Abstrakt
Izabella Kaiser, The careers of graduates of special schools – different faces of adulthood among people with mild intellectual disabilities. Interdisciplinary Contexts of Special Pedagogy, no. 25, Poznań 2019. Pp. 255-273. Adam Mickiewicz University Press. ISSN 2300-391X. DOI: https://doi.org/10.14746/ikps.2019.25.11
The source literature lacks a precise vision of an adult with an intellectual disability. The dominant view, in which the life of people with intellectual disabilities is perceived, is the indication of health, architectonic, employment, and educational barriers, or of the lowered social competencies required for the proper fulfilment of social roles. Is that right? The fates of the graduates of one of the special schools in Poznań, are an attempt to answer that. The subjects include both professionally active and unemployed graduates, women who have established families, and fulfil the roles mothers and wives, as well as, an adult man receiving pension benefits. The stories of Justyna, Patryk, Ania and Kamil, prove that people with mild intellectual disabilities consider vocational work as one of the basic attributes of adulthood. Simultaneously, they imply the need for urgent changes in special vocational education, aimed at minimising the observed discrepancies between the vocational competencies acquired by people with disabilities, and their fitness regarding the modern labour market. The fates of two adult women, Beata and Magda, confirm that
marriage and family are values held in high regard, remaining an important aspect in the life plans of people with intellectual disabilities. Szymon’s story is an example of a man who, due to somatic disorders accompanying intellectual disabilities, and the overprotective attitude of his parents, is unable to act as a fully mature person. Therefore, the adulthood of persons with mild intellectual disabilities has many
faces. It seems important to monitor the situation of special school graduates systematically, as, in the constantly changing reality, it will allow them, to be more rationally prepared for the fulfilment of their social life.
Bibliografia
Baraniewicz D., Poczucie dorosłości osób z niepełnosprawnością intelektualna w stopniu lekkim w różnych przestrzeniach, [in:] Osoby niepełnosprawne w drodze ku dorosłości, (ed.) D. Wolska, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2014, pp. 35-43.
Brzezińska A.I., Appelt K., Ziółkowska B., Psychologia rozwoju człowieka, [w:] Psychologia. Podręcznik akademicki, (ed.) J. Strelau, D. Doliński, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2008, pp. 95-292.
Cytowska B., (Nie)przygotowanie osób z niepełnosprawnością intelektualną, [in:] Człowiek z niepełnosprawnością w rezerwacie przestrzeni publicznej, (ed.) Z. Gajdzica, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2013, pp. 155-177.
Cytowska B., Trener pracy – nowy zawód (?) w zatrudnianiu wspomaganym osób z niepełnosprawnością [in:] Osoby niepełnosprawne w drodze ku dorosłości, red. D. Wolska, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków, 2014, pp. 271-280.
Flick U., Projektowanie badania jakościowego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
Grütz M., Osoby z niepełnosprawnością intelektualną jako partnerzy, małżonkowie i rodzice – dotychczasowe doniesienia badawcze, [in:] Dorośli z niepełnosprawnością intelektualną w labiryntach codzienności. Analiza badań – krytyka podejść – propozycje rozwiązań, (ed.) B. Cytowska, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2011, pp. 175-203.
Huĉik J., Czynniki warunkujące przygotowanie do zawodu osób niepełnosprawnych umysłowo, [in:] Między wsparciem doraźnym a wspieraniem racjonalny, czyli o uwarunkowaniach socjalizacji społecznej osób niepełnosprawnych, (ed.) Z. Gajdzica, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2008, pp. 77-94.
Jachimczak B., Społeczno-edukacyjne uwarunkowania startu zawodowego młodych osób niepełnosprawnych. Studium empiryczne z regionu łódzkiego, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2011.
Kowalik S., Psychologia rehabilitacji, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2007.
Krauze A., Integracyjne złudzenia ponowoczesności (sytuacja ludzi niepełnosprawnych), Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2000.
Krause A., Problemy opieki rewalidacji osób dorosłych z upośledzeniem umysłowym – niedobór rozwiązań w teorii i praktyce, [in:] Dorosłość, niepełnosprawność, czas współczesny. Na pograniczach pedagogiki specjalnej, (eds.) K. Rzedzicka, A. Kobylańska, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2003, pp. 217-225.
Krause A., Człowiek niepełnosprawny wobec przeobrażeń społecznych, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2005.
Krause A., Żyta A., Nosarzewska S., Normalizacja środowiska społecznego osób z niepełnosprawnością intelektualną, Wydawnictwo Akapit, Toruń 2010.
Łukowski W., Wiszejko-Wierzbicka D., Wizerunek aktywności zawodowej osób z ograniczeniami sprawności, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Psychologii Społecznej „Academica”, Warszawa 2008.
Majewski T., Problem zatrudnienia osób z niepełnosprawnością intelektualną, [in:] Dorośli z niepełnosprawnością intelektualną w labiryntach codzienności. Analiza badań –krytyka podejść – propozycje rozwiązań, (ed.) B. Cytowska, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2011, pp. 89-105.
Materny K., Wizja rodziny i koncepcje małżeństwa młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną,[in:] Dorosłość, niepełnosprawność, czas współczesny. Na pograniczach pedagogiki specjalnej, (eds.) K. Rzedzicka, A. Kobylańska, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2003, pp. 421-426.
Ostrowska A., Kompetencje społeczne osób niepełnosprawnych – bariery dorosłości, [in:] Dorosłość, niepełnosprawność, czas współczesny. Na pograniczach pedagogiki specjalnej, red. K. Rzedzicka, A. Kobylańska, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2003, pp. 51-60.
Rzedzicka K. D., Kobylańska A., Dorosłość, niepełnosprawność, czas współczesny – na pograniczach pedagogiki specjalnej, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2003.
Tylewska-Nowak B., Wypełnianie zadań rozwojowych przez osoby dorosłe z umiarkowaną i znaczną niepełnosprawnością intelektualną, [in:] Dorośli z niepełnosprawnością intelektualną w labiryntach codzienności. Analiza badań – krytyka podejść – propozycje rozwiązań, red. B. Cytowska, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2011, pp. 17-43.
Wapiennik E., Prawa osób z niepełnosprawnością intelektualną. Dostęp do edukacji i zatrudnienia. Raport. Polska, Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym, Warszawa 2005.
Wolska D., Wpływ prawidłowego przystosowania społecznego na jakość życia osób dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną, [in:] Dorośli z niepełnosprawnością intelektualną w labiryntach codzienności. Analiza badań – krytyka podejść – propozycje rozwiązań, (ed.) B. Cytowska, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2011, pp. 44-71.
Wołosiuk B., Kształcenie zawodowe osób z niepełnosprawnością, [in:] Kształcenie zawodowe i ustawiczne a potrzeba rynku, (eds.) B. Wołosiuk, M. Nowak, Wydawnictwo PSWJPII, Biała Podlaska 2012, pp. 238-248.
Zakrzewska-Manterys E., Wykształcenie a sytuacja zawodowa osób niepełnosprawnych, [in:] Młodzi niepełnosprawni o sobie. Rodzina, edukacja, praca, (ed.) E. Giermanowska, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2007, pp. 57-80.