Jak cytować
Abstrakt
Antropologiczny czynnik za pośrednictwem psychologicznych oraz kognitywnych mechanizmów odgrywa ważną rolę zarówno w procesie tłumaczenia, jak i w produkcie końcowym. Identyfi kacja trudności w tekście, poszukiwanie odpowiedników, poczucie niepewności razem z koniecznością podjęcia decyzji, za które tłumacz jest odpowiedzialny — niemal każdy etap pracy nad tłumaczeniem przewiduje zastosowanie nie tylko kompetencji zawodowych, ale także pewnych funkcji psychologicznych. Celem artykułu jest wyznaczenie wpływu psychologicznych oraz kognitywnych czynników osobowości tłumacza na strategię tłumaczenia oraz tekst docelowy. Wyniki badań mogą znaleźć praktyczne zastosowanie w dydaktyce tłumaczenia, a mianowicie — nowatorskie podejście do przygotowania przyszłych tłumaczy zawodowych.Bibliografia
G. W. Allport,Becoming: Basic considerations for a psychology of personality, London 1969.
F. Alves (ed.), Triangulating translation: Perspectives in process oriented research, Amsterdam 2003.
M. C. Ashton, K. Lee, The HEXACO-60: A short measure of the major dimensions of personality, [in:] “Journal of Personality Assessment”2009, No. 91, p. 340–345.
T. Barboni, Inconscient et traduction, [in:] C. Lejeune (ed.), “Théorie et Pratique de la Traduction” 1999, No. 3, p. 23–33.
A. Chesterman, The name and nature of Translator Studies, [in:] “Journal of Language and Communication Studies” 2009, No. 42, p. 13–22.
P. Casse, Training for the Cross-Cultural Mind: A Handbook for Cross-Cultural Trainers and Consultants, Washington 1981.
R. Cattell, P. Kline, The scientific analysis of personality and motivation, New York 1977.
R. Cattell, P. Kline, The scientific analysis of personality and motivation, New York 1977.
B. Dragsted, M. Carl, Towards a classification of translation styles based on eye-tracking and keylogging data, [in:] “Journal of Writing Research” 2013, Vol. 5, No. 1, p. 133–158.
B. Dragsted, I. G. Hansen,Comprehension and production in translation, [in:] S. Göpferich, Arnt L. Jakobsen, Inger M. Mees (eds.), Looking at Eyes: Eye-Tracking Studies of Reading and Translation Processing, Copenhagen 2008, p. 9–30.
H. J. Eysenck, S. B. G. Eysenck, Manual of Eysenck Personality Inventory, London 1964.
F. Galton, Measurement of Character, [in:] “Fortnightly Review” 1884, No. 36, p. 179–185.
J. A. Henderson, Personality and the linguist: A comparison of the personalityprofiles of professional translators and conference interpreters, Bradford 1987.
J. S. Holmes, The Name and Nature of Translation Studies, [in:] J. S. Holmes (ed.), Translated! Papers on Literary Translation and Translation Studies, Philadelphia/Amsterdam and Atlanta 1972 / 1988, p. 67–80.
K. T. Hvelplund, Allocation of Cognitive Resources in Translation: An Eye-tracking and Key logging Study, Copenhagen 2011.
S. Hubscher Davidson, Personal diversity and diverse personalities in translation: A study of individual differences, [in:] “Perspectives: Studies in Translatology” 2009, Vol. 17, No. 3, p. 175–192.
A. L. Jakobsen, K. T. Hvelplund Jensen, Eye movement behaviour across four different types of reading task, [in:] S. Göpferich, Arnt L. Jakobsen, Inger M. Mees (eds.), Looking at Eyes: Eye-Tracking Studies of Reading and Translation Processing, Copenhagen 2008, p. 103–124.
A. L. Jakobsen, Investigating expert translators’ processing knowledge, [in:] H. V. Dam, J. Engberg, H. Gerzymisch-Arbogast (eds.), Knowledge Systems and Translation, Berlin, Boston 2005, p. 173–189.
C. G. Jung, Psychological Types. Collected Works (vol. 6), Princeton 1971.
M. A. Just, P. A. Carpenter, A theory of reading: From eye fixations to comprehension, [in:] “Psychological Review” 1980, Vol. 87, No. 4, p. 329–354.
R. Jääskeläinen, Translation psychology, [in:] Y. Gambier, L. van Doorslaer, Handbook of Translation Studies, Amsterdam 2012, vol. 3, p. 191–197.
I. Kurz, E. Basel, D. Chiba, W. Patels, J. Wolfframm, Scribe or actor? A survey paper on personality profiles of translators and interpreters, [in:] “The Interpreters’ Newsletter” 1996, No. 7, p. 3–18.
P. Kussmaul, Training the Translator, Amsterdam 1995.
F. J. Landy, Early influence on the development of industrial and organizational psychology, [in:] “Journal of Applied Psychology” 1997, No. 82, p. 467–477.
M. Leijten, L. Van Waes, Inputlog: New Perspectives on the Logging of On-Line Writing, [in:] K. P. H. Sullivan, E. Lindgren (eds.), Computer Keystroke Logging and Writing: Methods and Applications, Oxford 2006, p. 73–94.
W. Löscher, Translation performance, translation process and translation strategies, Tuebingen 1991.
I. B. Myers, Manual: The Myers-Briggs Type Indicator, Palo Alto 1962.
R. R. McCrae, P. T. Jr. Costa, Reinterpreting the Myers-Briggs type indicator from the perspective of the Five-Factor model of personality, [in:] “Journal of Personality”1989, No. 57, p. 17–40.
O’Brien, Eye-tracking and translation memory matches, [in:] “Perspectives: Studies in Translatology” 2006, No. 14, p. 185–203.
S. O’Brien, The borrowers. Researching the cognitive aspects of translation, [in:] “Target” 2013, Vol. 25, No. 1, p. 5–17.
L. A., Pervin, D. Cervone, O. P. John, Personality: Theory and research, New York 2005.
PACTE, Building a Translation Competence Model, [in:] F. Alves (ed.) Triangulating Translation, Amsterdam 2003, p. 43–66.
K. Reiss, Translation criticism — the potentials and limitations. Categories and criteria for translation quality assessment [Translated by E. F. Rhodes], London and New York 1971 / 2014.
M. Snell-Hornby, Translation Studies: An integrated approach, Amsterdam 1988.
S. Strömqvist, K. Holmqvist, V. Johansson, H. Karlsson, A. Wengelin, What keystroke logging can reveal about writing, [in:] K. P. H. Sullivan, E. Lindgren (eds.), Computer Keystroke Logging and Writing: Methods and Applications, Oxford 2006, p. 45–71.
T. Savory, The Art of Translation, London 1968, p. 36.
M. Tymoczko, Trajectories of research in Translation Studies, [in:] “Meta” 2005, Vol. 50, No. 4, p. 1085–1097.
S. Tirkkonen-Condit, Empirical studies in translation: Textlinguistic and psycholinguistic perspectives, Joensuu 1986.
W. Wilss, Knowledge and skills in translator behavior, Amsterdam 1996.
B. Whyatt, Translation as a human skill. From predisposition to expertise, Poznan 2012.
Licencja
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).