Słowa kluczowe
trauma
kobieta
tożsamość
totalitaryzm
literatura
Jak cytować
Abstrakt
Autorka artykułu w kontekście analizy utworów literackich podejmuje problem pamięci, która jest konstruktem nie tylko tożsamości indywidualnej, ale także w szerszym znaczeniu – zbiorowej i narodowej. Badanie tej kwestii jest niezwykle ważnym, a nawet koniecznym zabiegiem, zwłaszcza ze względu na ponowne zagrożenie ukraińskości w warunkach trwającej wojny rosyjsko-ukraińskiej. Przedmiotem badań została twórczość współczesnego pisarza ukraińskiego Wołodymyra Łysa, mianowicie powieści Kraj gorzkiej czułości oraz Solo dla Solomii. Teksty te są rozpatrywane jako właściwe świadectwa kobiet w okresie totalitaryzmu. Fabuły obu utworów oparte są na historiach kobiet, które przeżyły wyzwania XX wieku, próbując zachować własną tożsamość. Przypominanie przez nich doświadczeń traumatycznych jest próbą przezwyciężenia bolesnej pamięci, ale zarazem ważnym wątkiem okazuje się przekazanie potomkom prawdziwej historii, tradycyjnych wartości moralnych, zachowanie ciągłości pokoleń.
Bibliografia
Ассман А., Простори спогаду. Форми та трансформації культурної пам’яті, Київ: Ні-ка-Центр, 2012.
Гундорова Т., Післячорнобильська бібліотека. Український літературний постмодерн, Київ: Критика, 2005.
Гундорова Т., Транзитна культура. Симптоми постколоніальної травми: статті та есеї, Київ: Грані-Т, 2013.
Дев’ятко Н.В., Сакралізація та десакралізація простору в сучасній українській літературі для дітей та юнацтва, [в:] „Сучасні літературознавчі студії”, 2020, вип. 17, c. 19–26. Дуркалевич В., Пам’ять як механізм сакралізації минулого: „Атлантида” Анджея Хцюка, DOI: https://doi.org/10.32589/2411-3883.17.2020.221825
[в:] „Наукові праці: Філологія. Літературознавство”, 2013, т. 217, вип. 205, с. 35–38.
Епплбом Е., Історія ГУЛАГу, пер. А. Іщенко, Київ: ВД „Києво-Могилянська академія”, 2006. Кісь О., Жінка в традиційній українській культурі (друга половина ХІХ – початок ХХ ст.), Львів: Інститут народознавства НАН України, 2008.
Кісь О., Українки в ГУЛАГу: вижити значить перемогти, Львів: Інститут народознавства НАН України, 2017.
Колінько М.В., Топологічний вимір сакралізації, [в:] „Вісник Донецького національного університету (cерія: Філософські науки)”, 2016, № 1, c. 173–183.
Моторнюк І., То якою ж має бути „Історія української літератури”?, „Слово і час”, 2003, № 4, с. 15–33.
Поліщук Я., Реактивність літератури, Київ: Академвидав, 2016.
Пухонська О., Літературний вимір пам’яті, Київ: Академвидав, 2018.
Anderson B., Imagined Communities: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism, London–New York: Verso, 1983.
Nora P., Czas pamięci, „Res Publika Nowa”, 2001, nr 7, s. 37–43.
Wylegała A., Przesiedlenia a pamięć. Studium (nie)pamięci społecznej na przykładzie ukraińskiej Galicji i polskich „Ziem Odzyskanych”, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mi-kołaja Kopernika, 2014.
Anderson B., Imagined Communities: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism, London–New York: Verso, 1983.
Applebaum A., Istoriia GULAG’u [History of GULAG], per. А. Іshchenko, Kyiv: VD „Kyevo-Mohylianska akademiia”, 2006.
Assmann A., Prostory spohadu. Formy ta transformatsii kulturnoi pamiati [Spaces of memory. Forms and transformations of cultural memory], Kyiv: Nika-Tsentr, 2012.
Hundorova T., Pisliachornobylska biblioteka. Ukrainskyi literaturnyi postmodern [Post-Chernobyl library. Ukrainian literary postmodern], Kyiv: Krytyka, 2005.
Hundorova T., Tranzytna kultura. Symptomy postkolonialnoi travmy: statti ta esei [Transit culture. Symptoms of Postcolonial Trauma: articles and essays], Kyiv: Hrani-T, 2013.
Deviatko N.V., Sakralizatsiia ta desakralizatsiia prostoru v suchasnii ukrainskii literaturi dlia ditei ta yunatstva [Sacralization and desacralization of space in modern Ukrainian literature for children and youth], [v:] „Suchasni literaturoznavchi studii”, 2020, vyp. 17, s. 19–26.
Durkalevych V., Pamiat yak mekhanizm sakralizatsii mynuloho: „Atlantyda” Andzheia Chciuka [Memory as a mechanism of sacralization of the past: „Atlantis” by Andrzej Chciuk], [v:] „Naukovi pratsi. Filolohiia. Literaturoznavstvo”, 2013, t. 217, vyp. 205, s. 35–38.
Kis’ О., Zhіnka v tradytsiiniy ukrains’kiy kulturi (druha polovyna ХІХ – pochatok ХХ st.) [A woman in traditional Ukrainian culture (second half of the 19th – beginning of the 20th century], Lviv: Instytut narodoznavstva NAN Ukrainy, 2008.
Kis’ О., Ukrainki v GULAGu: vyzhyty znachyt’ peremohty [Ukrainian women in the GULAG: to survive means to win], Lviv: Instytut narodoznavstva NAN Ukrainy, 2017.
Kolinko M.V., Topolohichnyi vymir sakralizatsii [Topological dimension of sacralization], [v:] „Visnyk Donetskoho natsionalnoho universytetu (Seriia: Filosofski nauky)”, 2016, no. 1, s. 173–183.
Motorniuk I., To yakoiu zh maie buty „Istoriia ukrainskoi literatury”? [So what should the „History of Ukrainian Literature” be?], „Slovo i chas”, 2003, no. 4, s. 15–33.
Nora P., Czas pamięci [Time of memory], „Res Publika Nowa”, 2001, nr 7, s. 37–43. Polishchuk Y., Reaktyvnist literatury [Reactivity of literature], Kyiv: Akademvydav, 2016. Pukhonska O., Literaturnui vymir pamiati [Literary dimension of memory], Kyiv: Akademvydav, 2018.
Wylegała A., Przesiedlenia a pamięć. Studium (nie)pamięci społecznej na przykładzie ukraińskiej Galicji i polskich „Ziem Odzyskanych” [Resettlement and memory. A study of social (dis) memory on the example of Ukrainian Galicia and the Polish „Recovered Territories”], Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2014.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Inna Antałowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).