Słowa kluczowe
psychoanaliza
psychotopografia
zwrot przestrzenny
Zygmunt Haupt
Jak cytować
Abstrakt
Celem artykułu jest analiza stosunków między przestrzenią i podmiotem (czyli konfiguracją złożoną z Ja narratora, Ja bohatera i Ja narratora) w dwóch opowiadaniach Zygmunta Haupta – Gołębie z placu Teodora i O Stefci, o Chaimie Immerglücku i o scytyjskich bransoletkach. Przewodnim pojęciem tekstu, zaczerpniętym z myśli Victorii Nelson, jest psychotopografia – dynamiczna projekcja podmiotowych doświadczeń, wspomnień i fantazji na przestrzeń świata przedstawionego, a zarazem układ wpływów i interakcji, które łączą podmiot literacki z przestrzenią zewnętrzną. Metafory psychotopograficzne często odwołują się do tego, co traumatyczne, wyparte lub niedostępne pamięci w trybie świadomej anamnezy.
Bibliografia
Chochorowski, Jan. „Scytyjski książę z Ryżanówki”. Alma Mater 99 (2008): 185–195.
Freud, Sigmund. „Findings, Ideas, Problems”. W: The Standard Edition of Complete Psychological Works of Sigmund Freud, t. 23, tłum. James Strachey, 299–300. London: Vintage, 1973.
Giedroyc, Jerzy i Haupt Zygmunt. Listy 1947–1975. Oprac. Paweł Panas. Warszawa: Towarzystwo „Więź”, 2022.
Gieryński, Jan. Lwów nie znany. Lwów: Księgarnia A. Krawczyńskiego, 1938.
Gombrowicz, Witold. Pornografia. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2012.
Gruszczyk, Tomasz. „Ocalenie czy oblężenie? Pod naporem pamięci”. W: Oblężenie: strategia pisarskapostrzeganie światamotyw literacki, red. Małgorzata Krakowiak, 69–112. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2014.
Haupt, Zygmunt. Baskijski diabeł. Opowiadania i reportaże. Oprac. Aleksander Madyda. Wołowiec: Czarne, 2016.
Haupt, Zygmunt. „Inwokacja do powiatu latyczowskiego”. W: Z Roksolanii. Opowiadania, eseje, reportaże, publicystyka, warianty, fragmenty. Oprac. Aleksander Madyda, 116–124. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2018.
Klinger, Eric. „A New Category: the Holocaustal Uncanny”. W: Sites of the Uncanny: Paul Celan, Specularity and the Visual Arts, 23–31. Berlin: de Gruyter 2007.
Madyda, Aleksander. Haupt: monografia. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2012.
Mizerkiewicz, Tomasz. „«Ale będę. Ale będę». Proza Zygmunta Haupta a nowoczesna kultura obecności”. W: Po tamtej stronie tekstów. Literatura polska a nowoczesna kultura obecności, 177–213. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2013.
Nelson, Victoria. Sekretne życie lalek. Tłum. Anna Kowalcze-Pawlik. Kraków: TAiWPN Universitas, 2009.
Niewiadomski, Andrzej. „Manierystyczny teatr pamięci jako słownik świata w prozie Zygmunta Haupta”. Acta Humana 1 (2014): 26–36.
Niewiadomski, Andrzej. „Jeden jest zawsze ostrzem”. Inna nowoczesność Zygmunta Haupta. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2015.
Niewiadomski, Andrzej. „Przestrzenie Zygmunta Haupta (Rekonesans)”. Roczniki Humanistyczne LXVI, z. 1 (2018): 159–178. DOI: https://doi.org/10.18290/rh.2018.66.1-10
Panas, Paweł. „Zygmunt Haupteuropejski wygnaniec”. Konteksty Kultury 16, z. 2 (2019): 221–231. DOI: https://doi.org/10.4467/23531991KK.19.022.11248
Rutkowski Krzysztof, „W stronę Haupta”. Teksty Drugie 1-2 (1991): 109–125.
Sadzik, Piotr. „Nawiasem mówiąc. Język anomii i anomia języka w «Pornografii» Witolda Gombrowicza”. W: Imiona anomii. Literatura wobec doświadczenia stanu wyjątkowego, red. Piotr Sadzik, 175–213. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 2019.
Schulz, Bruno. Dodo. https://wolnelektury.pl/media/book/pdf/schulz-sanatorium-pod-klepsydra-dodo.pdf. Dostęp 27.02.2022.
Schulz, Bruno. Ptaki. https://wolnelektury.pl/media/book/pdf/sklepy-cynamonowe-ptaki.pdf. Dostęp 27.02.2022.
Vidler, Anthony. „Nieswojskie domy”. Tłum. Gabriela Świtek. Konteksty 3-4 (2004): 21–35.
Wilczyński, Marek. „Polska proza galicyjska przed wojną i po wojnie. Bruno Schulz w kontekście literatury katastrofy”. Schulz/Forum 5 (2015): 5–17.
Yates, Frances Amelia. Sztuka pamięci. Tłum. Witold Radwański. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1977.
Zając, Stanisław Wawrzyniec. „(Nie)spotkanie Ameryki. Zygmunta Haupta «Podróż do Louisiany»”. W: Pisarz na emigracji. Mitologie, style, strategie przetrwania, red. Hanna Gosk, Andrzej Stanisław Kowalczyk, 236–252. Warszawa: Wydawnictwo Elipsa, 2005.
Zając, Stanisław Wawrzyniec. „Inna emigracja Zygmunta Haupta. Przyczynek do biografii”. W: Powrześniowa emigracja niepodległościowa na mapie kultury nie tylko polskiej. Paryż, Londyn, Monachium, Nowy Jork, red. Violetta Wejs-Milewska, Ewa Rogalewska, 813–827. Białystok: Wydawnictwo Naukowe Trans Humana, 2009, t. 1.
Zaleski, Marek. Formy pamięci. Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria, 2004
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Antoni Zając
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Za prawa cytowania fragmentów innych publikacji (tekstów, tabel, rycin oraz ilustracji) odpowiedzialni są autorzy artykułu.