Słowa kluczowe
transformacja
Europa ŚrodkowoWschodnia
przegrani transformacji
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł prezentuje wyniki badań nad traumą społeczno-kulturową w Europie Środkowo-Wschodniej. Do weryfikacji teorii traumy zostały wykorzystane reprezentatywne dane sondażowe z Białorusi, Bułgarii, Węgier, Rumunii, Polski, Rosji i Ukrainy. Prowadzone analizy pokazały, że społeczeństwo postkomunistyczne negatywnie oceniło zmiany systemu gospodarczego i politycznego. Źródłem traumy był spadek poziomu życia oraz wzrost przestępczości. Respondenci uważali, że w wyniku transformacji stracili na zmianach i pod wpływem powstałej traumy pesymistycznie oceniali przyszłość. Rekcją na pojawiającą się traumę była nostalgia za socjalizmem i bezpieczeństwem społecznym przezeń oferowanym. Czynnikami łagodzącymi szok w społeczeństwie postkomunistycznym było wykształcenie, młodszy wiek i orientacja proeuropejska.
Bibliografia
Aarelaid-Tart A. (2006), Cultural trauma and life stories, Gummerus Printing, Vaajakoski.
Abbott P., Sapsford R. (2006), Life-satisfaction in post-Soviet Russia and Ukraine, „Journal of Happiness Studies”, vol. 7, nr 2.
Abbott P. (2007), Cultural Trauma and Social Quality in Post-Soviet Moldova and Belarus, „East European Politics and Societies”, vol. 21, nr 2.
Alexander J. C. (2010), Znaczenia społeczne, przeł. S. Burdziej, J. Gądecki, Nomos, Kraków.
Äslund A. (2010), Jak budowano kapitalizm. Transformacja Europy Środkowej i Wschodniej, Rosji i Azji Środkowej, przeł. M. Rusiński, Książka i Wiedza, Warszawa.
Beck U. (2002), Społeczeństwo ryzyka, przeł. S. Cieśla, Scholar, Warszawa.
Berend I. T. (2011), Od bloku sowieckiego do Unii Europejskiej, przeł. J. Gilewicz, Wydawnictwo UJ, Kraków.
Bourdieu P. (2005), Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, przeł. P. Biłos, Scholar, Warszawa.
Czapiński J. (2015), Stan społeczeństwa obywatelskiego, „Contemporary Economics”, vol. 9, nr 4.
Długosz P. (2008), Trauma wielkiej zmiany na Podkarpaciu, Nomos, Kraków.
Frentzel-Zagórska J. (1994), Demokracja, elity polityczne i nerwica transformacyjna, „Kultura i Społeczeństwo”, vol. 38, nr 4.
Zimbardo P, Gerrig R. J. (2012), Psychologia i życie, przeł. E. Czerniawska, M. Guzowska-Dąbrowska, A. Jaworska-Surma, J. Radzicki, PWN, Warszawa.
Gietka E. (2005), Kac po arizonie, „Przegląd”, 31.12.2005.
Giza-Poleszczuk A. (2000), Przestrzeń społeczna, w: Strategie i system. Polacy w obliczu zmiany systemowej, red. A. Giza-Poleszczuk, M. Marody, A. Rychard, IFiS PAN, Warszawa.
Gruszczyk A. (2017), Czarne światło. Analiza zjawiska powojennej traumy społecznej w kulturze Stanów Zjednoczonych, Uniwersitas, Kraków.
Hobfoll S. E. (2006), Stres, kultura i społeczność, przeł. M. Kacmajor, GWP Gdańsk.
Karklins R. (2009), Wszystkiemu winien system. Korupcja w krajach postkomunistycznych, przeł. S. Królak, Sic!, Warszawa.
Kępiński A. (1995), Lęk, Sagittarius, Warszawa.
Kopaliński W. (2012), Słownik wyrazów obcych PWN, PWN, Warszawa.
Matusiak A. (2013), Między pamięcią a zapomnieniem. Postkomunistyczna trauma społeczno-kulturowa w krajach Europy Środkowej, Wschodniej i Południowo -Wschodniej po roku 1989. Kwerenda problemu, „Miscellanea Posttotalitaria- na Wratislaviensia”, vol. 1.
Miszalska A. (1996), Reakcje społeczne na przemiany ustrojowe, Wydawnictwo UŁ, Łódź.
PAN, Warszawa.
Polanyi K. (2010), Wielka transformacja, przeł. M. Zawadzka-Strączek, PWN, Warszawa.
Rozenvalds J. (2012), Integration in the Shadow of Cultural Trauma: the Case of Latvia, „Roczniki Socjologii Morskiej”, vol. 21.
Smelser N. J. (2004), Psychological and Cultural Trauma, w: Cultural Trauma and Collective Identity, red. J. C. Alexander, R. Eyerman, B. Giesen, N. J. Smels- er, P Sztompka, Univ of California Press, Berkley.
Sztompka P. (2000), Trauma wielkiej zmiany. Społeczne koszty transformacji, ISP PAN, Warszawa.
Sztompka P. (2002), Socjologia. Analiza społeczeństwa, Znak, Kraków.
Sztompka P. (2002a), Integracja Europejska jako szansa kulturowa. O moralności, tożsamości i zaufaniu, w: Kondycja moralna społeczeństwa polskiego, red. J. Mariański, WAM, PAN Komitet Socjologii, Kraków.
Toffler A. (1998), Szok przyszłości, przeł. W. Osiatyński, E. Ryszka, E. Woydyłło- Osiatyńska, Zysk i S-ka, Poznań.
Ziółkowski J. (2000), Przemiany interesów i wartości społeczeństwa polskiego, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań.
Licencja
Teksty opublikowane na łamach czasopisma "Środkowoeuropejskie Studia Polityczne" i udostępniane w formacie PDF objęte są licencją CC BY 4.0 (Creative Commons - Uznanie autorstwa). Kopiowanie i rozpowszechnianie dozwolone jest pod warunkiem uznania autorstwa.