Ziemia uprawna i ludzie jako podstawowe zasoby II Rzeczpospolitej w koncepcjach polskich agrarystów (1931–1946)
Main Article Content
Abstrakt
Agraryzm powstał w Niemczech w drugiej połowie XIX wieku, jednak największe wpływy osiągnął w przeważnie rolniczych krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Środkowoeuropejski agraryzm był ideologią chłopów i głosił, że ziemia jest największym bogactwem narodu, rolnictwo najważniejszą gałęzią gospodarki, a chłopi najzdrowszą moralnie, a tym samym najcenniejszą częścią społeczeństwa. Agraryzm był ideologią personalistyczną, która głosiła koncepcję człowieka jako podmiotu życia społecznego i gospodarczego. Dlatego krytykował zarówno skrajny liberalizm, jak i totalitarne koncepcje ustrojowe oraz głosił koncepcję “trzeciej drogi rozwoju” pomiędzy kapitalizmem a komunizmem. Głównym celem niniejszego artykułu jest przedstawienie kształtowania się i rozwoju polskiego agraryzmu oraz związanego z tym procesu transferu i recepcji wiedzy. W centrum analizy znajduje się koncepcja ziemi, człowieka i pracy sformułowana przez przedstawicieli głównego nurtu tej ideologii. W latach trzydziestych dwudziestego wieku polscy agraryści opowiadali się za reformą rolną i podziałem gruntów rolnych pomiędzy małe rodzinne gospodarstwa rolne, które ich zdaniem w optymalny sposób wykorzystywały ziemię, kapitał i pracę, czyli najważniejsze zasoby, jakimi dysponowała międzywojenna Polska.
Downloads
Article Details
Teksty opublikowane na łamach czasopisma "Środkowoeuropejskie Studia Polityczne" i udostępniane w formacie PDF objęte są licencją CC BY 4.0 (Creative Commons - Uznanie autorstwa). Kopiowanie i rozpowszechnianie dozwolone jest pod warunkiem uznania autorstwa.
Referencje
- Bauerngesellschaften auf den Weg in die Moderne. Der Agrarismus in Ostmitteleuropa 1880–1960 (2010), Hrsg. Von H. Schultz, A. Harre, Wiesbaden.
- Bełch J. (1939), Katolickie odrodzenie wsi, Poznań.
- Bieńkowska H. (1936), Do postępu przez spółdzielczość, “Wici”, nr 39.
- Borkowski J. (1966), Wizje społeczne i zmagania wiciarzy w świetle młodzieżowej prasy ludowej 1928–1939. “Wici“, Znicz, Społem, Młoda Myśl Ludowa, Chłopskie Życie Gospodarcze, Warszawa.
- Bron-Wojciechowska A. (1986), Grundtvig, Warszawa.
- Bujak F. (1919), O naprawie ustroju rolnego w Polsce, Kraków.
- Chrobak T. (1998), Filozoficzne przesłanki agraryzmu. Studium wybranych zagadnień, Rzeszów.
- Chałasiński J. (1938), Młode pokolenie chłopów. Procesy i zagadnienia kształtowania się warstwy chłopskiej w Polsce, Warszawa.
- Dąbrowski S. (1981), Koncepcje przebudowy Polski w programach i publicystyce ruchu ludowego 1939–1945, Warszawa.
- Golec A. (1994), Agrarystyczne koncepcje gospodarcze, Lublin.
- Gołębiewski E., Jarecka-Klimowska S. (eds.) (1978), Związek Młodzieży Wiejskiej RP “Wici”. W walce o postęp i sprawiedliwość społeczną. Wybór dokumentów 1928–1948, Warszawa.
- Grabski W. (1930), Wieś i folwark. Drobne i duże gospodarstwa rolne ze stanowiska ekonomicznego, Warszawa.
- Jachymek J. (1993), Neoagraryzm i trzecia droga. Przebudowa i walka o nową Polskę, Lublin.
- Jakubiec J. (1937), Jak żyją w Danii, “Zielony Sztandar”, no. 1.
- Kubu E., Sousa J. (2010), Die Wiener Grüne Internationale – eine mitteleuropäische Transfergeschichte?, in: Bauerngesellschaften auf den Weg in die Moderne. Agrarismus in Ostmitteleuropa 1880–1960, eds. H. Schultz, A. Harre, Wiesbaden.
- Kuncewicz J. (1934), Na nowych drogach. Próba programu z uwzględnieniem potrzeby koniecznej przebudowy życia społecznego i państwowego, Cieszyn.
- Kudłaszyk A. (1978), Myśl społeczno-polityczna Bolesława Wysłoucha 1885–1937, Warszawa–Wrocław.
- Krawczyk Z. (1965), Socjologia Edwarda Abramowskiego, Warszawa.
- Lato S., Stankiewicz W. (1969), Programy stronnictw ludowych, Warszawa.
- Laur E. (1938), Wytyczne linie programu Szwajcarskiego Związku Chłopskiego, “Wieś i Państwo”, no. 4.
- Lech A. (1991), Agraryzm wiciowy, Łódź.
- Lipiński E. (1968), Historia powszechnej myśli ekonomicznej do roku 1870, Warszawa.
- Lis J. (1968), Słowiański Związek Młodzieży Wiejskiej, “Roczniki Dziejów Ruchu Ludowego”, no. 10.
- Listowski A. (1938), Uwagi ogólne o zagadnieniach ustroju rolnego, in: Księga Pamiątkowa na 75 lecie Gazety Rolniczej, 1861–1935, Księga wsi polskiej. Źródła, dzieje i kierunek jej kultury, ed. J. Lutosławski, Warszawa, vol. II.
- Kowal J. (1964), “Wici”. Powstanie i działalność społeczno-wychowawcza 1927–1939, Warszawa.
- Łuczak A. (1986), Związek Młodzieży Wiejskiej Rzeczypospolitej Polskiej 1928–1939, in: Przed “Wiciami” i po “Wiciach”, ed. K. Przybysz, Warszawa.
- Mieszczankowski M. (1983), Rolnictwo II Rzeczypospolitej, Warszawa.
- Mill J. S. (1965), Zasady ekonomii politycznej i niektóre jej zastosowania do filozofii społecznej, Warszawa.
- Miłkowski S. (1934), Agraryzm jako forma przebudowy ustroju społecznego, Kraków.
- Miłkowski S. (1936), Walka o nową Polskę, Warszawa.
- Miłkowski S. (1988), Pisma publicystyczne 1930–1939, zebrał i oprac. W. Piatkowski, Warszawa.
- „Młoda Myśl Ludowa” nos. 4, 5, 6, 1932.
- Piątkowski W. (1993), Wokół idei agraryzmu, Warszawa.
- Russell B. (2000), Dzieje filozofii zachodu, Warszawa.
- Simonde de Sismondi J. C. L. (1978), Teoria ekonomiczna, Warszawa.
- Stankiewicz W. (1987), Historia myśli ekonomicznej, Warszawa.
- Tokarczyk R. (2000), Współczesne doktryny polityczne, Kraków.
- Wojas A. (1983), Problematyka agrarna w polskiej myśli politycznej 1918–1948, Warszawa.
- Zaleski (Orkacz) A. (1933), Agraryzm. Próba izolacji i syntezy ludowej myśli politycznej, Warszawa.
- Ziembiński J. (1960), Z zagadnień genezy i podstawowych założeń ideowo-politycznych agraryzmu w Polsce, “Roczniki Dziejów Ruchu Ludowego”, no. 2, pp. 106–147.
- Związek Młodzieży Wiejskiej RP “Wici”. W walce o postęp i sprawiedliwość społeczną. Wybór dokumentów 1928–1948 (1978), eds. E. Gołębiewski, S. Jarecka-Klimowska, Warszawa.
- Żabko-Potopowicz A. 1936), Agraryzm. Encyklopedia nauk politycznych, Warszawa.
- Żabko-Potopowicz A., Wieczorek T. (1979), Wiktor Bronikowski o agronomii społecznej. Wybór i komentarze, Warszawa.