Słowa kluczowe
współczesna poezja dla dzieci
modyfikacje gatunkowe
wiersze
„bałamutynki”
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł jest próbą zgłębienia cech ukraińskiej poezji dziecięcej początku XXI wieku. Celem badania jest zidentyfikowanie gatunku i cech ideograficznych poezji: innowacyjności i tradycjonalizmu. Śledząc gatunkowe modyfikacje tej poezji, cechy wspólne i wyróżniające, autorka zwraca uwagę na kluczowe elementy poetyki dziecięcej: dyskurs artystyczny i literacki, funkcje poezji, tematykę, strukturę stroficzną wiersza, charakter obrazów, postaci i inne. Udowadnia, że podstawą odnowy gatunków poetyckich są tradycyjne gatunki folkloru i poezji. Autorka ustaliła także, że we współczesnej poezji dla dzieci istnieją organicznie aktualizowane gatunki ludowe (pochwały, straszaki, bajki, nonsensy, wyliczanki, tupot, gry) i nowo powstałe (obrazy-wiersze, sztuczki, kolorowanki, przeszkody, wiersze terapeutyczne). Powstawanie gatunków autorskich spowodowane jest poszukiwaniem nowych form wyrazu osobowości artystów. Modyfikacje gatunkowe poezji dla dzieci są prezentowane jako oryginalne zjawisko w ukraińskiej literaturze początku XXI wieku z szerokim polem do dalszych badań.
Bibliografia
Babii I., Khudozhno-zobrazhalna rol avtorskykh neolohizmiv u formuvanni pysmennytskoho idiostyliu [Artistic and Pictorial Role of Author’s Neologisms in the Formation of Literary Idiosyncrasy], [v:] „Studia Ukrainica Posnaniensia”, 2015, z. 3, s. 11–18.
Vinogradov G.S., Detskaya satiricheskaya lirika [Children’s Satirical Lyrics], [v:] „Kameny”, 1998, № 1–2, s. 42–62.
Hrushevskyi M., Kazka (Nasha kazkova tradytsiia. Holovnishi kazkovi motyvy. Internatsionalne i natsionalne) [Fairy Tale (Our Fairy-Tale Tradition. The Main Fairy-Tale Motives. International and National)], [v:] „Istoriia ukrainskoi literatury”: v 9 kn., за ред. В. Дончика, t. 1, Kyiv: Lybid, 1993, s. 330.
Dovzhenok H., Ukrainskyi dytiachyi folklor: virshovani zhanry [Ukrainian Children’s Folklore: Poetic Genres], Kyiv: Nauk. dumka, 1981.
Igrovaya poe’tika [Game Poetics]: Sb. nauch. tr. rost. shk. igrovoj poe’tiki, pod red. A.M. Lyuksemburga, G.F. Raximkulovoj, Rostov-na-Donu: Litfond, Vyp. 1, 2006.
Klos O., Ihrova model khudozhnoho svitu u vizii postmodernizmu [Game Model of the Art World in the Vision of Postmodernism], [v:] „Visnyk Lvivskoho universytetu. Seriia filolohichna”, 2018, vyp. 67, ch. 2, s. 194–201.
Kovaliv Yu.I., Zhanrova typolohiia [Genre Typology], [v:] „Literaturoznavcha entsyklopediia”: u 2 t., Kyiv: VTs „Akademiia”, 2007, t. 1: A–L, s. 366–367.
Kopystianska N.Kh., Zhanr, zhanrova systema u prostori literaturoznavstva [Genre, Genre System in the Space of Literary Criticism] [monohrafiia], Lviv: PAIS, 2005.
Kornienko O.A., Tipologiya form igrovoj poe’tiki v literature [Typology of Forms of Play Poetics in Literature], [v:] Elektronnyi resurs: http://dspace.nbuv.gov.ua/bitstream/handle/123456789/16594/51-Kornienko.pdf?sequence=1 (21.11.2020).
Korniienko O.O., Ihrova poetyka u literaturi [Game Poetics in Literature]: navch. posibnyk, Kyiv: Vyd-vo NPU im. M.P. Drahomanova, 2017.
Myshanych S.V., Systema zhanriv v ukrainskomu folklori [The System of Genres in Ukrainian Folklore], [v:] „Ukrainoznavstvo: Posibnyk”, за ред. П. Кононенка, Kyiv: Zodiak-EKO, 1994, s. 263–276.
Muzychenko A., Zhartivlyvi virshyky dlia hry [Humorous Poems for the Game], [v:] Elektronnyi resurs: http://www.barabooka.com.ua/zhartivlivi-virshiki-dlja-gri/ (16.09.2020).
Sazonova Ya., Odoratyvne pidgruntia modeliuvannia emotsii tryvohy i strakhu u fiktsionalnomu dyskursi zhakhiv [Odorative Basis for Modeling the Emotions of Anxiety and Fear in the Fictional Discourse of Horror], [v:] „Studia Ukrainica Posnaniensia”, 2013, z. 1, s. 185.
Iankovska Zh., Paradyhma folklorno-literaturnoi arkhetypnosti [Paradigm of Folklore and Literary Archetype], „Studia Ukrainica Posnaniensia”, 2017, z. 5, s. 269–277.
Adamczykowa Z., Literatura dla dzieci. Funkcje – kategorie – gatunki [Children’s Literature. Functions – Categories – Genres], Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna TWP, 2001.
Baran Z., W kręgu poezji religijnej dla dzieci [In the Circle of Religious Poetry for Children], Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, 2001.
Andrusiak I., Liakatsiia [Lakatsiya], Kyiv: Fontan kazok, 2017.
Andrusiak I., Strashna kazka [A Terrible Tale], [v:] Elektronnyi resurs: https://www.ukrlib.com.ua/books/printit.php?tid=16142 (15.10.2019).
Andrusiak I., Tvory dlia ditei.Mala Storinka [Works for Children. Small Page], [v:] Elektronnyi resurs: https://mala.storinka.org/%D0%B4%D0%B8%D1%82%D1%8F%D1%87%D1%96-%D0%B4%D1%80%D0%B0%D0%B6%D0%BD%D0%B8%D0%BB%D0%BA%D0%B8.html (15.10.2019).
Barto A., Izbrannye stixi [Selected Poems], Moskva: Planeta detstva: Prem’era, 1999.
Bzhexva Yan., Na zemlyax Bergamotax [In the Lands of Bergamot], L’vіv: Vidavnictvo Starogo Leva, 2004, s. 32.
Dermanskyi S., Byhymoty ne medmedi [Bigimots are not Bears], Kyiv : Fontan kazok, 2015.
Esenovskij M., Nebo v pomidorax [Tomato Sky], Stixi. Zhurnal poe’zii „Plavuchij most”, № 4 (8), 2015, [v:]: http://www.plavmost.org/?p=6440 (12.10.2021).
Kruk H., Raz ovechka, dva ovechka [One Sheep, two Sheep], Kharkiv: Vydavnytstvo Vivat, 2018.
Malyk H., Straus richkoiu plyve [An Ostrich Swims Along the River], Kyiv: „Veselka”, 1984.
Movchun L., Use pidrostaie [Everything is growing], Kyiv: Hrani – T, 2010.
Osadko H., Yak drakonchyk Yurasyk vriatuvav lis vid brakoniera [Like a Dragon, Jurassic Saved the Forest From a Poacher], [v:] Elektronnyi resurs: http://abetka.ukrlife.org/kazki.html (14.08.2020).
Oster G., Vrednye sovety: kniga dlya neposlushnyx detej i ix roditelej [Bad Advice: a Book for Naughty Kids and their Parents], Moskva: Moskovskij knizhnyj dvor, 1990.
Savka M., Kazka pro staroho Leva [A Tale about an Old Lion], Lviv: Vydavnytstvo Staroho Leva, 2011.
Skyba R., Balamutynky [Balamutynky], Lviv: Vydavnytstvo Staroho Leva, 2011.
Skyba R., Zatyshnyi virshyk [A Cozy Poem], [v:] „Malenka feia”, 2011, № 2, s. 15.
Skyba R., Perevirshyky [Perevershiki], Ternopil: Navchalna knyha – Bohdan, 2010.
Trokhym N., Lvivski virshyky [Lviv Poems], Lviv: Dzhezva, 2015.
Xotomskaya V., Stonozhka [Stonogka], Leningrad: Izdatel’stvo: Detskaya literatura, 1982.
Big Books of Sesons, Holidays, and Weather [compiled by E. Cothen Low], Westport: Libraries Unlimited, 2011.
Licencja
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).