Słowa kluczowe
kanon
modernizm
mitologizacja
nurt apolliński i dionizyjski
Jak cytować
Abstrakt
W artykule zbadano modernistyczną recepcję literackiego obrazu starożytnej poetki Safony w twórczości ukraińskich pisarzy przełomu XIX i XX wieku – Łesi Ukrainki, Mykoły Czerniawskiego, Ludmyły Staryckiej-Czerniachiwskiej. W głównej mierze wyjaśniono genezę odwoływania się do wskazanego obrazu w literaturze różnych epok, przeanalizowano specyfikę jego interpretacji w utworach różnych gatunków wymienionych wyżej ukraińskich pisarzy. Podkreślono także oryginalność interpretacji i mitologizacji Safony w wierszach Łesi Ukrainki i M. Czerniawskiego, w dramacie L. Staryckiej-Czerniachiwskiej oraz w niedokończonym dramacie Łesi Ukrainki pod tym samym tytułem. Ujawniono, w jaki sposób w analizowanych pracach tradycyjny obraz kumuluje zarówno ogólny paradygmat kulturowy, jak i jego transformację w epoce modernizmu, która to na ukraińskim gruncie syntetyzowała zachodnioeuropejskie kanony sztuki ze specyfiką narodową, „filozofię życia” z „filozofią serca”, nurt apolliński z nurtem dionizyjskim. Potwierdzono, iż w twórczości ukraińskich pisarzy wskazanego okresu decydującym czynnikiem w interpretacji obrazu Safony jest skoncentrowanie się na kwestii twórczości starożytnej poetki i micie o miłości Safony i Theonasa.
Szczególną uwagę zwrócono na fakt, iż tendencją dominującą w twórczym podejściu Łesi Ukrainki, M. Czerniawskiego, L. Staryckiej-Czerniachiwskiej do kreowania obrazu starożytnej poetki jest
neomitologizacja, charakterystyczna dla dyskursu modernistycznego we wszystkich rodzajach sztuki, a zwłaszcza w literaturze.
Bibliografia
Averincev S., Antichnyj ritoricheskij ideal i kul’tura Vozrozhdeniya [Ancient rhetorical ideal and Renaissance culture], [v:] Antichnoe nasledie v kul’ture Vozrozhdeniya, red. L. Bragina, Moskva: Nauka, 1984, s. 142–153.
Bahlai Y., Lehenda pro smert poetesy Sapfo v ukrainskii literaturi [The legend about the poetess Sappho’s death in Ukrainian literature], [v:] „Ukrainske literaturoznavstvo”, 1971, nr 13, s. 24–29.
Berdyaev M., Lyubov’ u Dostoevskogo [Love in Dostoevsky’s], [v:] „Russkij E’ros ili Filosofiya lyubvi v Rossii”, sost. V. Shestakov, Moskva: Progress, 1991, s. 273–283.
Emerson R., Poeziia yak filosofiia [Poetry as philosophy], [v:] „Filosofska i sotsiolohichna dumka”, 1992, nr 6, s. 155.
Mify narodov mira. E’nciklopediya [Myths of the peoples of the world. Encyclopedia], v 2 tomax, red. S. Tokarev, t. 1, Moskva: Sovetskaya e’nciklopediya, 1991.
Sodomora A., Pisenna liryka Alkeia i Sapfo [Song lyrics of Alceus and Sappho], [v:] „Zhovten”, 1968, nr 1, s. 90–93.
Uspenskij P., Iskusstvo i lyubov’ [Art and love], [v:] „Russkij E’ros ili Filosofiya lyubvi v Rossii”, sost. V. Shestakov, Moskva: Progress, 1991, s. 221–231.
Franko I., Zibrannia tvoriv u 50 tomakh [Collection of works in 50 volumes], t. 41, Kyiv: Naukova dumka, 1984.
Brown S., A Victorian Sappho: Agency, Identity, and the Politics of Poetics, [in:] “ESC: English Studies in Canada”, 1994, vol. 20, nr 2, p. 205–225.
Landrum D.W., Sarah and Sappho: Lesbian Reference in The French Lieutenant’s Woman, [in:] “Mosaic: An Interdisciplinary Critical Journal”, 2000, vol. 33, nr 1, p. 59–76.
McGann J., Mary Robinson and the myth of Sappho, [in:] “Modern Language Quarterly”, 1995, vol. 56, nr 1, p. 55–76.
Licencja
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).