Słowa kluczowe
percepcja surżyka
metodologia socjolingwistyczna
status języka
Jak cytować
Abstrakt
Niniejszy artykuł poświęcony został badaniu percepcji ukraińsko-rosyjskiego surżyka głównie w opinii polskich studentów, uczących się języka ukraińskiego na Uniwersytecie Wrocławskim. Zastosowana metodologia opiera się na socjolingwistycznej analizie sondażu przeprowadzonego wśród wybranych respondentów. Odpowiedzi dotyczące pytania o odbiór surżyka wykazały ilościowo większy odsetek negatywnej wizji tego zjawiska, co tłumaczy się, między innymi, brakiem szeroko zakrojonej hybrydyzacji w polszczyźnie mówionej i wysokim statusem języka państwowego w społeczeństwie polskim. Wyniki badania wskazują, że w celu głębszego socjolingwistycznego opracowania surżyka i jego wpływu na sytuację językową w nowoczesnym państwie ukraińskim należy kontynuować badanie odbioru tego subkodu również
w slawistycznych ośrodkach poza Ukrainą, co umożliwi postrzeganie analizowanego zjawiska z szerszej perspektywy.
Bibliografia
Antysurzhyk. Vchymosia vvichlyvo povodytys i pravylno hovoryty [Antisurhyk. We learn to behave politely and speak correctly], za zah. red. O. Serbenskoi, Lviv: Svit, 1994.
Antonenko-Davydovych B., Yak my hovorymo [How we speak], [v:] Elektronnyi resurs: https://shron1.chtyvo.org.ua/Antonenko-Davydovych/Yak_my_hovorymo.pdf?PHPSESSID=287722ee7aff0190257b797323d2dea0 (14.09.2020).
Doleshal’ U., Dubichinskij V.V., Rojter T., Surzhik: leksiko-grammaticheskij i sociolingvisticheskij analiz (na materiale autentichnyx zapisej teleperedachi) [Surzhyk: a lexico-grammatical and sociolinguistic analysis (on the basis of authentic material from a tv-show)], [v:] „Russkij yazyk v nauchnom osveshhenii”, 2011, nr 2 (22), s. 247–267.
Doleshal U., Dubichynskyi V.V., Roiter T., Surzhyk: leksychnyi aspekt (na materiali teleperedachi „Kliuchovyi moment”, leksykohrafichnykh dzherel XIX–XXI stst. i rezultativ anketuvannia) [Surzhyk: lexical aspect (based on a clip from the tv show „Klyuchovyi Moment”, lexicographic sources from 19th–21st centuries and results of an inquiry)], [w:] „Linguistica Copernicana”, 2016, nr 13, s. 335−364.
Karavanskyi S., Idiotyzmy stalinskoi yaryzhky u derzhavnii movi Ukrainy [The Idiocies of the Stalinist Yaryzhka in the State Language of Ukraine], Lviv: BaK, 2018.
Kurylo O., Uvahy do suchasnoi ukrainskoi literaturnoi movy [Notes to the modern Ukrainian literary language], Kyiv: Osnovy, 2004 (perevydannia z 1925 r.), [v:] Elektronnyi resurs: http://194.44.152.155/elib/local/sk756137.pdf (14.09.2020).
Masenko L., Surzhyk: mizh movoiu i yazykom [Surzhyk: between language and tongue], Kyiv: Vydavnychyi dim „Kyievo-Mohylianska akademiia”, 2011.
Mozer M., „Surzhyk” chy „surzhyks”? [„Surzhyk” or „surzhyks”?], [v:] „Ukrainska mova”, 2016, nr 1, s. 27−54.
Smal-Stotskyi R., Ukrainska mova v sovietskii Ukraini [Ukrainian language in Soviet Ukraine], New-York–Toronto–Sydney–Paris, 1969, [v:] Elektronnyi resurs: https://diasporiana.org.ua/ideologiya/2075-smal-stotskiy-r-ukrayinska-mova-v-sovyetskiy-ukrayini/ (26.11.2020).
Khentshel H., Taranenko O.O., Movnyi landshaft Tsentralnoi Ukrainy: ukrainska mova, rosiiska mova, „surzhyk” (uzhyvannia – movna kompetentsiia – natsionalne pozytsionuvannia) [Language landscape of Central Ukraine: ukrainian, russian, „surzhyk” (use – language competence – national positioning)], [v:] „Movoznavstvo”, 2015, nr 4, s. 3–25.
Khmelko V.I., Linhvo-etnichna struktura Ukrainy: rehionalni osoblyvosti y tendentsii zmin za roky nezalezhnosti [Ethno-linguistic structure of Ukraine: regional features and tendencies of changes during independence], [v:] Elektronnyi resurs: http://ekmair.ukma.edu.ua/bitstream/handle/123456789/8098/Khmelko_Linhvo-etnichna_struktura_Ukrainy.pdf?sequence=1&isAllowed=y (20.09.2020).
Bracki A., Surżyk. Historia i teraźniejszość [Surzhyk. History and the present], Gdańsk: Uniwersytet Gdański, 2009.
Del Gaudio S., Ukrainsko-russkaya smeshannaya rech’ „surzhik” v sisteme vzaimodejstviya ukrainskogo i russkogo yazykov [Ukrainian-Russian Mixed Speech „Surzhyk” within the System of Ukrainian and Russian Interaction], [v:] „Slovene”, 2015, nr 2, s. 214–246.
Flier M., Surzhyk or Surzhyks?, [in:] “Belarusian Trasjanka and Ukrainian Suržyk: Structural and social aspects of their description and categorization”, eds. G. Hentschel, S. Zaprudski, Oldenburg: BIS-Verlag der Carl von Ossietzky Universität Oldenburg, 2008, p. 39–56.
Język polski [Polish Language], [w:] Źródło elektroniczne: https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C4%99zyk_polski (28.09.2020).
Narodowy spis powszechny ludności i mieszkań 2011 [Polish census of 2011], [w:] Źródło elektroniczne: https://pl.wikipedia.org/wiki/Narodowy_Spis_Powszechny_Ludno%C5%9Bci_i_Mieszka%C5%84_2011 (28.09.2020).
Licencja
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).