Abstrakt
Polityka oświatowa jest obecnie jedną z kluczowych polityk publicznych realizowanych na poziomie lokalnym. Wynika to z jej kosztochłonności, specyficznej konstrukcji, łączącej kompetencje władz lokalnych i centralnych, a także znaczenia jakie ma edukacja w procesach rozwoju społeczeństwa i państwa. W przypadku obszarów wiejskich dodatkowym czynnikiem jest pozaedukacyjna rola szkół w życiu wspólnoty lokalnej. Próbując sprostać realizacji zadań z zakresu polityki oświatowej, władze gmin podejmują się różnych działań racjonalizatorskich. Jednym z nich jest uspołecznienie oświaty, rozumiane jako włączenie podmiotów niepublicznych w proces realizacji zadań oświatowych (uspołecznienie faktyczne). Na podstawie wyników przeprowadzonych badań ilościowych i jakościowych, autorka przedstawia warunki formalno-prawne przekazania zadań oświatowych podmiotom niepublicznym, skalę procesu uspołecznienia oraz warunki i okoliczności, jakie do tego doprowadziły. Wyniki badań wskazują, że proces ten pomimo pozornie jasnych rozwiązań prawnych, w praktyce jest rzadkością i napotyka szereg trudności zarówno po stronie sektora publicznego, jak i społecznego.Bibliografia
Benington J. (2007), Approaching Public Service Reforms, w: Reforming public services, red. J. Benington, National School of Government, The Stationery Office, London.
Bevir M. (2009), Key Concepts in Governance, SAGE, London.
Biernat S. (1979), Działania wspólne w administracji państwowej, Wrocław.
Dziemianowicz-Bąk A., Dzierzgowski J. (2014), Likwidacja szkół podstawowych oraz przekazywanie stowarzyszeniom. Kontekst, proces i skutki przemian edukacyjnych w społecznościach lokalnych na podstawie analizy studiów przypadku, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa.
Gawroński H. (2010), Zarządzanie strategiczne w samorządach lokalnych, Oficyna a Wolters Kluwers business, Warszawa.
Goodman J. B., Loveman G. W. (1991), Does Privatization Serve the Public Interest?, “Harvard Business Review”, https://hbr.org/1991/11/does-privatizationserve-the-public-interest, 6.06.2017.
Gozdowska E., Uryga D. (2015), Rada oświatowa w opiniach władz samorządowych i środowisk związanych z lokalną edukacją – raport z badania, ORE, Warszawa.
GUS (2016), Oświata i wychowanie w roku szkolnym 2015/2016, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.
GUS 2015, Oświata i wychowanie w roku szkolnym 2014/2015, Informacje i opracowania statystyczne, GUS, Warszawa.
Hausner J. (2008), Zarządzanie publiczne, Scholar, Warszawa.
Herczyński J., Sobotka A. (2014), Diagnoza zmian w sieci szkół podstawowych i gimnazjów 2007–2012, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa.
Hood Ch. (1991), A public management for all seasons?, „Public Administration”, vol. 69(1).
Kaczyńska A. (2017), Oświata i wychowanie jako zadanie publiczne gmin. Czynniki wpływające na efektywność wydatków budżetowych, CeDeWu Warszawa.
Kapuścińska M. (2014), Partnerstwo projektowe w realizacji zadań publicznych.
Analiza stanu prawnego i dotychczasowych dobrych praktyk tworzenia part nerstw projektowych. Ekspertyza, Projekt „Potencjał – Działanie – Rozwój: nowy wymiar współpracy Miasta Płocka i płockich organizacji pozarządowych”, Płock.
Kopińska V. (2013), Pozór regulacji prawnych dotyczących organów społecznych w szkole, w: Sprawcy i/lub ofiary działań pozornych w edukacji szkolnej, red. M. Dudzikowa, K. Knasiecka-Falbierska, Impuls, Kraków.
Kotarba B. (2014), Analiza wybranych elementów polityki oświatowej gmin, w: Samorząd w systemie demokracji obywatelskiej. Wybrane problemy, red. R. Kmieciak, Toruń.
Kozanecki P. (2016), Co by było, gdyby nie „tysiąclatki”? (16.03.2016), http://wiadomosci.onet.pl/tylko-w-onecie/co-by-bylo-gdyby-nie-tysiaclatki/7t3nfs, 29.10.2017.
Kozińska-Bałdyga A. (2015), Zalety i wady innych niż JST organów prowadzących szkoły na terenie gminy, w: Mała szkoła – problem czy szansa? Poradnik dla samorządowców, red. E. Tołwińska-Królikowska, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa.
Kuratorium Oświaty w Lublinie, https://www.kuratorium.lublin.pl/pliki/akt/id_8244/zal/Przekazanie.pdf, 29.10.2017.
Kuriański M. (2008), Ku poszerzeniu horyzontów polskiej szkoły: szkic historyczny edukacji: zagrożenia i szanse, „Saeculum Christianum: pismo historycznospołeczne”, nr 15/1, ss. 193–221.
Kurzyna-Chmiel D. (2013), Oświata jako zadanie publiczne, Lex a Wolters Kluwer business, Warszawa.
Kurzyna-Chmiel D. (2012), Główne formy współdziałania samorządu terytorialnego w wykonywaniu zadań oświatowych, w: Formy współdziałania jednostek samorządu terytorialnego, red. B. Dolnicki, Lex a Wolters Kluwers business, Warszawa.
Kwiatkowski S. M. (2008), Tendencje zmian w zarządzaniu oświatą w Polsce i innych krajach Unii Europejskiej, w: Menedżer i kreator edukacji, red. Cz. Plewka, H. Bednarczyk, Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Wydawniczy, Radom.
Kwieciński Z. (2011), Cztery i pół. Preliminaria – Liminaria – Varia, Wydawnictwo Naukowe DSW, Wrocław.
Leoński Z. (2006), Samorząd terytorialny w RP, Warszawa.
Lipka-Szostak K. (red.) (2012), Mała szkoła. Poradnik dla stowarzyszeń rozwoju wsi, FIO, Warszawa.
Majchrowicz-Jopek E. (2012), Wybrane problemy wykonywania zadań oświatowych przez jednostki samorządu terytorialnego, „Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno- Społecznego Studia i Prace” (SGH), nr 4.
Majewska K. (2015), Umowa przekazania szkoły organowi niepublicznemu, w: Mała szkoła – problem czy szansa? Poradnik dla samorządowców, red. E. Tołwińska-Królikowska, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa.
Majewska K. (2015), Przekazanie szkoły innemu organowi prowadzącemu – regulacje prawne, w: Mała szkoła – problem czy szansa? Poradnik dla samorządowców, red. E. Tołwińska-Królikowska, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa.
Marzec-Holka K. (2015), Peryferie edukacyjne szkół wiejskich w warunkach niżu demograficznego, „Pedagogika Społeczna”, nr 3(57).
Mencel M. (2013), Po co i dla kogo są rady szkoły? Spojrzenie z dwudziestoletniej perspektywy, w: Sprawcy i/lub ofiary działań pozornych w edukacji szkolnej, red. M. Dudzikowa, K. Knasiecka-Falbierska, Impuls, Kraków.
NIK 2015, Wykonanie wybranych zadań oświatowych przez jednostki samorządu terytorialnego. Informacja o wynikach kontroli, KNO-4101-007-00/2014 nr ewid. 49/2015/P/14/027/KNO, Departament Nauki, Oświaty i Dziedzictwa Narodowego Najwyższej Izby Kontroli, Warszawa.
Ochnio E., Małe szkoły – lepsze niż inne?, „Echo katolickie”, http://fio.org.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=1350:male-szkoly-lepsze-niz-inne-echo-katolickie&catid=135:media-o-nas-w-roku-2011&Itemid=100067, 9.06.2017.
Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej – z upoważnienia ministra – na interpelację nr 20537 w sprawie zapewnienia władzom samorządowym większej swobody decyzyjnej w zakresie przekazywania prowadzenia szkół podmiotom prywatnym, http://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=7EDAFFCD, 9.06.2017.
Pęczkowski R. (2017), Problemy małych szkół. Edukacyjne wyzwania, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów.
Pilch T. (2007), Pedagogika społeczna wobec kryzysów świata wartości i instytucji, w: Pedagogika społeczna: podręcznik akademicki, t. 2, red. E. Marynowicz-Hetka, PWN, Warszawa.
Pollitt Ch. (2003), The Essential Public Manager, Open University Press, New York.
Śliwerski B. (2013), Diagnoza uspołecznienia publicznego szkolnictwa III RP w gorsecie centralizmu, Impuls, Kraków.
Strus D. (2016), Relacje między sektorem publicznym i sektorem pozarządowym w sferze wykonania zadań publicznych, Teka Kom. Politol. Stos. Międzynar.– OL PAN, nr 11/3.
Sułkowski Ł. (2005), Epistemologia w naukach o zarządzaniu, PWE, Warszawa.
Szarfenberg R. (2016), Remunicypalizacja (rekomunalizacja) usług publicznych, http://rszarf.ips.uw.edu.pl/pdf/remunicypalizacja.pdf, 15.06.2017.
Sześciło D. (2016), O powikłanej decentralizacji. Instytucjonalny krajobraz systemu usług publicznych w Polsce, „Zarządzanie Publiczne”, nr 4 (38).
Sześciło D. (2014), O wątpliwościach wokół powierzania prowadzenia szkół samorządowych, „Samorząd Terytorialny”, nr 3.
Sześciło D. (2015), Samoobsługowe państwo dobrobytu. Czy obywatelska koprodukcja uratuje usługi publiczne?, Scholar, Warszawa.
Sześciło D. (2015a), Prywatyzacja prowadzenia szkół samorządowych do poprawki (2.01.2015), Wolters Kluwer, http://www.samorzad.lex.pl/czytaj/-/artykul/prywatyzacja-prowadzenia-szkol-samorzadowych-do-poprawki, 29.10.2017.
Sześciło D. (2015b), Współzarządzanie jako koprodukcja usług publicznych, „Zarządzanie Publiczne”, nr 1(31).
Tołwińska-Królikowska E., Wiejska szkoła ośrodkiem rozwoju, http://fio.org.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=1327:wiejska-szkola-osodkiem-rozwoju&catid=120:o-szkolach&Itemid=100030, 9.06.2017.
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, Dz.U. 2004, Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.
Waligórski K. (1997), Problemy uspołecznienia szkoły, „Studia Pedagogiczne”, nr 30.
Wlaźlak K. (2010), Rozwój regionalny jako zadanie administracji publicznej, Oficyna Wolters Kluwers business, Warszawa.
ZNP, Ostatnie małe szkoły, http://www.znp.edu.pl/element/2281/Ostatnie_male_szkoly, 2.06.2017.
Licencja
Teksty opublikowane na łamach czasopisma "Środkowoeuropejskie Studia Polityczne" i udostępniane w formacie PDF objęte są licencją CC BY 4.0 (Creative Commons - Uznanie autorstwa). Kopiowanie i rozpowszechnianie dozwolone jest pod warunkiem uznania autorstwa.