Słowa kluczowe
threat to the life of the nation
society
sovereign nation
self-determination
Jak cytować
Abstrakt
To determine the fate of human rights in extreme situations, the treaties contain a mechanism for derogating from obligations, i.e. derogations from their enforceability in such exceptional situations. The initial and fundamental criterion under which derogation steps are admissible is the existence of an exceptional public emergency that threatens the life of the nation, as referred to in Article 4(1) of the International Covenant on Civil and Political Rights and Article 15(1) of the European Charter of Human Rights, and about which Professor Anna Michalska wrote so competently in 1997. Neither the constitutions of modern states nor their practice of introducing states of emergency are helpful in defining this criterion more precisely; most often, they do not use it at all. Unfortunately, it is not to be found in Chapter XI of the Polish Constitution “States of Emergency”, nor in the laws of 2002 regulating these states. In the practice of the treaty monitoring bodies (Human Rights Committee in the ICCPR system; the European Commission and the Court of Human Rights in the ECHR system), we do not find incontestable nor indisputable indications. The concept of the “nation” is referred to society as a whole and is to be associated with its physical survival. In the author’s opinion, this is not the correct approach, as it is and must be about a “living nation”, a nation effectively exercising its rights. The enslavement of a nation, its subjugation, elimination of opportunities for its self-determination – far from its extermination – can unquestionably meet the requirements of the criterion of a threat to the life of the nation. The study of constitutional law (the nation-sovereign) and international law (the principle and right to self-determination of the nation) unequivocally confirms this thesis.
Bibliografia
Cieszyński A., Stany nadzwyczajne w prawie konstytucyjnym doby II Rzeczypospolitej, w: Prawa człowieka w sytuacjach nadzwyczajnych, ze szczególnym uwzględnieniem prawa i praktyki polskiej, pod red. T. Jasudowicza, Toruń 1997.
Collected Edition of the „Travaux Preparatoires” of the European Convention on Human Rights, The Hague 1976.
Declaration on the Granting of Independence to Colonial Countries and Peoples, w: Human Rights: A Compilation of International Instruments, New York 1988.
Despouy L., Fifth revised annual report and list of States which, since 1 January 1985, have proclaimed, extended or terminated a state of emergency, E/CN.4/Sub.2/1992/Rev.1.
Digest of Strasbourg Case-Law Relating to the European Convention on Human Rights, vol. 4, Köln–Berlin–Bonn–München 1986.
Dijk van P., Hoof van G.J.H., Theory and Practice of the European Convention on Human Rights, 2nd ed., Deventer–Boston 1990.
Dyskusja panelowa „Stan wojenny w PRL 1981”, w: Prawa człowieka w sytuacjach nadzwyczajnych, ze szczególnym uwzględnieniem prawa i praktyki polskiej, pod red. T. Jasudowicza, Toruń 1997.
Garlicki L., Komentarz do artykułów 1–18, w: Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, t. 1, pod red. L. Garlickiego, Warszawa 2010.
General Comment No. 05: Derogation of Rights (Article 4), CCPR General Comment of 31 July 1981.
Ghebali V.-Y., The Human Dimension Regime on States of Public Emergency, OSCE ODIHR Bulletin, vol. 3, no. 1.
Guide to the „travaux preparatoires” of the International Covenant on Civil and Political Rights, ed. by M.J. Bossuyt, Dordrecht–Boston–Lancaster 1987.
Hartman J.F., Derogation from Human Rights Treaties in Public Emergencies – a Critique of Implementation by the European Commission and Court of Human Rights and the Human Rights Committee of the United Nations, „Harvard International Law Journal” 1981, vol. 22, no. 1.
Jasudowicz T., Determinanty międzynarodowo chronionej substancji praw człowieka w systemie uniwersalnym i europejskim, w: O prawach człowieka. W podwójną rocznicę Paktów. Księga pamiątkowa w hołdzie Profesor Annie Michalskiej, red. T. Jasudowicz, C. Mik, Toruń 1996.
Jasudowicz T., Garść refleksji i wspomnienie na tle Piętnastolecia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (niepubl.).
Jasudowicz T., Opinia prawna (z 13 maja 2002 r.) dot. uchwalonej przez Sejm RP 26 kwietnia 2002 r. Ustawy o stanie wyjątkowym, pkt 8 ak. 2 (niepubl.).
Jasudowicz T., Studium substancjalnych przesłanek dopuszczalności środków derogacyjnych, w: Prawa człowieka w sytuacjach nadzwyczajnych, ze szczególnym uwzględnieniem prawa i praktyki polskiej, pod red. T. Jasudowicza, Toruń 1997.
Kilcommins S., Vaughan B., A Perpetual State of Emergency: Subverting the Rule of Law in Ireland, „Cambridge Law Review” 2004, vol. 35.
Krasnodębski Z., Polacy – naród czy społeczeństwo? Rozważania w nawiązaniu do Floriana Znanieckiego, „Humaniora. Czasopismo Internetowe” 2016, nr 1(13).
Latos B., Klauzula derogacyjna i limitacyjna w Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, Warszawa 2008.
Lubiszewski M., Derogacja zobowiązań w dziedzinie praw człowieka, w: B. Gronowska, T. Jasudowicz, M. Balcerzak, M. Lubiszewski, R. Mizerski, Prawa człowieka i ich ochrona, wyd. 2, Toruń 2010.
Meron T., Human Rights in Internal Strife: Their International Protection, Cambridge 1987.
Michalska A., Niebezpieczeństwo publiczne, które zagraża życiu narodu, w: Prawa człowieka w sytuacjach nadzwyczajnych, ze szczególnym uwzględnieniem prawa i praktyki polskiej, pod red. T. Jasudowicza, Toruń 1997.
Międzynarodowa ochrona praw człowieka. Wybór dokumentów, oprac. A. Bieńczyk-Missala, Warszawa 2008.
Międzynarodowa ochrona praw człowieka. Wybór źródeł, oprac. M. Balcerzak, Toruń 2007.
Mik C., Obowiązywanie i stosowanie traktatów chroniących prawa człowieka w czasie wojny, w: Fides et bellum. Księga poświęcona Pamięci Księdza Biskupa, Profesora,
Generała śp. Tadeusza Płoskiego, t. 1, pod red. B. Sitka, T. Jasudowicza, M. Seroki, Olsztyn 2012.
Questiaux N., Question of the Human Rights of Persons Subjected to Any Form of Detention or Imprisonment: Study of the Implication for Human Rights of Recent Developments Concerning Situation Known as States of Siege or Emergency, UN Docx. E/CN.4, Sub.2/1982/15.
Ramcharan B.G., The Role of International Bodies in the Implementation and Enforcement of Humanitarian Law and Human Rights Law in Non-international Armed Conflicts, „American University Law Review” 1983–1984, vol. 33.
Róg M., Stan wojenny w prawie i praktyce PRL, w: Prawa człowieka w sytuacjach nadzwyczajnych, ze szczególnym uwzględnieniem prawa i praktyki polskiej, pod red. T. Jasudowicza, Toruń 1997.
Sławicki P., Klauzula derogacyjna w Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych, w: Człowiek – jego prawa i odpowiedzialność, pod red. B. Tabaszewskiego, Lublin 2013.
Tarasiewicz P., Naród, b.m.w., b.d.w., Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu.
United Kingdom Derogation Under Art. 15 ECHR/Public emergency after 11 September 2001, „Human Rights Law Journal” 2001, vol. 22, no. 9–12.
Velu J., Ergec R., La Convention europėenne des droits de l’homme, Bruxelles 1990.
Wielka encyklopedia powszechna PWN, t. 7, Warszawa 1966.
Wieruszewski R., Artykuł 4. Nadzwyczajne niebezpieczeństwo publiczne, w: Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich (Osobistych) i Politycznych. Komentarz, pod red. R. Wieruszewskiego, Warszawa 2012.
Wiśniewski L., Stany nadzwyczajne w projekcie nowej Konstytucji RP, w: Prawa człowieka w sytuacjach nadzwyczajnych, ze szczególnym uwzględnieniem prawa i praktyki polskiej, pod red. T. Jasudowicza, Toruń 1997.
Wójtowicz K., Koncepcje nadzwyczajnych uprawnień władzy wykonawczej, w: Polskie zmiany ustrojowe w literaturze prawniczej. Wybór tekstów, pod red. R. Balickiego, B. Banaszaka, M. Jabłońskiego, Wrocław 1997.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Tadeusz Jasudowicz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.