Jak cytować
Abstrakt
W artykule poruszono problem braku formy plusquamperfectum w stronie biernej języka ukraińskiego, przy jej występowaniu w stronie czynnej. Na konkretnych przykładach pokazano, że taksyjne i dyskursywne formy plusquamperfectum mogą być wyrażone przez bierną formę analityczną, zbieżną z formą strony biernej czasu przeszłego. Jeśli forma ta oznacza sytuację minioną, której efekty odbiegają od spodziewanego przebiegu
zdarzeń, albo która została przerwana na skutek niespodziewanych okoliczności, to ma ona znaczenie plusquamperfectum, właściwe zarówno aktywnym, jak i pasywnym konstrukcjom czasownikowym języka ukraińskiego.
Bibliografia
А. Барентсен, Наблюдение о встречаемости плюсквамперфекта в славянских языках, [в:] У простору лингвистичке славистике. Поводом 65 година живота академика Предрага Пипера. Љ. Поповић, Д. Војводић, М. Номаћи (ур.). Београд 2015.
А. Белић, О синтаксичком индикативу и „релативу”, [в:] Symbolae grammaticae in honorem Ioannis Rozwadowski II, Cracovia 1928, с. 47–55.
А. В. Бондарко, Теория функциональной грамматики: Темпоральность. Модальность, Ленинград 1990.
К. Г. Городенська Дієслово, [в:] І. Р. Вихованець, К. Г. Городенська, Теоретична морфологія української мови, Київ 2004.
А. П. Загнітко, Знову давноминулий? [в:] „Лінгвістичні студії” Донецьк 1996, № 2, с. 40–45;
А. П. Загнітко, Теоретична граматика сучасної української мови. Морфологія. Синтаксис, Донецьк 2011.
М. Ивић, О значењу српскохрватског плусквамперфекта, [в:] „Зборник за филологију и лингвистику” 1980, XXIII/1, с. 93–100.
М. Ивић, Српскохрватски глаголски облици за исказивање појава које постоје у садашњости, [в:] „Јужнословенски филолог” 1981, XXXVII.
Ю. П. Князев, Конструкция с русскими причастиями на -н, -т в семантической классификации предикатов, [в:] „Вопросы языкознания” 1989, № 6.
О. Крижанівська, Спостереження за вживанням форм давноминулого часу в розмовно-побутовому мовленні, [в:] Наукові записки Вінницького держ. пед. ун-ту ім. М. Коцюбинського. Філологія, Вінниця 2001, № 3, с. 98–101.
Ю. С. Маслов, Избранные труды, Аспектология. Общее языкознание, Москва 2004.
Ю. С. Маслов, Перфектность, [в:] А. В. Бондарко (ред.), Теория функциональной грамматики: введение, аспектуальность, временная локализованность, таксис, Ленинград 1987.
К. Милошевић, Темпорално значење и синтаксичка вриједност конструкција Cop (praes.perf.) + part.pass. у српскохрватском језику, [в:] „Јужнословенски филолог”1973, XXX/1–2, с. 423–437.
Я. Мовчан, Плюсквамперфект в современных славянских языках: на примере болгарского и украинского языков, [в:] Trends in Slavic Studies, Москва 2015, 813–827.
В. П. Недялков, С. Е. Яхонтов, Типология результативных конструкций, [в:] его же, Типология результативных конструкций (результатив, статив, пассив, перфект), Ленинград.
Р. Ницолова, Българска граматика. Морфология, София 2008, с. 304.
Е. В. Падучева, [в:] Событийное и статальное значение глаголов совершенного вида в русском языке, [в:] Проблемы грамматики и типологии. Сборник статей памяти В. П. Недялкова, Москва 2010.
А. М. Пешковский, Объективная и нормативная точка зрения на язык, Москва 2010.
П. Пипер, И. Клајн, Нормативна граматика српског језика, Нови Сад 2015.
В. А. Плунгян, О контрафактических значениях плюсквамперфекта, [в:] Y. A. Lander, V. A. Plungian, A. Y. Urmanchieva (eds.) Irrealis and Irreality, Moscow 2004, рр. 273–291.
Л. Попович, Граматичні та семантичні функції плюсквамперфекта в сучасній українській мові, [в:] Акцентологія. Етимологія. Семантика. До 75-річчя академіка НАН України В. Г. Скляренка, Київ 2012, с. 653–673.
Љ. Поповић, Функције плусквамперфекта у савременом српском и украјинском језику, [в:] „Јужнословенски филолог” 2012, LXVIIІ, с. 113–145.
Љ.Поповић, Контрастивна граматика украјинског и српског језика: таксис и евиденцијалност, Београд 2014.
М. Стевановић, Глаголски облици пасива, [в:] „Наш језик” 1956, VII/7-10, с. 212.
Ж. Станојчић, Љ. Поповић, Граматика српскога језика, Београд 2000, с. 127.
С. Танасић, Синтакса глагола, [в:] П. Пипер и др., Синтакса савременога српског језика, Проста реченица, Београд 2005, с. 345–469.
О. О. Тараненко, Дієслово в контексті сучасних тенденцій до перегляду нормативних засад української літературної мови, [в:] „Мовознавство” 2006, № 2–3, с. 55–77.
В. С. Храковский, Пассивные конструкции, [в:] Теория функциональной грамматики. Персональность. Залоговость, Санкт-Петербург 1991.
В. С. Храковский, Плюсквамперфект и конструкция с частицей было в восточнославянских языках, [в:] Ватрослав Ягич і проблеми словʹянознавства, Київ 2015, с. 295.
В. С. Храковский, Русский глагол: иерархия грамматических категорий, [в:] Љ. Поповић, Вој Д. Војводић, М. Номаћи (ур.), У простору лингвистичке славистике. Поводом 65 година живота академика Предрага Пипера, Београд 2015.
В. С. Храковский, Категория таксиса (общая характеристика), [в:] „Вопросы языкознания“ 2003, № 2, с. 37.
В. Ярмак, Семантичний діапазон плюсквамперфекта в романі Драгослава Михаїловича “Коли цвіли гарбузи” та в його перекладі українською мовою, [в:] Електронний ресурс: http://rastko.rs/rastko/delo/13698
Ö. Dahl, The relation between past time reference and counterfactuality: a new look, [in:] A. Athanasiadou, R. Dirven (Eds.), On Conditionals Again, Amsterdam 1997, pp. 97–114.
S. Fleischman, Temporal distance: a basic linguistic metaphor, [in:] „Studies in Language“1989, 13 (1), pp. 1–50.
Y. Movchan, Das Plusquamperfekt im Ukrainischen im Vergleich zum Bulgarischen, [в:] „Anzeiger für Slavische Philologie”, 2014, XLI, с. 95–117.
H. Reichenbach, Elements of Symbolic Logic, Dover 1947.
Licencja
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).