Słowa kluczowe
leksyka
semantyka
tłumaczenie
homonimy międzyjęzykowy
interferencja leksykalna
terminy społeczno-polityczne
Jak cytować
Abstrakt
Przedmiotem badań są przymiotnikowe i przysłówkowe derywaty leksemu село w języku ukraińskim oraz ich polskie odpowiedniki. Za zasadnością podjęcia tematu przemawiają: duże prawdopodobieństwo wystąpienia interferencji leksykalnej w językach blisko spokrewnionych; fakt, iż na współczesny zakres znaczeniowy rozpatrywanych leksemów miały wpływ zmiany ewolucyjne w obu językach oraz sztucznie narzucone w czasach komunistycznych (np. likwidacja leksemów z rdzeniem ріль-, nadmierne używanie skrótowców) oraz to, że niektóre z rozpatrywanych derywatów wchodzą w skład wciąż kształtujących się terminów społeczno-politycznych (np. сільський голова). Badania mieszczą się w zakresie językoznawstwa kontrastywnego. Zastosowano metodę porównawczej analizy semantycznej oraz analizy definicyjnej pojęć. Celem badań było określenie podobieństw i różnic w polach znaczeniowych analizowanych leksemów oraz w ich funkcjonowaniu w różnych kontekstach i stylach. Udało się wyznaczyć polskie odpowiedniki semantyczne derywatów ukraińskich, wskazać homonimy/paronimy międzyjęzykowe, podobieństwa i różnice stylistyczne,
określić potencjalne trudności w tłumaczeniu (zweryfikowane na drodze badań empirycznych), wskazać
pewne nieścisłości w słownikach.
Bibliografia
Buriachok A., Vidpovidi na zapytannia: Khliborob, rilnyk, khliborobstvo [The answers to the questions: Khliborob, rilnyk, khliborobstvo], [v:] Elektronnyi resurs: http://www.kulturamovy.org.ua/KM/pdfs/mix/6-18-35-19.pdf (29.11.2020).
Kononenko I., Ukrainska ta polska movy: kontrastyvne doslidzhennia [The Ukrainian and Polish Languages: comparative research], Varshava: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2012.
Kocherhan M., Osnovy zistavnoho movoznavstva [The basics of comparative linguistics], Kyiv: Vydavnychyi tsentr „Akademiia”, 2006.
Lesiv M., Moi movni porady. Statti i diialohy z chytachamy [My linguistic advice. The articles and dialogues with readers], Peremyshl: Ukrainskyi arkhiv, 2015, s. 200–204.
Panko T., Zbahachennia ukrainskoi sotsialno-ekonomichnoi terminolohii v protsesi perekladu tvoriv V.I. Lenina ukrainskoiu movoiu [The enrichment of the Ukrainian socio-economic terminology in the process of translating the works of V.I. Lenin into Ukrainian language], [v:] Ukrainska mova u XX storichchi: istoriia linhvotsydu, red. L. Masenko, Kyiv: Vydavnychyi dim „Kyievo-Mohylianska akademiia”, 2005, s. 339–353.
Pustovit L., Khliborob – trudivnyk sela [Khliborob – the farm worker], [v:] Elektronnyi resurs: http://www.kulturamovy.org.ua/KM/pdfs/mix/6-18-35-19.pdf (29.01.2017).
Taranenko O., Ukrainsko-rosiiski movni kontakty na suchasnomu etapi [Ukrainian-Russian Language Contacts at the Contemporary Stage], „Movoznavstvo”, hol. red. V. Skliarenko, Kyiv 2010, nr 2–3, s. 55–82.
Ukrainska mova u XX storichchi: istoriia linhvotsydu [Ukrainian language in the 20th century: the history of the linguistic genocide of the Ukrainian language], red. L. Masenko, Kyiv: Vydavnychyi dim „Kyievo-Mohylianska akademiia”, 2005, s. 347–348.
Fedunova T., Metodicheskij potencial sopostavitel’nyx semasiologicheskix issledovanij blizkorodstvennyx yazykov, [Methodology of comparative semasiological research on closely related languages], „Problemy zistavnoi semantyky”, 2011, vyp. 10, ch. 1, s. 211–217.
Gaze M., Językowy obraz wieśniaka we współczesnej polszczyźnie [The Linguistic Picture of the Peasant in Modern Polish Language], [w:] „Studia Obszarów Wiejskich”, 2015, vol. 40, s. 181–187.
Hojsak W., Leksemy село/wieś oraz pochodne od nich nazwy osobowe we współczesnym języku ukraińskim i polskim [Lexical items село/wieś and derivative personal names in the contemporary Ukrainian and Polish languages], [w:] Obce/swoje II. Miasto i wieś w kulturze Białorusi, Polski, Rosji, Ukrainy, red. K. Glinianowicz, K. Kotyńska, Kraków: Scriptum, 2017, s. 229–239.
Licencja
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).