МЕТАФОРА В БІОЛОГІЧНІЙ ТЕРМІНОСИСТЕМІ (українсько-польські паралелі)

Article Sidebar

PDF (Українська)
Opublikowane: cze 1, 2019
DOI: https://doi.org/10.14746/sup.2019.7.2.05
Słowa kluczowe:
metafora, termin, terminologia biologiczna, język ukraiński, język polski, skojarzenie, przeniesienie metaforyczne

Main Article Content

Марія Кухарчишин
Lwowski Uniwersytet Narodowy imienia Iwana Franki
https://orcid.org/0000-0003-2314-9601

Abstrakt

Artykuł poświęcony jest analizie metafory jako środka tworzenia terminów w terminologii biologicznej. Оkreślonа została rola metafory w naukowym obrazie świata w języku ukraińskim i polskim. Оpisano skojarzenia, które stały się podstawą przeniesienia metaforycznego.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Numer
Tom 7 Nr 2 (2019)
Dział
Językoznawstwo
  1. Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
  2. Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
    2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
    2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
    2.3.  publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
    2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
    2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
    2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
    2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
    2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons.
  3. Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
    3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
    3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma.
  4. Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
    4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji; 
    4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
  5. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
    5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
    5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.

Pozostałe postanowienia

  1. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).

Bibliografia

  1. Алексеева Л. М., Термин и метафора, Пермь 1998.
  2. Васенко Л. А., Кримець О. М., Термінологічна метафоризація як репрезентація нового наукового знання, [в:] „Вісник Нац. ун-ту «Львівська політехніка». Серія «Проблеми української термінології»”, Львів 2006, № 559, с. 57–60.
  3. Вовк В. Н., Языковая метафора в художественной речи: Природа вторичной номинации, Київ 1986.
  4. Гумецька Л. Л., Нарис словотворчої системи української актової мови IV–XV ст., Київ 1958.
  5. Кочан І. М., Термінологія: національна чи міжнародна?, [в:] „Вісник Нац. ун-ту «Львівська політехніка». Серія «Проблеми української термінології»”, Львів 2009, № 648, с. 3–8.
  6. Кримець О. М., Термінологізація та детермінологізація як результат взаємовпливу мовної та наукової картин світу, [в:] „Вісник Нац. ун-ту «Львівська політехніка». Серія «Проблеми української термінології»”, Львів 2015, № 817, с. 36–40.
  7. Малевич Л. Д., Метафора в науковій картині світу, [в:] „Українська термінологія і сучасність”, зб. наук. праць, Київ 2003, вип. V, с. 224–227.
  8. Родзевич Н. С., Метафора — спільне джерело творення термінологічної лексики в слов’янських і західноєвропейських мовах, [в:] „Дослідження з лексикографії та лексикології”, республік. міжвідом. зб., Київ 1965, вип. 1, с. 137–165.
  9. Селіванова О. О., Когнітивне підґрунтя метафоризації російської лінгвістичної термінології, [в:] „Ученые записки Таврич. нац. ун-та им. В. И. Вернадского. Серия «Филология. Социальные коммуникации»”, Симферополь 2011, т. 26 (65), № 1, с. 286–292.
  10. Селиванова Е. А., Энигматический дискурс: вербализация и когниция, Черкассы 2014. Селігей П. О., Пуризм у термінології: український досвід на європейському тлі, [в:] „Мовознавство”, Київ 2008, № 1, с. 49–66.
  11. Симоненко Л. O., Формування української біологічної термінології, Київ 1991. Словник української біологічної термінології, Київ 2012.
  12. Словник української мови, в 11 томах, гол. ред. І. К. Білодід, Київ 1970–1980, т. 4.
  13. Gajda S., Metafora w dyskursie naukowym, [w:] „Studia Litteraria Polono-Slavica”, vol. 8, red. E. Hałoń, Warszawa 2008, s. 29–42.
  14. Lakoff G., Johnson M., Metaphors We Live By, Chicago 1980.
  15. Zawisławska M., Metafora w języku nauki: na przykładzie nauk przyrodniczych, Warszawa 2011.
  16. References
  17. Alekseeva L. M., Termin i metafora [Term and Metaphor], Perm 1998.
  18. Vasenko L. A., Krymets O. M., Terminolohichna metaforyzatsiia yak reprezentatsiia novoho naukovoho znannia [Terminological Metaphorization as Representation of New Scientifi c Knowledge], [v:] „Visnyk Nats. un-tu «Lvivska politekhnika». Seriia «Problemy ukrainskoi terminolohii»”, Lviv 2006, № 559, s. 57–60.
  19. Vovk V. N., Jazykovaja metafora v hudozhestvennoj rechi: Priroda vtorichnoj nominacii [Language Metaphor in Fiction Speech: Origin of Secondary Nomination], Kyiv 1986.
  20. Humetska L. L., Narys slovotvorchoi systemy ukrainskoi aktovoi movy IV–XV st. [Sketches on Word-Formation System of the Ukrainian Language of the IV–XVth centuries], Kyiv 1958.
  21. Kochan I. M., Terminolohiia: natsionalna chy mizhnarodna? [Terminology: National or International?], [v:] „Visnyk Nats. un-tu «Lvivska politekhnika». Seriia «Problemy ukrainskoi terminolohii»”, Lviv 2009, № 648, s. 3–8.
  22. Krymets O. M., Terminolohizatsiia ta determinolohizatsiia yak rezultat vzaiemovplyvu movnoi ta naukovoi kartyn svitu [Terminologization and Determinologization as Result of Mutual Infl uence of Liguistic and Scientifi c World Images], [v:] „Visnyk Nats. un-tu «Lvivska politekhnika». Seriia «Problemy ukrainskoi terminolohii»”, Lviv 2015, № 817, s. 36–40.
  23. Malevych L. D., Metafora v naukovii kartyni svitu [Metaphor in Scientifi c World Image], [v:] „Ukrainska terminolohiia i suchasnist”, zb. nauk. prats, Kyiv 2003, vyp. 5, s. 224–227.
  24. Rodzevych N. S., Metafora — spilne dzherelo tvorennia terminolohichnoi leksyky v slovianskykh i zakhidnoievropeiskykh movakh [Metaphor — Common Sourse of Terminological Lexis Formation in Slavic and Western European Languages], [v:] „Doslidzhennia z leksykohrafi i ta leksykolohii”, respublik. mizhvidom. zb., Kyiv 1965, vyp. 1, s. 137–165.
  25. Selivanova O. O., Kohnityvne pidgruntia metaforyzatsii rosiiskoi linhvistychnoi terminolohii [Cognitive Grounds of Metaphorisation of Russian Linguistic Terminology], [v:] „Uchenie zapysky Tavrych. nats. un-ta ym. V. Y. Vernadskoho. Seryia «Fylolohyia. Sotsyalnie kommunykatsii»”, Symferopol 2011, t. 26 (65), № 1, s. 286–292.
  26. Selivanova E. A., E`nigmaticheskij diskurs: verbalizaciya i kogniciya [Enigmatic Dicourse: Verbalization and Cognition], Cherkassy 2014.
  27. Selihei P. O., Puryzm u terminolohii: ukrainskyi dosvid na yevropeiskomu tli [Purism in Terminology: Ukrainian Experience on European Background], [v:] „Movoznavstvo”, Kyiv 2008, № 1, s. 49–66.
  28. Symonenko L. O., Formuvannia ukrainskoi biolohichnoi terminolohii [Ukrainian Biological Terminology Formation], Kyiv 1991.
  29. Slovnyk ukrainskoi biolohichnoi terminolohii [Dictionary of Modern Ukrainian Biological Terminology], Kyiv 2012.
  30. Slovnyk ukrainskoi movy [The Ukrainian Language Dictionary], v 11 tomakh, hol. red. I. K. Bilodid, Kyiv 1970–1980, t. 4.
  31. Gajda S., Metafora w dyskursie naukowym [Metaphor in Scientifi c Discourse], [w:] „Studia Litteraria Polono-Slavica”, vol. 8, red. E. Hałoń, Warszawa 2008, s. 29–42.
  32. Lakoff G., Johnson M., Metaphors We Live By, Chicago 1980.
  33. Zawisławska M., Metafora w języku nauki: na przykładzie nauk przyrodniczych, Warszawa 2011.