Dyskursywne i wyimaginowane problemy we współczesnej polityce światowej

Abstrakt

W XX wieku w badaniach polityki globalnej dominowały formalne teorie stosunków międzynarodowych. Upadek europejskich imperiów, ideologiczny podział świata, dwie wojny światowe, współzawodnictwo systemów autorytarnych i liberalnych, wreszcie kryzys i upadek reżimów socjalistycznych spowodowały konieczność weryfikacji teoretycznego podejścia do badań stosunków międzynarodowych. Upadek Związku Radzieckiego umocnił złudzenie końca historii i triumfu odniesionego przez uniwersalne wartości liberalizmu, praw i wolności człowieka. Jednak konflikty o podłożu narodowościowym, religijnym i etnicznym z ostatniej dekady XX w. i pierwszej dekady XXI w. położyły kres liberalnym nadziejom i optymizmowi. Metodologiczne i teoretyczne przekształcenia nauk humanistycznych w drugiej połowie XX w. doprowadziły do erozji tradycyjnej wiedzy o polityce światowej, a kategorie „dyskursu”, „wyobraźni” i „wynalazku” stały się uniwersalnymi narzędziami jej analizy. Autor analizuje aktualne procesy międzynarodowe w kontekście wyobraźni politycznej. Analizie poddany zostaje aktualny – deklarowany i wyobrażony – status Stanów Zjednoczonych i Rosji. Polityka światowa zostaje wyobrażona w kategoriach dyskursu. Dominacja zachodniego centryzmu w formalnym języku politycznym, jakim posługują się obecne supermocarstwa, sprzyja wyłonieniu nowych, uprzednio ignorowanych aktorów. Proces wyobrażania i odkrywania owego świata nie dobiegł końca, a liczba wiodących aktorów światowej rozgrywki pozostaje zmienna.