Obszar transformacji górniczo-energetycznej w województwie łódzkim w kontekście wygaszania kompleksu energetycznego w Bełchatowie a zagadnienie sprawiedliwej transformacji
PDF

Słowa kluczowe

sprawiedliwa transformacja
Kopalnia Węgla Brunatnego Bełchatów
Elektrownia Bełchatów

Jak cytować

Koczan, M. (2023). Obszar transformacji górniczo-energetycznej w województwie łódzkim w kontekście wygaszania kompleksu energetycznego w Bełchatowie a zagadnienie sprawiedliwej transformacji. Środkowoeuropejskie Studia Polityczne, (1), 131–146. https://doi.org/10.14746/ssp.2023.1.7

Abstrakt

 Unia Europejska od wielu lat konsekwentnie zmierza do minimalizowania oddziaływania na środowisko, bardziej zrównoważonego eksploatowania zasobów, zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych, ochrony bioróżnorodności i odchodzenia od wykorzystywania paliw kopalnych. Ma to doprowadzić do zbudowania gospodarki nisko i zero emisyjnej i osiągnięcia neutralności klimatycznej Unii Europejskiej do roku 2050. Proces transformacji energetycznej, czyli odchodzenia od paliw kopalnych i technologii na nich opartych do zeroemisyjnych źródeł wytwórczych, pociągnie za sobą daleko idące wyzwania zwłaszcza dla takich państw jak Polska. W 2021 r. ponad 80% wytworzonej w naszym kraju energii elektrycznej pochodziło ze spalania węgla brunatnego, kamiennego i gazu ziemnego.

Głównym motywem zainicjowania procesu transformacji były przesłanki środowiskowe. Proces zmierza do ukształtowania systemów w oparciu o odnawialne źródła energii, ewentualnie o źródła o niskiej emisji substancji szkodliwych dla atmosfery (pyły, gazy cieplarniane). To spowoduje postępujący proces dekarbonizacji, który będzie szczególnie bolesny dla regionów, których gospodarki w istotnym stopniu uzależnione są od dużych kompleksów wydobywczo-energetycznych jak Kopania Węgla Brunatnego Bełchatów i Elektrownia Bełchatów.

Jednym z kluczowych elementów wspierających procesy transformacyjne w UE jest Mechanizm Sprawiedliwej Transformacji. Na on na celu wspieranie przemyślanej i zaplanowanej polityki zmiany profilu gospodarczego regionów, w których istotną rolę odgrywał przemysł wydobycia i przetwórstwa węgla kamiennego i brunatnego. Niniejszy artykuł ma na celu określenie skutków wygaszania Kompleksu Energetycznego w Bełchatowie.   

https://doi.org/10.14746/ssp.2023.1.7
PDF

Bibliografia

Babak M., Timmermans: KE zatwierdziła pięć planów sprawiedliwej transformacji regionów górniczych, 5.12.2022, Gazetaprawna.pl, https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/kraj/artykuly/8602870,timmermans-ke-plan-sprawiedliwej-transformacji-rejony-gornicze.html, 15.01.2023.

Bielacki Ł., Ingram T.,. Baron M. (2021), Analiza konsekwencji likwidacji górnictwa węgla kamiennego dla Polski i przedsiębiorstw sektora okołogórniczego, Katowice.

Buchalska-Frysz M. (2022), W środę pracownicy Elbest Security zablokują drogi do kopalni i elektrowni Bełchatów, 29.11.2022, Bełchatów.naszemiasto.pl, https://belchatow.naszemiasto.pl/w-srode-pracownicy-elbest-security-zablokuja-drogi-do/ar/c1-9107505 , 20.12.2022.

Burchard-Dziubińska M., Kassenberg A., Kozakiewicz M., Pacur J., Rzeńca A., Sobol A., Szablewski A., (2021) Zielona transformacja albo zapaść. Zagłębie bełchatowskie w przededniu zmian. Raport z realizacji projektu „Bełchatów 2050”, Łódź.

Czysta energia dla wszystkich Europejczyków, https://op.europa.eu/pl/publication-detail/-/publication/b4e46873-7528-11e9-9f05-01aa75ed71a1 , 06.01.2023.

Folta Z., Otawa K., Ragus E., Zagrożenia i szanse przedsiębiorstw okołogórniczych. Diagnoza stanu, Materiały XXIX Konferencji z cyklu: Zagadnienia surowców energetycznych i energii w gospodarce krajowej. Paliwa dla energetyki - mix energetyczny, Zakopane, 11- 14 października 2015 r. Wyd. Instytutu GSMiE PAN, Kraków. DOI: https://doi.org/10.15199/2.2015.9.2

Frankowski J., Mazurkiewicz J., Sokołowski J., Mapping the indirect employment of hard coal minning: a case study of upper Silesia, Poland, „IBS working paper” 07/2022, November 2022.

Górnictwo silnie wpływa na rynek pracy i generuje zatrudnienie w swoim otoczeniu, 20.05.2020, Nettg.pl, https://nettg.pl/news/167420/gornictwo-silnie-wplywa-na-rynek-pracy-i-generuje-zatrudnienie-w-swoim-otoczeniu , 25.01.2023.

Grupa PGE: Sprawiedliwa transformacja regionu bełchatowskiego staje się faktem, 08.06.2021, gkpge.pl, https://www.gkpge.pl/grupa-pge/dla-mediow/komunikaty-prasowe/korporacyjne/sprawiedliwa-transformacja-regionu-belchatowskiego-staje-sie-faktem , 03.01.2023.

Józefiak M., Kapitulacja PGE! Kopalnia Złoczew nie powstanie. Wielkie zwycięstwo mieszkańców i organizacji ekologicznych, 08.06.2021, greenpeace.org, https://www.greenpeace.org/poland/aktualnosci/30130/kapitulacja-pge-kopalnia-zloczew-nie-powstanie-wielkie-zwyciestwo-mieszkancow-i-organizacji-ekologicznych/ , 27.12.2022.

Juszczak, A., Kutwa, K. (2021), Neutralność klimatyczna Bełchatowa. Przyszłość regionu po zamknięciu Kopalni Węgla Brunatnego i Elektrowni oczami lokalnej społeczności, Polski Instytut Ekonomiczny, Warszawa.

Kiewra D., Szpor A., Witajewski-Baltvilks J., Sprawiedliwa transformacja węglowa w regionie śląskim. Implikacja dla rynku pracy, „IBS Reaserch Report”, 02/2019.

Kiewra D.(2021), Sprawiedliwa transformacja w regionie bełchatowskim, „Instrat Policy Paper”, 07/2021, Warszawa.

Koczan M. (2020), Proces kształtowania celów polityki energetyczno-klimatycznej Unii Europejskiej do 2030 roku. Konsekwencje dla Polski, „Wschodnioznawstwo”, 2020, Tom 14, Wrocław. DOI: https://doi.org/10.4467/20827695WSC.20.009.13337

Oświadczenie Sekretarz stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej Małgorzata Jarosińska-Jedynak na połączonym posiedzeniu komisji sejmowych: Podkomisji stałej do monitorowania wykorzystania środków unijnych i Podkomisja stała do spraw Sprawiedliwej Transformacji w dniu 10 stycznia 2023. Zapis przebiegu posiedzenia komisji dostępny na https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/biuletyn.xsp?skrnr=SUE02S-24 , 26.01.2023.

Papajak U. (2015), Odcienie społecznych szarości po węglu, [w:] Bendyk E., Popkiewicz M., Sutowski M., Polski węgiel, Warszawa.

Pepliński B., Skutki budowy kopalni odkrywkowej węgla brunatnego na złożu Złoczew. Analiza kosztów zewnętrznych dla rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego, Raport dostępny: https://www.greenpeace.org/poland/raporty/2112/raport-skutki-budowy-kopalni-odkrywkowej-wegla-brunatnego-na-zlozu-zloczew/ , 15.12.2022.

Program InvestEU, Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/523, z dnia 24 marca 2021 r. ustanawiające Program InvestEU i zmieniające rozporządzenie (UE) 2015/1017.

Raport zintegrowany. PGE Polska Grupa Energetyczna za rok 2021, Pełna wersja raportu dostępna na stronie https://raportzintegrowany2021.gkpge.pl/ , 02.01.2023.

Silna Europa Socjalna na rzecz sprawiedliwej transformacji, Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 17 grudnia 2020 r. w sprawie silnej Europy socjalnej na rzecz sprawiedliwej transformacji (2020/2084(INI)), P9_TA(2020)0371.

Sokołowski J., Frankowski J., Mazurkiewicz J., Antosiewicz M., Lewandowski P. (2021), Dekarbonizacja i zatrudnienie w górnictwie węgla kamiennego w Polsce, „IBS Reaserch Report” 01/2021.

Sprawozdanie Zarządu, z działalności PGE Polska Grupa Energetyczna S.A. oraz Grupy Kapitałowej PGE za rok 2021 zakończony 31 grudnia 2021 roku. https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&ved=2ahUKEwjrsdO_-4b9AhW0XfEDHVs-BEQQFnoECBAQAQ&url=https%3A%2F%2Fwww.gkpge.pl%2Fcontent%2Fdownload%2F5ea6d0d3b5b83610f40f29f3e049d0f1%2Ffile%2Fsz_fy2021_gkpge.pdf%3FinLanguage%3Dpol-PL%26version%3D3%26contentId%3D91735&usg=AOvVaw32iEo2gDIUDjRtkUvH_kpC

Stevis D., (Re)claiming Just Transition, 13.04.2018, Medium.com https://medium.com/just-transitions/stevis-e147a9ec189a , 10.01.2023.

Strategia Rozwoju Województwa Łódzkiego 2030, została przyjęta jak załącznik do Uchwały Nr XXXI/414/21 Sejmiku Województwa Łódzkiego, z dnia 6 maja 2021 r.

Terytorialny plan sprawiedliwej transformacji Województwa Łódzkiego, został przyjęty jako załącznik nr 1 do Uchwały nr 613/21 Zarządu Województwa Łódzkiego z dnia 29 czerwca 2021 r.

Uchwała Nr 613/21, Zarządu Województwa Łódzkiego, w sprawie przyjęcia projektu Terytorialnego Planu Sprawiedliwej Transformacji Województwa Łódzkiego wraz z Raportem z przeprowadzenia konsultacji społecznych, z dnia 29 czerwca 2021 r.

Wilczyński M. (2019), Jaki węgiel dla Elektrowni Bełchatów? Zasoby i jakość węgla brunatnego w złożu „Bełchatów” (pole Bełchatów i pole Szczerców) oraz w złożu „Złoczew”, Warszawa.