Słowa kluczowe
funkcje rodziny
młodzi dorośli
walidacja
narzędzie badawcze
Jak cytować
Abstrakt
Wstęp. Celem badania było opracowanie i walidacja Skali Oceny Zaangażowania Rodzica (SOZR), eksperymentalnej wersji narzędzia mierzącego poziom zaangażowania rodzicielskiego matki i ojca, postrzeganego przez jego odbiorcę – ich dziecko. Oryginalność zaproponowanego podejścia polega na zwróceniu uwagi na perspektywę młodych ludzi oraz na zoperacjonalizowaniu konstruktu w odniesieniu do teorii funkcji rodzicielskich. Metoda: badania przeprowadzono techniką CAWI w grupie 145 młodych dorosłych w wieku 18–25 lat. Właściwości psychometryczne SOZR oszacowano stosując różne metody analizy rzetelności i trafności. Wyniki: przeprowadzona analiza czynnikowa ujawniła jednoczynnikową strukturę SOZR, składającą się z 10 pozycji, funkcjonującą w dwóch wersjach odpowiedzi – matka, ojciec. Wykazano zadowalającą współzmienność wyników SOZR z wynikami innych narzędzi oraz wysoką rzetelność pomiaru. Wnioski: badania pilotażowe potwierdziły zasadność przyjętej operacjonalizacji zaangażowania rodzicielskiego, jednak opracowanie ostatecznej wersji SOZR wymaga dalszych prac.
Bibliografia
Anastasi, A., Urbina, S. (1999). Testy psychologiczne (przeł. A. Jaworowska, A. Matczak, T. Szustrowa). Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Armsden, G. C., Greenberg, M. T. (1987). The inventory of parent and peer attachment: Individual differences and their relationship to psychological well-being in adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 16(5), 427–454. DOI: https://doi.org/10.1007/BF02202939
Bakiera, L. (2013). Zaangażowane rodzicielstwo a autokreacyjny aspekt rozwoju dorosłych. Difin.
Bakiera, L. (2014). Zaangażowane rodzicielstwo na tle współczesnej rodziny. Kultura i Edukacja, 2(102), 147–172. DOI: https://doi.org/10.15804/kie.2014.02.07
Bedyńska, S., Cypryańska, M. (red.). (2013). Statystyczny drogowskaz: t. 1. Praktyczne wprowadzenie do wnioskowania statystycznego. Wydawnictwo Akademickie Sedno.
Beisert, M. (2000). Rozwód: Proces radzenia sobie z kryzysem. Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
Błasiak, A. (2010). Funkcje rodziny w zmieniającej się rzeczywistości. W: A. Błasiak i E. Dybowska (red.), Wybrane zagadnienia pedagogiki rodziny: Praca zbiorowa (s. 73–103). Wydawnictwo WAM.
Błasiak, A., Dybowska, E. (2010). Rodzicielstwo i jego znaczenie dla procesu wychowania dziecka. W: A. Błasiak i E. Dybowska (red.), Wybrane zagadnienia pedagogiki rodziny: Praca zbiorowa (s. 105–127). Wydawnictwo WAM.
Borchet, J., Lewandowska-Walter, A., Połomski, P., Peplińska, A. (2020). Construction of a Parentification Questionnaire for Youth. Health Psychology Report, 8(2), 175–188. DOI: https://doi.org/10.5114/hpr.2019.89492
Brzezińska, A. I., Appelt, K., Ziółkowska, B. (2016). Psychologia rozwoju człowieka. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Brzeziński, J. M. (2019). Metodologia badań psychologicznych. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Chojnacka, B. (2021). Doświadczenie parentyfikacji: Perspektywa biograficzna. Oficyna Wydawnicza Impuls.
Czyżowska, D., Gurba, E. (2016). Bliskość w relacjach z rodzicami a przywiązanie i poziom intymności u młodych dorosłych. Psychologia Rozwojowa, 21(4), 91–107.
Driessen, G. (2021). Parental Involvement: Types and Effects. Annual of Sofia University „St. Kliment Ohridski”. Faculty of Educational Studies and the Arts. Book of Educational Studies, 114, 7–29.
Duvall, E. M., Miller, B. C. (1985). Marriage and Family Development (wyd. 6). Harper & Row.
Epstein, J. L., Dauber, S. L. (1991). School Programs and Teacher Practices of Parent Involvement in Inner-City Elementary and Middle Schools. The Elementary School Journal, 91(3), 289–305. DOI: https://doi.org/10.1086/461656
Fantuzzo, J., Tighe, E., Childs, S. (2000). Family Involvement Questionnaire: A multivariate assessment of family participation in early childhood education. Journal of Educational Psychology, 92(2), 367–376. DOI: https://doi.org/10.1037//0022-0663.92.2.367
Farnicka, M., Grzegorzewska, I. (2015). Patterns of Aggressive Behaviour and Victimization in Adolescents. The Open Psychology Journal, 8(1), 23–31. DOI: https://doi.org/10.2174/1874350101508010023
Goodall, J., Montgomery, C. (2014). Parental involvement to parental engagement: A continuum. Educational Review, 66(4), 399–410. DOI: https://doi.org/10.1080/00131911.2013.781576
Grzegorzewska, I., Farnicka, M. (2015). Attachment and the risk of mental health disorders during adolescence. Health Psychology Report, 4(1), 8–15. DOI: https://doi.org/10.5114/hpr.2016.54545
Hornowska, E. (2010). Testy psychologiczne: Teoria i praktyka. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Janicka, I. (2014). Partnerzy kohabitujący jako rodzice. W: I. Janicka i H. Liberska (red.), Psychologia rodziny (s. 285–303). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kaliszewska, K. (2022). Zaangażowanie rodzicielskie matek i ojców osób z niepełnosprawnością intelektualną z zespołem Downa w cyklu życia rodzin. Polskie Forum Psychologiczne, 27(2), 160–181.
Kawula, S. (2004). Rodzina jako grupa i instytucja opiekuńczo-wychowawcza. W: S. Kawula, J. Brągiel i A. W. Janke (red.), Pedagogika rodziny: Obszary i panorama problematyki (s. 45–79). Wydawnictwo Adam Marszałek.
Kmiecik-Jusięga, K. (red.). (2017). Profilaktyka społeczna: Kontekst rodzinny i szkolny. Akademia Ignatianum w Krakowie.
Kręcisz-Plis, E. (2020). Zaangażowanie rodzicielskie a percepcja doświadczeń rodziców dziecka z chorobą przewlekłą. Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, (37), 265–287.
Liberska, H. (2010). Rodzina jako kontekst rozwoju. W: M. Sobczak-Michałowska i A. Kozubska (red.), Budowanie systemu wsparcia dla rodziny. Możliwości i ograniczenia (s. 26–38). Wydawnictwo Uczelniane WSG.
Otręba-Szklarczyk, A. (2015). Czynniki oddziałujące na zaangażowanie rodziców w edukację dzieci. W: B. Niemierko i M. K. Szmigel (red.), Zastosowania diagnozy edukacyjnej: Praca zbiorowa (s. 230–239). Grupa Tomami.
Paluchowski, W. J. (2007). Diagnoza psychologiczna: Proces, narzędzia, standardy. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Rydz, S. (2014). Samotne rodzicielstwo. W: I. Janicka i H. Liberska (red.), Psychologia rodziny (s. 243–258). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Schier, K. (2015). Dorosłe dzieci: Psychologiczna problematyka odwrócenia ról w rodzinie. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Sroufe, L. A., Egeland, B. R., Carlson, E. A., Collins, W. A. (2021). Rozwój osoby: Ryzyko i adaptacja od narodzin do dorosłości (przeł. R. Andruszko). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Stadniczeńko, S. L. (2015). Prawo dziecka do wychowania w rodzinie. W: S. L. Stadniczeńko (red.), Konwencja o prawach dziecka: Wybór zagadnień (artykuły i komentarze) (s. 85–118). Biuro Rzecznika Praw Dziecka.
Stemplewska-Żakowicz, K. (2009). Diagnoza psychologiczna: Diagnozowanie jako kompetencja profesjonalna. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Szyszka, M. (2012). Jakość życia rodzin niepełnych w Polsce. W: M. Klimek i B. Więckiewicz (red.), Problemy współczesnej rodziny polskiej (s. 157–173). Wydawnictwo KUL.
Świętochowski, W. (2014). Rodzina w ujęciu systemowym. W: I. Janicka i H. Liberska (red.), Psychologia rodziny (s. 21–45). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Tyszka, Z. (1979). Socjologia rodziny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Tyszkowa, M. (1990). Rodzina a rozwój jednostek. Grant CPBP.
Walęcka-Matyja, K. K. (2014). Role i funkcje rodziny. W: I. Janicka i H. Liberska (red.), Psychologia rodziny (s. 95–114). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Walęcka-Matyja, K. K. (2023). Family values vs parental involvement in families with a chronically ill child. Quarterly Journal Fides et Ratio, 53(1), 47–61. DOI: https://doi.org/10.34766/fetr.v53i1.1169
Ziemska, M. (1979). Rodzina a osobowość. Wydawnictwo Wiedza Powszechna.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Mateusz R. Micał
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.