcze bardziej otwartych, Kraków 2023.
Pawłowski M., Kułakowska A., Piątkowski Z., Kultura organizacyjna w organizacji, „Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego” 2019, nr 1, s. 125–132.
Penc J., Role i umiejętności menedżerskie, Warszawa 2005.
Pękaty W., Kultura organizacyjna w aspekcie działalności informacyjnej bibliotek naukowych i technicznych, „Elektroniczny Biuletyn Informacyjny Bibliotekarzy” 2007, nr 9(90), https://ebib.pl/2007/90/a.php?pekaty (dostęp: 26 III 2024).
Pietrzak M., Blicharz R., Kilka uwag o wartościach w prawie w ogóle, w: Administracja w demokratycznym państwie prawa. Księga jubileuszowa Profesora Czesława Martysza, pod red. A. Matana, Warszawa 2022, s. 73–86.
Piotrowski P., Praca jako wartość dla człowieka. Zanik etosu pracy jako implikacja wartości instrumentalnej (ekonomicznej) i zanik wartości autotelicznej, w: Praca w życiu człowieka i jej społeczno-edukacyjne uwarunkowania, pod red. J. Matejek, K. Białożyt, Kraków 2015, s. 59–71, https://ig.uken.krakow.pl/wp-content/uploads/sites/13/2023/01/Pawel-Piotrowski-Praca-jako-wartosc-dla-czlowieka.-Zanik-etosu-pracy-jako-implikacja-wartosci-instrumentalnej-ekonomicznej-i-zanik-wartosci-autotelicznej.pdf (dostęp: 20 III 2024).
Radecka I., Siłaczki i macgyverowie. O determinantach demotywacji wśród pracowników polskich domów kultury, „Zarządzanie w Kulturze” 2022, t. 23, nr 3, s. 297–317. DOI: https://doi.org/10.4467/20843976ZK.22.018.16407
Serafin K., Kultura organizacyjna jako element wspierający realizację strategii przedsiębiorstwa, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach” 2015, nr 222, s. 87–100.
Sieroń-Gałusek D., Kilka uwag na temat zarządzania instytucją kultury w Polsce, „Zarządzanie w Kulturze” 2006, t. 7, s. 11–14.
Sikorski C., O zaletach słabej kultury organizacyjnej, „Zarządzanie Zasobami Ludzkimi” 2008, nr 6, s. 39–48.
Sikorski C., Stosunek do sukcesu jako podstawa kultury organizacyjnej, „Zarządzanie Zasobami Ludzkimi” 2008, nr 3–4, s. 63–78.
Sułkowski Ł., Kulturowe procesy zarządzania, Warszawa 2012.
Szmurło A., Kultura organizacyjna jako czynnik wpływający na funkcjonowanie przedsiębiorstwa, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach” 2013, Seria Administracja i Zarządzanie, nr 99, s. 367–378.
Szydło J., Paradygmaty kultury organizacyjnej, „Economics and Management” 2014, nr 4, https://yadda.icm.edu.pl/baztech/element/bwmeta1.element.baztech-fbcfb5eb-6e79-4bee-bec8-8e61b02ee37c/c/szydlo_paradygmaty_4_2014. pdf (dostęp: 25 III 2024).
Szymczyk J., Elementy kultury i sportu z perspektywy aksjologii. W kręgu myśli Stanisława Kowalczyka, „Roczniki Nauk Społecznych” 2012, t. 4(40), nr 1, s. 81–106.
Świątek-Barylska I., Kształtowanie relacji społecznych w organizacji w świetle zarządzania przez wartości, w: Metody organizacji i zarządzania. Kształtowanie relacji organizacyjnych, pod red. W. Błaszczyk, Warszawa 2006, s. 226–258.
Świerk J., Zarządzanie strategiczne instytucją kultury, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2018, nr 513, s. 404–414. DOI: https://doi.org/10.15611/pn.2018.513.38
Turek A., Kultura w kręgu wartości. Red. L. Dyczewski OFMConv. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 2001 ss. 317 (recenzja), s. 287–290.
Tyszkiewicz A., Jak budować kulturę organizacyjną, HAYS, b.d., https://www.hays.pl/blog/insights/-jak-budowac-kulture-organizacyjna- (dostęp: 20 III 2024).
Wróblewski Ł., Laberschek M., Wizerunek – kluczowy kapitał czy gra pozorów?, „Zarządzanie w Kulturze” 2019, t. 20, nr 2, s. VII–IX. DOI: https://doi.org/10.4467/20843976ZK.19.009.10526
Zajadło J., Aksjologia prawa – od ogólnej filozofii do konkretnej filozofii prawa, w: Aksjologia publicznego prawa gospodarczego, pod red. A. Powałowskiego, Warszawa 2020, s. 1–20.
Zaniewska M.F., Teatr Dramatyczny im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku w opiniach odbiorców kultury, „Zarządzanie w Kulturze” 2019, t. 20, nr 3, s. 411–430. DOI: https://doi.org/10.4467/20843976ZK.19.024.11130
Zawadzka I., Sfrustrowani poszukiwacze satysfakcji, „Didaskalia. Gazeta Teatralna” 2011, nr 162, s. 128–162, https://didaskalia.pl/pl/artykul/sfrustrowani-poszukiwacze-satysfakcji (dostęp: 10 IV 2024).
Zbiegień-Maciąg L., Kultura w organizacji. Identyfikacja kultur znanych firm, Warszawa 2005.
Zybert E.B., Kultura organizacyjna w bibliotece, w: Zarządzanie biblioteką, pod red. M. Wojciechowskiej, Warszawa 2019, s. 164–189.
Zybert E.B., Kultura organizacyjna w bibliotekach. Nowe i stare idee w zarządzaniu biblioteką, Warszawa 2004.
Żuk G., Edukacja aksjologiczna. Zarys problematyki, Lublin 2016.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Joanna Ablewicz

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
