REPREZENTACJA OBRAZU BOHATERA WALKI W UKRAIŃSKIEJ LITERATURZE REALIZMU SOCJALISTYCZNEGO
PDF (Українська)

Słowa kluczowe

„nowy człowiek”
bohater walki
ideologia
socrealizm
kanon socrealistyczny

Jak cytować

ФЕДОРІВ, У. (2020). REPREZENTACJA OBRAZU BOHATERA WALKI W UKRAIŃSKIEJ LITERATURZE REALIZMU SOCJALISTYCZNEGO. Studia Ukrainica Posnaniensia, 8(2), 107–117. https://doi.org/10.14746/sup.2020.8.2.08

Abstrakt

Przedstawiony artykuł proponuje analizę kanonu socrealistycznego w ukraińskich tekstach literackich, należących do autorów okresu sowieckiego, takich jak Natan Rybak, Jurij Zbanacki, Ołeś Honczar, Andrij Małyszko, Natalia Zabiła itd. Według licznych badań ów kanon jest traktowany jako ideologiczny projekt w zakresie kultury oraz literatury, którego zadaniem było formowanie odrąbnej tożsamości (homo sovieticus) oraz absolutyzacja władzy sowieckiej na różnych poziomach życia, zarówno państwowego, jak i prywatnego. W tekstach kultury kanon socrealizmu był powołany do stworzenia monostylistycznego systemu ze ścisłymi regułami, rozpisanymi schematami, specjalnie przewidzianymi typami bohaterów. Socrealistyczny kanon narzucał kulturze i sztuce schematy analizy i odzwierciedlenia nie prawdziwej, lecz wyimaginowanej rzeczywistości. Już od lat 30. XX wieku literatura reprezentuje liczne teksty odpowiadające regułom stylu ideologicznego. Wówczas literatura zostaje przekształcona w produkt kultury masowej, mający typową strukturę przewidywalności i uznawalności. Celem takiego eksperymentu nad literaturą piękną było zarówno
przekształcenie kultur narodów podbitych przez ZSRR, jak i zmiana sposobu odbioru rzeczywistości. Estetyzacja i fałszowanie sowieckiego trybu życia, powszechna dominacja pierwiastków ideologicznego
oraz totalitarnego w zakresie kultury, formowanie socrealistycznej teorii jako procesu polityzacji świadomości artystycznej — to czynniki decydujące o rozwoju i funkcjonowaniu kanonu literatury ukraińskiej okresu sowieckiego. Autorka artykułu proponuje nowe ujęcie literackiej reprezentacji sowieckiego panteonu bohaterów w tekstach socrealistycznych. System sowiecki, budując utopię o nastaniu „świetlanej przyszłości”, potrzebował „nowego człowieka”, na kształtowanie którego były skierowane wszelkie starania. A zatem główną uwagę w danym badaniu skupiono na roli obrazu bohatera walki w socrealistycznym tekście. Obraz ów na skutek propagandy i agitacji zapisał się na długi czas w świadomości zbiorowej.

https://doi.org/10.14746/sup.2020.8.2.08
PDF (Українська)

Bibliografia

Bodriiar Zh., Symvolichnyi obmin i smert [A Symbolic Exchange and Death], Lviv: Kalvariia, 2004.

Borev Yu., Sotsialisticheskij realizm: vzglyad sovremennika i sovremennyj vzglyad [Socialistic Realism: a Modern Man’s Opinion and the Modern Opinion], Moskva: АST, 2008.

Zakharchuk I., Viina i slovo: militarna paradyhma literatury sotsialistychnoho realizmu [A War and a Word: a Military Paradigm in Literature of Socialist Realism Time], Lutsk: Tverdynia, 2008.

Istoriia ukrainskoi literatury [The History of Ukrainian Literature]: u 2 t. Kyiv: Vyd-vo AN URSR, 1957, t. 2, Radianska literatura.

Klark K., Sovetskij roman: istoriya kak ritual [The Soviet Novel: History as a Rite], Ekaterinburg: Izd-vo Uralskogo un-ta, 2002.

Lakhuzen T., Novyj chelovek, novaya zhenshhina i pozitivnyj geroj, ili K semiotike pola v literaturesotsialisticheskogo realizma [A New Man, a New Woman and a Positive Hero or Towards Gender Semiotics in Literature of Socialist Realism Time], [v:] Voprosy literatury. 1992, № 1, s 184–205.

Lebedeva E.G., Sovetskaya kultura: ideologiya i mifologiya [Soviet Culture: Ideology and Mythology], [v:] Trudy Russkoj antropologicheskoj shkoly, Moskva: RGGU, 2012, vyp. 11, s. 283–292.

Lichnost v XX stoletii: analiz burzhuaznykh teorij [A Personality of the XX Century: a Research on Bourgeois Theories], otv. red. M. B. Mitin, Moskva: Mysl, 1979.

Lunacharskij А.V., Iskusstvo kak vid chelovecheskogo povedeniya [Art as an Expression of Human Behaviour], Moskva-Leningravd: Gos. med. izd-vo, 1931.

Pro perebudovu literaturno-khudozhnikh orhanizatsii [About a Redevelopment of Literature and Artistic Institutions]: postanova Politbiuro TsK VKP (b) vid 23 kvitnia 1932 r., [v:] Elektronnyi resurs: http://www.hist.msu.ru/ER/Etext/USSR/1932.htm (13.10.2014).

Riker P., Ideolohiia ta utopiia [Ideology and Utopia], Kyiv: Dukh i litera, 2005.

Sovetskoe bagatstvo: stati o kulture, literature i kino [Soviet Cornucopia: Articles about Culture, Literature and Cinema], red. M. R. Balina, Sankt-Peterbur: Аkademicheskij proekt, 2002.

Sotsrealisticheskij kanon [A Canon of Socialistic Realism], pod obshh, red. Kh. Gyuntera, E. Dobrenko, Sankt-Peterburg: Аkademicheskij proek, 2000.

Kharkhun V., Sotsrealistychnyi kanon v ukrainskii literaturi: heneza, rozvytok, modyfikatsii [A Socrealistic Canon in Ukrainian Literature: Beginning, Development, Modifications], Nizhyn: TOV „Hidromaks”, 2009.

Socrealizm: fabuły — komunikaty — ikony [Socialistic Realism: Plots — Messages — Icons], red. Krzysztof Stępnik, Magdalena Piechota, Lublin: Wyd-wo Uniwersytetu Marii CurieSkłodowskiej, 2006.

Studia Sovietica: zbirnyk, vidp. red. V. P. Kharkhun, Kyiv: In-t lit-ry im. T. H. Shevchenka NAN Ukrainy, 2010, vyp. 1: Ideolohichni ta estetychni stratehii sotsrealizmu.

Studia Sovietica: zbirnyk, vidp. red. V. P. Kharkhun, Kyiv: In-t lit-ry im. T. H. Shevchenka NAN Ukrainy, Nizhyn: Vydavets PP Lysenko M. M., 2011, vyp. 2: Semiosfera radianskoi kultury: znaky i znachennia.

Studia Sovietica: zbirnyk, vidp. red. V. P. Kharkhun, Kyiv: In-t lit-ry im. T. H. Shevchenka NAN Ukrainy, Nizhyn: Vydavets PP Lysenko M. M., 2014, vyp. 3: Khronolohiia radianskoi kultury: konstanty y transformatsii.