Słowa kluczowe
narracja
egzoginarrator
autor
praktyka dyskursywna
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł powstał stworzony z potrzeby wszechstronnej analizy narracji w tekście eseistycznym. Autorka posługuje się narzędziem metodologicznym narratologii jako jednego z najbardziej aktualnych kierunków we współczesnej filologii oraz stosuje podejście narratologiczne wobec komunikacyjnej strategii w tekście eseju. Celem artykułu jest wprowadzenie i uzasadnienie pojęcia egzoginarratora, tzn. charakterystycznej postaci w eseju pisarza jako praktyce dyskursywnej. Na podstawie badania autorka dochodzi do wniosku, iż tradycyjna kategoria „narrator” w przypadku eseju pisarza może być stosowana jedynie z pewnym dystansem, ponieważ nie jest w nim obecna właśnie opowieść jako taka, lecz jest realizowana sytuacja opowieści przechodzącej w refleksje. Udowodniono, że proces rozważania i proces opowieści w eseju łączą się w spójną całość. Nośnikiem tych czynności jest narrator, który właśnie w eseju przybiera cechy myśliciela bądź wręcz występuje jako myśliciel. Wprowadzone pojęcie zostało przedstawione na materiale eseistyki ukraińskiego pisarza Stepana Prociuka.
Bibliografia
Dejk van T., Yazyk. Poznanie. Kommunykaciya [Language. Cognition. Communication], Moskva: Progress, 1989.
Zacepin K., E’sse kak kommunikativnaya forma: problemy chteniya (na materyale sovremennoj e’sseystiki) [Essay as a Communicative Form: Problems of Reading (Based on Modern Essays], avtoref. … kand. filol. nauk, Samara 2006.
Kuznecov Y., Maksimova N., Tekst v stanovlenii: oppoziciya ҆„narrativ-mentativ» [Text in Its Foundation: Opposition „Narrative-Mentative”], „Kritika i semiotika”, № 11, 2007, s. 54–67.
Maksimova N., Ponimanie v dialoge: tekstovye modeli mentativa, [Understanding the Dialogue: Textual Models of Mentative], Novosibirsk 2012, [v:] Elektronnyj resurs: https://www.metod-kopilka.ru/tekstovaya_kultura_modeli_rassuzhdeniya_v_russkom_tekste._monografiya-26564.htm (01.03.2019).
Maslakov A., Nositel’ vyskazyvaniya v poe’ticheskix esse O. E. Mandelshtama i M. Y. Cvetaevoj [Statement Carrier in Poetic Essays of O. E. Mandelshtam and M.Y. Tsvetaeva], „Izvestiya vuzov. Severo-Kavkazskij region. Obshchestvennye nauki”, 2010, № 6, s. 120–123.
Matsevko-Bekerska L., Typolohiia naratora: komunikatyvni aspekty khudozhnoho dyskursu [Narrator Typology: Communicational Aspects of Artistic Discourse], „Naukovyi visnyk Mykolaivskoho natsionalnoho universytetu imeni V. O. Sukhomlynskoho. Filolohichni nauky (literaturoznavstvo)”, № 8, 2011, [v:] Elektronnyi resurs: http://litzbirnyk.com.ua/wp-content/uploads/2013/11/31.4.8.pdf (01.03.2019).
Proxorov G., Poe’tika xudozhestvenno-publicisticheskogo edinstva (na materiale literatury perioda klassicheskogo posttradicionalizma) [Poetics of Artistic and Publicist Unity (Based on Classic Post-Traditionalism Period in Literature], avtoref. … d-ra filol. nauk, Moskva 2013.
Protsiuk S., Tini ziavliaiutsia na svitanku [Shadows Appear at Dawn], Lutsk: Tverdynia, 2011. Tyupa V., O granicax narratologii [On Limits of Narratology], „Problemy narratologii i opyt formalizma / strukturalizma”, Sankt-Peterburg 2008, [v:] Elektronnyj resurs: http://papusha.at.ua/tiupa-o_granicax_narratologii.doc (02.03.2019).
Shevchenko T., Ese yak dyskursyvna praktyka: do postanovky problem [Essay as a Discursive Practice: to the Problem Statement], Sribnyi vik: dialoh kultur, zb. nauk. st. za mater. IV Mizhnar. nauk. konf., prysv. pamiati prof. S. P. Iliova, Odesa 2018, s. 290–303.
Shevchenko T., Udovol’stvye ot chteniya e’sse ili o prichinax vostrebovaniya zhanra [Pleasure from Reading Essays or on the Reasons Why this Genre is So Relevant], Czas wolny, rozrywka, używky w najnowszej literaturze rosyjskiej, pod redakcją L. Kality, Gdańsk: Wyd-wo Un-tu Gdańskiego, 2018, s. 147–163.
Shmyd V., Narratologiya [Narratology], Moskva: Yazyki slavyanskoy kul’tury, 2003.
Baroni R., Françoise R., Narrative Sequence in Contemporary Narratology, Columbus: The Ohio State University Press, 2016.
Genette G., Figures of Literary Discourse, New York 1982.
Nycz R., Literatura nowoczesna: cztery dyskursy (tezy), Teksty Drugie, 2002, 4.
Prince G., Narratology: The Form and Function of Narrative, Berlin 1982.
Todorov Tzv., Grammaire du Décaméron, Paris: Mouton, 1969.
Wolf W., Das Problem der Narrativitat in Literatur, bildender Kunst und Musik: Ein Beitrag zu einer intermedialen Erzahltheorie, Erzahltheorie transgenerisch, intermedial, interdisziplinar, hrsg. V. Nunning, A. Nunning, Trier 2002.
Licencja
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).