Podział lewica–prawica w perspektywie konstruktywistycznej
Main Article Content
Abstrakt
Przypadek Polski doskonale pokazuje skalę rozbieżności pomiędzy badaczami, którzy z jednej strony krytykują specyficzny charakter polskiej wersji podziału lewica–prawica, a z drugiej strony dostrzegają jednak jego ważną rolę w procesie samoidentyfikacji aktorów politycznych i społecznych oraz zdolność do porządkowania życia politycznego – partie definiują się w określony sposób, a wyborcy trafnie owo pozycjonowanie rozpoznają i w oparciu o nie podejmują decyzje wyborcze.
Celem niniejszego artykułu jest sproblematyzowanie owych rozbieżności w dwojaki sposób. Po pierwsze, poprzez ukazanie, iż u genezy tego „problemu” tkwią założenia związane z teorią racjonalnego wyboru. To pozytywistyczna ontologia oraz epistemologia leżące u podstaw paradygmatu racjonalnego wyboru pozwoliły na sformułowanie problemu, który z perspektywy podejść interpretatywnych byłby raczej nieodłączną częścią życia politycznego. Po wtóre, poprzez zastosowanie do badaniapodziału lewicowo-prawicowego założeń konstruktywizmu w celu zbadania roli, jakie pełni omawiana dychotomia w procesach komunikowania i konstruowania porządku politycznego.
Downloads
Article Details
Teksty opublikowane na łamach czasopisma "Środkowoeuropejskie Studia Polityczne" i udostępniane w formacie PDF objęte są licencją CC BY 4.0 (Creative Commons - Uznanie autorstwa). Kopiowanie i rozpowszechnianie dozwolone jest pod warunkiem uznania autorstwa.
Bibliografia
- Gawkowski K. (2013), Thatcheryści od Palikota, „Rzeczpospolita”, 2 stycznia.
- Kaczyński J. (2006), Rozmowy niedokończone, z Jarosławem Kaczyńskim z dn. 24 lipca 2006, http://www.radiomaryja.pl/multimedia/rozmowy-z-jaroslawemkaczynskim-prezesem-rady-ministrow/, 24.05.2017.
- Komorowski B. (2006), Platforma Obywatelska nie zamierza wchodzić w sojusz z nową lewicą, „Dziennik”, 19 kwietnia.
- Olejniczak W. (2014), Lewica to nie celebryci, „Rzeczpospolita”, 12 marca.
- Platforma Obywatelska (2011), Następny krok. Razem. Program wyborczy 2011, Warszawa.
- Sellin J. (2012), PO – lewica czy prawica?, http://niezalezna.pl/32205-po-lewica-czyprawica, 12.05.2017.
- Szydło B. (2011), To reakcja na obraźliwe słowa na temat L. Kaczyńskiego, http://wiadomosci.onet.pl/tylko-w-onecie/szydlo-to-reakcja-na-obrazliwe-slowana-temat-l-kaczynskiego/n1t7z, 23.05.2017.
- Tusk D. (2010), Tam gdzie strach, tam PiS, „Polityka”, 3 lipca.
- Tusk D. (2013), Jestem trochę socjaldemokratą, „Polityka”, 5 czerwca.
- Opracowania:
- Antoszewski A., Herbut R., Sroka J. (2003), System partyjny w Polsce, w: Partie i systemy partyjne Europy Środkowej, red. A. Antoszewski, P. Fiali, R. Herbut, J. Sroka, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
- Bamberg M., Fina A. D., Schiffrin D. (2011), Discourse and Identity Construction, w: Handbook of Identity Theory and Research, red. S. J. Schwartz, K. Luyckx, V. L. Vignoles, Springer, New York.
- Bevir M., Rhodes R. A. W. (2015), Interpretive Political Science, w: Routledge International Handbook of Interpretive Political Science, red. M. Bevir, R. A. W. Rhodes, Routledge, London–New York.
- Blyth M. (2003), Structures do Not Come with an Instruction Sheet: Interests, Ideas, and Progress in political science, „Perspectives on Politics”, t. 1, nr 4.
- Bobbio N. (1996), Prawica i lewica, Wydawnictwo Znak, Kraków.
- Bukowska X., Cześnik M. (2002), Analiza treści programów wyborczych polskich partii politycznych 1991–2001, w: System partyjny i zachowania wyborcze. Dekada polskich doświadczeń, red. R. Markowski, Wydawnictwo ISP PAN, Warszawa.
- Buras P. (2006), Polish Social Democracy, Policy Transfer and Programmatic Change, w: Learning from the West? Policy Transfer and Programmatic Change in the Communist Successor Parties of Eastern and Central Europe, red. D. Hough, W. E. Paterson, J. Sloam, Routledge, London–New York.
- Burr V. (2015), Social Constructionism, Routledge, London–New York.
- Chilton P. A. (2008), Political Terminology, w: Handbook of Communication in the Public Sphere, red. R. Wodak, V. Koller, Mouton de Gruyter, Berlin.
- Dalton R. J. (1998), Citizen politics in Western democracies: Public opinion and political parties in the United States, Great Britain, West Germany and France, Chatham House, Chatham, NJ.
- De Velasco A. (2010), Centrist rhetoric. The Production of political transcendence in the Clinton presidency, Lexington Books, Lanham, MD.
- Drozda Ł. (2015), Lewactwo. Historia dyskursu o polskiej lewicy radykalnej, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, Warszawa.
- Dudek A. (2002), Pierwsze lata III Rzeczypospolitej, Arcana, Kraków.
- Dyrberg T. B. (2009), What is beyond right/left? The case of New Labour, „Journal of Political Ideologies”, t. 14, nr 2.
- Dziemidok B. (1998), Partie polityczne a wybory prezydenckie 1995 roku w Polsce, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
- Eatwell R. (1992), The nature of the right, 1: Is there an „essentialist” philosophical core?, w: The nature of the right. European and American politics and political thought since 1979, red. R. Eatwell, N. O’Sullivan, Pinter, Londyn.
- Eisenstadt S., Giesen B. (1995), The Construction of Collective Identity, „European Journal of Sociology”, t. 36, nr 1.
- Elder Ch. D., Cobb R. W. (1983), The Political Uses of Symbols, Routledge, London–New York.
- Enyedi Z. (2005), The Role of Agency in Cleavage Formation, „European Journal of Political Research”, t. 44, nr 5.
- Evans G., Whitefield S. (1993), Identifying the Bases of party Competition in Eastern Europe, „British Journal of Political Science”, t. 23.
- Figiel A. (2009), Języki IV RP. Podziały społeczno-polityczne w dyskursie polskiej polityki, Wydawnictwo Naukowe WNS, Poznań.
- Fuchs D., Klingemann H. D. (1990), The Left-Right Schema, w: Continuities in Political Action. A Longitudinal Study of Political Orientations in Three Western Democracies, red. M. K. Jennings, J. W. van Deth, De Gruyter, Berlin.
- Geisen T. (2008), The Notion of Ambivalence: Human Action and Social Change Beyond Analytical Individualism, w: Qualitative Research and Social Change: European contexts, red. P. Cox, T. Geisen, R. Green, Palgrave, Houndmills–New York.
- Gupta S. (2007), Social Constructionist Identity Politics and Literary Studies, Palgrave, Houndmills–New York.
- Hay C. (2002), Political Analysis. A Critical Introduction, Palgrave, Houndmills–New York.
- Hay C. (2011), Ideas and the Construction of Interests, w: Ideas and Politics in Social Science Research, red. D. Béland, R. H. Cox, Oxford University Press, Oxford.
- Herbut R. (1998), Systemy partyjne krajów Europy Centralnej i Wschodniej oraz wzorce rywalizacji politycznej, w: Demokracje Europy Środkowo-Wschodniej w perspektywie porównawczej, red. A. Antoszewski, R. Herbut, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
- Hindmoor A. (2010), Rational Choice, w: Theory and Methods in Political Science, red. D. Marsh, G. Stoker, Palgrave, Houndmills–New York.
- Hindmoor A. (2014), New Labour at the Centre. Constructing the Political Space, Oxford.
- Jahn D. (2011), Conceptualizing Left and Right in Comparative Politics: Towards a Deductive Approach, „Party Politics”, t. 17, nr 6.
- Jahn D. (2014), What is Left and Right in Comparative Politics? A Response to Simon Franzmann, „Party Politics”, t. 20, nr 2.
- Jasiewicz K. (1992), From Solidarity to Fragmentation, „Journal of Democracy”, t. 3, nr 2.
- Jednaka W. (1995), Proces kształtowania się systemu partyjnego w Polsce po 1989 r., Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
- Kitschelt H. (1992), The Formation of Party Systems in East Central Europe, „Politics & Society”, t. 20, nr 2.
- Knutsen O. (1995), Value orientations, Political Conflicts and Left-Right Identification: A Comparative Study, „European Journal of Political Research”, t. 28, nr 1.
- Knutsen O., Scarbrough E. (1995), Cleavage Politics, w: The Impact of Values, red. J. van Deth, E. Scarbrough, Oxford University Press, Oxford.
- Kostelecky T. (2002), Political Parties After Communism. Developments In East-Central Europe, Woodrow Wilson Center Press, The John Hopkins University Press, Washington DC.
- Kwiatkowska A., Cześnik M., Żerkowska-Balas M., Stanley B. (2016), Ideologiczna treść wymiaru lewica-prawica w Polsce w latach 1997–2015, „Studia Socjologiczne”, nr 4.
- Lipiński A. (2016), Prawica na polskiej scenie politycznej w latach 1989–2011. Historia, organizacja, tożsamość, Elipsa, Warszawa.
- Lukes S. (2003), Epilogue: the Grand Dichotomy of the Twentieth century, w: The Cambridge history of twentieth-century political thought, red. T. Ball, R. Bellamy, Cambridge University Press, Cambridge.
- Lynch C. (2014), Interpreting International Politics, Routledge, London–New York.
- Mach B. W., Wesołowski W. (1998), Transformacyjna poprawność? Polscy politycy w okresie zmiany systemowej, w: Polityka i Sejm: formowanie się elity politycznej, red. W. Wesołowski, B. Post, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa.
- Mair P. (2010), Orientacje lewicowe i prawicowe, w: Zachowania polityczne, t. 1, red. R. J. Dalton, H.-D. Klingemann, PWN, Warszawa.
- Markowski R. (2007), System partyjny, w: Demokracja w Polsce 2005–2007, red. L. Kolarska-Bobińska, K. Kucharczyk, J. Zbieranek, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa.
- Marttila T. (2015), Post-Foundational Discourse Analysis. From Political Difference to Empirical Research, Palgrave, Houndmills–New York.
- Noël A., Thérien J.-P. (2008), Left and Right in Global Politics, Cambridge University Press, Cambridge.
- Ost D. (2007), Klęska „Solidarności”. Gniew i polityka w postkomunistycznej Europie, Wydawnictwo MUZA, Warszawa.
- Sadurski W. (1993), Prawica zrzędząca, „Rzeczpospolita”, 23 czerwca.
- Schaffer F. C. (2016), Elucidating Social Science Concepts. An Interpretivist Guide, Routledge, London–New York.
- Schwartz-Shea P., Yanow D. (2012), Interpretive Research Design. Concepts and Processes, Routledge, London–New York.
- Sobolewska-Myślik K. (1999), Partie i systemy partyjne Europy Środkowej po 1989 r., Księgarnia Akademicka, Kraków.
- Stone D. (1997), Policy Paradox. The Art of Political Decision Making, WW Norton & Company, New York–London.
- Szawiel T. (2002), Podział na lewicę i prawicę w Polsce po 1989 roku – jego sens i trwałość, w: System partyjny i zachowania wyborcze. Dekada polskich doświadczeń, red. R. Markowski, Wydawnictwo ISP PAN, Warszawa.
- Słomka T. (1997), Ruch Odbudowy Polski – od opcji narodowo-radykalnej do umiarkowanej prawicy, w: Wybory ’97. Partie i programy wyborcze, red. S. Gebethner, Elipsa, Warszawa.
- Tavits M., Letki N. (2009), When Left Is Right: Party Ideology and Policy in Post-Communist Europe, „American Political Science Review”, t. 103, nr 4.
- Tavits M., Letki N. (2014), From Values to Interests? The Evolution of Party Competition in New Democracies, „The Journal of Politics”, t. 76, nr 1.
- Titscher S., Meyer M., Wodak R., Vetter E. (2000), Methods of Text and Discourse Analysis. In Search of Meaning, Sage, London–Thousand Oaks–New Delhi.
- Tomczak Ł. (2009), Lewica i prawica w polskim systemie partyjnym 1989–2009, w: Transformacja systemowa w Polsce 1989–2009: próba bilansu, red. R. Glajcar, W. Wojtasik, Remar, Sosnowiec–Katowice.
- Triandafyllidou A., Wodak R. (2003), Conceptual and Methodological Questions in The Study of Collective Identity, „Journal of Language and Politics”, t. 2, nr 2.
- Walicki A. (2002), Polskie zmagania z wolnością. Widziane z boku, Universitas, Kraków.
- Wesołowski W. (1994), Partie i protopartie polityczne w Polsce, w: Społeczne konsekwencje transformacji ustrojowej, red. M. Grabowska, K. Pankowski, E. Wnuk-Lipiński, Wydawnictwo ISP PAN, Warszawa.
- Wetherell M. (2001), Themes in Discourse Research. The Case of Diana, w: Discourse Theory and Practice, red. M. Wetherell, S. Taylor, S. J. Yates, Sage.
- White J. (2011), Left and Right as Political Resources, „Journal of Political Ideologies”, t. 16, nr 2.
- White J. (2012), Community, Transnationalism and the Left-Right Metaphor, „European Journal of Social Theory”, t. 15, nr 2.
- Widdicombe S. (1998), Identity as an Analysts’ and a Participants’ Resource, w: Identities in Talk, red. C. Antaki, S. Widdicombe, Sage, London–Thousand Oaks–New Delhi.
- Wojtasik W. (2011), Lewica i prawica w Polsce. Aspekty ekonomiczno-społeczne, Oficyna Wydawnicza Humanitas, Sosnowiec.
- Żuk P. (2015), Kultura i polityka. Socjologiczne refleksje o powstawaniu orientacji politycznych w Polsce, Oficyna Naukowa, Warszawa.