Abstrakt
The paper attempts to answer the question of the reasons and consequences of applying the ceremonial custom of exchanging gifts in Polish-Turkish diplomatic relations in the 17th century. The ‘gift’ was understood as an object presented, that was typically valuable and whose acceptance meant entering into a binding agreement. It signified that the recipient obliged himself to perform a defined obligation for the donor, or it acted as a kind of compensation for a favour granted. The exchange of gifts was governed by the reciprocity principle. Therefore, an object that was a diplomatic gift brought about defined international consequences by virtue of having involved the representatives of the authorities of two states. The acts of presenting a gift and its acceptance were a kind of transaction. These considerations on the practice of presenting objects in diplomacy were inspired by the saddle offered by Turkish Sultan Mustafa II to Stanis³aw Ma³achowski, the Polish envoy for peace talks held in Kar³owice in 1698–99. Currently, the saddle is exhibited in the Wawel Royal Castle museum. The subject of the present paper is an episode in the saddle’s “biography” (as named by Igor Kopytoff) related to its role as a diplomatic gift. Telling the story of the given thing, however, it was impossible to pass over the issue of “its ideal ‘biography’” and of what has become of this thing as time went by and it lost its usability. The saddle as a thing, a gift or a museum exhibit illustrates the different statuses of the same object which are determined by the context of its relations with the human, relations that assign meanings to this object. Given the aim of this paper, the first and the last function of the saddle are treated only superficially, whereas the considerations concentrate on the saddle as a thing displaying the property of agency in the ceremonial process of exchanging gifts in Polish-Turkish diplomatic relations.Bibliografia
Abriszewski K. (2010), Splatając na nowo ANT. Wstęp do «Splatając na nowo to, co społeczne», w: B. Latour, Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci, Kraków.
Banasiak M. (1975), Z dziejów dyplomacji watykańskiej. Poselstwa obediencyjne w latach 1534–1605. Część pierwsza, Warszawa.
Bataille G. (2002), Część przeklęta, Warszawa.
Callières F. de (1929), Sztuka dyplomacji, Warszawa.
Czamańska I. (2003), Traktaty karłowickie – problem badawcze, „Balcanica Posnaniensia. Acta et Studia”, nr XIII.
Czyżewski K. (b.d.), Militaria. Siodło z daru sułtana Mustafy II, http://www.wawel.krakow.pl/pl/index.php?op=21, 2.01.2014.
Derrida J. (1992), The Given Time. I: Counterfeit Money, Chicago–London. Ehrlich L. (b.d.w.), Prawo narodów, Kraków.
Evdokimov P. (1999), Sztuka ikony. Teologia Piękna, Warszawa.
Gierowski J. (2001), Rzeczpospolita w dobie złotej wolności (1648–1763), t. 5, Kraków.
Gliwa A. (2003), Poselstwo Stanisława Mateusza Rzewuskiego do Turcji w 1699 roku, „Balcanica Posnaniensia. Acta et Studia”, nr XIII.
Godlewski J. (b.d.), Siodło Stefana Czarnieckiego, http://www.muzeumwp.pl/emwpaedia/siodlo-stefana-czarnieckiego.php, 2.01.2014.
Grocjusz H. (1957), O prawie wojny i pokoju trzy księgi, Warszawa.
Heidegger M. (1994), Bycie i czas, Warszawa.
Idziak U. (2009), Dar. Spór między Jeanem-Lukiem Marionem a Jacques’em Derridą, Kraków.
Kołodziejczyk D. (2003), Między barokowym splendorem a politycznym pragmatyzmem – treść i forma dokumentów traktatu karłowickiego oraz przebieg jego ratyfikacji między Warszawą i Stambułem, „Balcanica Posnaniensia. Acta et Studia”, nr XIII.
Kołodziejczyk D. (2012),Wiedeń to starcie imperiów a nie cywilizacji, http://www.histmag.org/Dariusz-Kolodziejczyk-Wieden-to-starcie-imperiow-a-nie-cywilizacji-7240, 21.01.2014.
Konopczyński W. (1936), Polska a Turcja 1683–1792, Warszawa.
Konstantynopol – Nowy Rzym. Miasto i ludzie w okresie wczesnobizantyńskim (2011), red. M. J. Leszka, T. Wolińska, Warszawa.
Kopaliński W. (1983), Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa.
Kopytoff I. (2005), Kulturowa biografia rzeczy. Uwarunkowanie jako proces, w: Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej, red. M. Kempny, E. Nowicka, Warszawa.
Kowalski A. P. (2008), Kulturoznawcza genealogia kategorii materialności rzeczy, w: Rzeczy i ludzie. Humanistyka wobec materialności, red. J. Kowalewski, W. Piasek, M. Śliwa, Olsztyn.
Krajewski M. (2008), Ludzie i przedmioty – relacje i motywy przewodnie, w: Rzeczy i ludzie. Humanistyka wobec materialności, red. J. Kowalewski, W. Piasek, M. Śliwa, Olsztyn.
Kwietniewska M. (2009), Res. Studium transformacji pojęcia rzeczy od Hegla do dekonstrukcji filozoficznej, Łódź.
Latour B. (2010), Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora- sieci, Kraków.
Legacyja poselstwa polskiego w Turczech, to jest Adrianopolu die 16 augustii r. 1667 odprawionego przez wielmożnego niegdy Hieronima Radziejowskiego, podkanclerzego przedtym koronnego, łomżeńskiego, wareckiego, soleckiego starostę, posła wielkiego J.K.M. zaczętego, a przeze mnie, Franciszka Kazimierza Wysockiego, cześnika sochaczewskiego, J.K.M. i tej legacyi sekretarza, kopia z XVIII w., za: A. Przyboś, R. Żelewski (1959), Dyplomaci w dawnych czasach. Relacje staropolskie z XVI–XVIII stulecia, Kraków.
Lévy-Strauss C. (1973), Wprowadzenie do twórczości Marcela Maussa, w:M. Mauss, Socjologia i antropologia, Warszawa.
£oziński W. (1921), Życie polskie w dawnych wiekach, Lwów.
Malinowski B. (2005), Argonauci Zachodniego Pacyfiku, Warszawa.
Marks K. (1968), Kapitał, w: idem, Dzieła, t. 23, Warszawa.
Mauss M. (1973), Szkic o darze. Forma i podstawa wymiany w społeczeństwach archaicznych, w: idem, Socjologia i antropologia, Warszawa.
Nahilk S. E. (1971), Narodziny nowożytnej dyplomacji, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
Pomian K. (1996), Zbieracze i osobliwości. Paryż–Wenecja XVI–XVIII wiek, Warszawa. Przyboś A., Żelewski R. (1959), Dyplomaci w dawnych czasach. Relacje staropolskie z XVI–XVIII stulecia, Kraków.
Relacyja albo ekstrakt pisania przyjaciela jednego z Adrianopola de data 22 iulii anno 1667, jako poseł K.J.M. Polskiego jm. Pana Radziejowski wjeżdżał do Adrianopola i jaką audeincyją przed cesarzem miał, za: A. Przyboś, R. Żelewski (1959), Dyplomaci w dawnych czasach. Relacje staropolskie z XVI–XVIII stulecia, Kraków.
Relacyja poselstwa JaśnieWielmożnego JMci Pana Stanisława Małachowskiego, wojewody poznańskiego do traktatu karłowickiego, oraz różnych kommissyi po tym traktacie nastąpionych (1778), Warszawa.
Ricaut Ch. (1709), Historie de l’Empire Ottoman, Vo. III, Tome V et VI, La Haye.
Siodło, Turcja, XVII w. (b.d.), http://podolska.neostrada.pl/pancerni.htm, 2.01.2014.
Tazbir J. (1971), Rzeczpospolita i świat. Studia z dziejów kultury XVII w., Wrocław.
Traktaty między mocarstwami europejskimi od roku 1648 zaszłe (1773), t. 1, Warszawa.
Warszewicki K. (1935), O pośle i poselstwach, Warszawa.
Wicquefort A. (1681), L’ambassadeur et ses fonctions, La Haye.
Wojtasik J. (1970), W przededniu traktatu karłowickiego. Stosunek Rzeczypospolitej i Augusta II do pokoju z Turkami, „Kwartalnik Historyczny”, R. LXXVII, z. 2, Wójcik Z. (1982), Dyplomacja polska w okresie wojen drugiej połowy XVII wieku, (1648–1699), w: Historia dyplomacji, red. Z. Wójcik, Warszawa.
Zwierzykowski M., Sejmiki koronne wobec pokoju z Turcją u schyłku XVII w. Traktat karłowicki z 1699 r. i jego uwarunkowania polityczne w Rzeczypospolitej, „Balcanica Posnaniensia. Acta et Studia”, nr XIII.
Źródła do poselstwa Jana Gnińskiego, wojewody chełmińskiego do Turcji w latach 1677–1678 (1907), za: A. Przyboś, R. Żelewski (1959), Dyplomaci w dawnych czasach. Relacje staropolskie z XVI–XVIII stulecia, Kraków.
Licencja
Teksty opublikowane na łamach czasopisma "Środkowoeuropejskie Studia Polityczne" i udostępniane w formacie PDF objęte są licencją CC BY 4.0 (Creative Commons - Uznanie autorstwa). Kopiowanie i rozpowszechnianie dozwolone jest pod warunkiem uznania autorstwa.