Pasek boczny artykułu
Treść głównego artykułu
Abstrakt
At the end of the 19th century, the teaching profession was the aspiration of many peasant sons. The position of a teacher ensured a modest but quite stable income. A Lithuanian, born in 1989, Stanislaw Keturakis, was one of graduates of the Teachers’ College in Wejwery near Kaunas. This institution offered a state scholarship. In return for this financial help, its graduates had to accept posts in primary schools determined by educational authorities. A few graduates of this school, mostly Lithuanians, were sent to work in village schools of Piotrków province. One of them, Stanislaw Keturakis, began his first teaching job in a school in Jedlno. He was confronted with difficult living conditions, the school was only planned to be built. At this time, he married Józefa Birsztejn and they had two sons: Eugeniusz Józef (1901) and Zdzisław Aleksander (1904). Peasants perceived teachers as tsarist officials. In 1901, S. Keturakis was transferred to Mstów, to work as a teacher, then to Wancerzów, and again back to Jedlno. Taking over a position of a teacher in Zagórze (1907) was clearly a promotion. The school belonged to the private property of Grand Duke Michael Alexandrovich of Russia, a brother of Emperor Nicholas II. The last stage of S. Keturakis’s teaching career was his work in a school in Zagórze. Working there in the years 1907–1914, he taught Russian, Polish, Arithmetic, History and Geography. At the end of the summer 1914, he got an opportunity to take over the post of the forester’s assistant in Orłow province, but the outbreak of the war made it impossible. Lack of any sources does not allow us to determine what the further life of Stanislaw Keturakis was like.
Słowa kluczowe
Szczegóły artykułu
Referencje
- Źródła
- Archiwum Państwowe w Częstochowie, ASC Mstów 1904, akt nr 340.
- Archiwum Państwowe w Łodzi, Łódzka Dyrekcja Szkolna, O Michałowskiej szkole początkowej w dobrach Ostrowy, sygn. 1438.
- Archiwum Państwowe w Łodzi, Łódzka Dyrekcja Szkolna, teczka personalna E. Kesslera, sygn. 2080.
- Archiwum Państwowe w Łodzi, Łódzka Dyrekcja Szkolna, teczka S. Keturakisa, sygn. 2083.
- Archiwum prywatne D. Złotkowskiego, notatka Stanisława Polakowskiego z dnia 21 lipca 1908 r., sygn. 605, notatka z dnia 20 czerwca 1908 r., sygn. 606.
- Archiwum prywatne D. Złotkowskiego, list J. Jasaitisa do S. Polakowskiego, Rzeczyca, 26 sierpnia 1898 r., sygn. 104
- Archiwum prywatne D. Złotkowskiego, Listy S. Keturakisa do S. Polakowskiego z 12 lutego i 13 marca 1914 r., sygn. 739 i 74.
- List S. Keturakisa do S. Polakowskiego, dat. Godlewo 25 sierpnia 1906 r., sygn. 308.
- List S. Keturakisa do S. Polakowskiego, dat. Kołduny 15 listopada 1898 r., sygn. 102
- List S. Keturakisa do S. Polakowskiego, dat. m-ce (?) 14 czerwca 1900 r., sygn. 315.
- Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego, t. II, III, VI, IX, XII, XIII, XIV, Warszawa 1881–1893.
- Urzędowe zawiadomienie S. Polakowskiego, „że jako nauczyciel nie podlega służbie wojskowej”. 25 stycznia 1905 r., sygn. 510.
- Opracowania
- Araszkiewicz S., Sytuacja szkolnictwa i oświaty w zaborze rosyjskim w latach 1831–1918. Szkolnictwo elementarne. Okres między powstaniem styczniowym a I wojną światową, w: Dzieje szkolnictwa i oświaty na wsi polskiej, t. 1 do 1918, red. S. Michalski, Warszawa 1982.
- Kmiecik Z., Ruch oświatowy na wsi. Królestwo Polskie 1905–1914, Warszawa 1963.
- Konarski K., Dzieje szkolnictwa w b. Królestwie Kongresowym 1915–1918, Kraków 1923.
- Kucha R., Oświata elementarna w Królestwie Polskim w latach 1864–1914, Lublin 1982.
- Kucha R., Z problematyki rozbudowy szkolnictwa elementarnego na Lubelszczyźnie w latach 18641905, w: Szkolnictwo Lubelszczyzny w XVIII-XX wieku. Studia i rozprawy, red. R. Kucha, Lublin 1993, s. 83–100.
- Kudirka J., Veiverių mokytojų seminarija 1866–1918, Vilnius 1970.
- Lipiec J., Warunki gospodarcze szkół elementarnych Królestwa Polskiego. (Studia nad okręgiem częstochowskim lata 1815–1863), Częstochowa 1989.
- Lipiec J., Materiały do dziejów szkolnictwa i oświaty ludowej w okręgu częstochowskim u schyłku XIX wieku, „Ziemia Częstochowska” 1965, t. V, s. 59–114.
- Podgórska E., Poglądy chłopów na funkcję szkoły w drugiej połowie XIX wieku, na przykładzie Łaznowa, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego. Nauki Humanistyczno-Społeczne” 1969, seria I, nr 63, s. 69–82.
- Podgórska E., Szkolnictwo elementarne w Łodzi w latach 18081914, Łódź 1966.
- Poznański K., Oświata elementarna w Królestwie Polskim jako przedmiot badań historyczno-pedagogicznych, w: Stan i potrzeby badań nad oświatą i wychowaniem w Królestwie Polskim w latach 1815–1915, red. R. Kucha, K. Poznański, Lublin 1989, s. 51–62.
- Smołaski A., Uposażenie nauczycieli w Polsce. Zarys historyczny do 1939 roku, Opole 1990.
- Szabat B., Szkolnictwo początkowe Kielc i powiatu kieleckiego w latach 1864–1915, Kielce 1983.
- Szabat B., Walka o szkołę polską w okresie rewolucji 1905–1907 r. w guberni kieleckiej, Kielce 1991.
- Złotkowski D., Gospodarka w „Dominium Kłobuckim” w XIX i na początku XX wieku, Radomsko 2018.
- Złotkowski D., Obraz szkoły wiejskiej schyłku XIX wieku w relacjach młodych nauczycieli, w: Rodzinne i pozarodzinne środowiska wychowawcze, red. A. Siedlaczek-Szwed, I. Wagner, Częstochowa 2002.
- Złotkowski D., Polacy i Litwini – absolwenci z 1898 roku Seminarium Nauczycielskiego w Wejwerach koło Kowna, w: Wilno i Kresy północno-wschodnie, t. I. Historia i ludzkie losy, red. E. Feliksiak, A. Mironowicz, Białystok 1996, s. 289–313.
- Złotkowski D., Życie zawodowe i rodzinne Stanisława Polakowskiego 1880–1943: nauczyciela szkół wiejskich w świetle jego notatek i korespondencji, Częstochowa 1995.
Referencje
Źródła
Archiwum Państwowe w Częstochowie, ASC Mstów 1904, akt nr 340.
Archiwum Państwowe w Łodzi, Łódzka Dyrekcja Szkolna, O Michałowskiej szkole początkowej w dobrach Ostrowy, sygn. 1438.
Archiwum Państwowe w Łodzi, Łódzka Dyrekcja Szkolna, teczka personalna E. Kesslera, sygn. 2080.
Archiwum Państwowe w Łodzi, Łódzka Dyrekcja Szkolna, teczka S. Keturakisa, sygn. 2083.
Archiwum prywatne D. Złotkowskiego, notatka Stanisława Polakowskiego z dnia 21 lipca 1908 r., sygn. 605, notatka z dnia 20 czerwca 1908 r., sygn. 606.
Archiwum prywatne D. Złotkowskiego, list J. Jasaitisa do S. Polakowskiego, Rzeczyca, 26 sierpnia 1898 r., sygn. 104
Archiwum prywatne D. Złotkowskiego, Listy S. Keturakisa do S. Polakowskiego z 12 lutego i 13 marca 1914 r., sygn. 739 i 74.
List S. Keturakisa do S. Polakowskiego, dat. Godlewo 25 sierpnia 1906 r., sygn. 308.
List S. Keturakisa do S. Polakowskiego, dat. Kołduny 15 listopada 1898 r., sygn. 102
List S. Keturakisa do S. Polakowskiego, dat. m-ce (?) 14 czerwca 1900 r., sygn. 315.
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego, t. II, III, VI, IX, XII, XIII, XIV, Warszawa 1881–1893.
Urzędowe zawiadomienie S. Polakowskiego, „że jako nauczyciel nie podlega służbie wojskowej”. 25 stycznia 1905 r., sygn. 510.
Opracowania
Araszkiewicz S., Sytuacja szkolnictwa i oświaty w zaborze rosyjskim w latach 1831–1918. Szkolnictwo elementarne. Okres między powstaniem styczniowym a I wojną światową, w: Dzieje szkolnictwa i oświaty na wsi polskiej, t. 1 do 1918, red. S. Michalski, Warszawa 1982.
Kmiecik Z., Ruch oświatowy na wsi. Królestwo Polskie 1905–1914, Warszawa 1963.
Konarski K., Dzieje szkolnictwa w b. Królestwie Kongresowym 1915–1918, Kraków 1923.
Kucha R., Oświata elementarna w Królestwie Polskim w latach 1864–1914, Lublin 1982.
Kucha R., Z problematyki rozbudowy szkolnictwa elementarnego na Lubelszczyźnie w latach 18641905, w: Szkolnictwo Lubelszczyzny w XVIII-XX wieku. Studia i rozprawy, red. R. Kucha, Lublin 1993, s. 83–100.
Kudirka J., Veiverių mokytojų seminarija 1866–1918, Vilnius 1970.
Lipiec J., Warunki gospodarcze szkół elementarnych Królestwa Polskiego. (Studia nad okręgiem częstochowskim lata 1815–1863), Częstochowa 1989.
Lipiec J., Materiały do dziejów szkolnictwa i oświaty ludowej w okręgu częstochowskim u schyłku XIX wieku, „Ziemia Częstochowska” 1965, t. V, s. 59–114.
Podgórska E., Poglądy chłopów na funkcję szkoły w drugiej połowie XIX wieku, na przykładzie Łaznowa, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego. Nauki Humanistyczno-Społeczne” 1969, seria I, nr 63, s. 69–82.
Podgórska E., Szkolnictwo elementarne w Łodzi w latach 18081914, Łódź 1966.
Poznański K., Oświata elementarna w Królestwie Polskim jako przedmiot badań historyczno-pedagogicznych, w: Stan i potrzeby badań nad oświatą i wychowaniem w Królestwie Polskim w latach 1815–1915, red. R. Kucha, K. Poznański, Lublin 1989, s. 51–62.
Smołaski A., Uposażenie nauczycieli w Polsce. Zarys historyczny do 1939 roku, Opole 1990.
Szabat B., Szkolnictwo początkowe Kielc i powiatu kieleckiego w latach 1864–1915, Kielce 1983.
Szabat B., Walka o szkołę polską w okresie rewolucji 1905–1907 r. w guberni kieleckiej, Kielce 1991.
Złotkowski D., Gospodarka w „Dominium Kłobuckim” w XIX i na początku XX wieku, Radomsko 2018.
Złotkowski D., Obraz szkoły wiejskiej schyłku XIX wieku w relacjach młodych nauczycieli, w: Rodzinne i pozarodzinne środowiska wychowawcze, red. A. Siedlaczek-Szwed, I. Wagner, Częstochowa 2002.
Złotkowski D., Polacy i Litwini – absolwenci z 1898 roku Seminarium Nauczycielskiego w Wejwerach koło Kowna, w: Wilno i Kresy północno-wschodnie, t. I. Historia i ludzkie losy, red. E. Feliksiak, A. Mironowicz, Białystok 1996, s. 289–313.
Złotkowski D., Życie zawodowe i rodzinne Stanisława Polakowskiego 1880–1943: nauczyciela szkół wiejskich w świetle jego notatek i korespondencji, Częstochowa 1995.