Słowa kluczowe
inclusive education
school for all
a person with a disability
emancipatory pedagogy
Jak cytować
Abstrakt
On the basis of results of the contemporary researches realised according to the spirit of critical and emancipatory pedagogics a school appears not only as a very important, valuable environment of development, but unfortunately also as a place that generates different threads. In the article one has tried to show a significance of the mainstream school as an environment of discovering attitudes of one’s own identity by the pupils with a disability at an early school age. Referring to the numerous empirical studies, one has performed a school discourse in order to show up discrimination practises in relation to this group of pupils. A critical analysis is accompanied by an attempt to indicate good practices of the socialising processes realised with regard to this group of persons in the mainstream school. A hope of the positive change is arisen by a Jarome S. Bruner’s postulate to develop and implement a new, cooperative, educational culture of the school in which all subjects are concentrated on the common solving problems and launching a mutual learning process.
Bibliografia
Bidzińska M., Bidziński K., Uczenie się i nauczanie kooperatywne na przykładzie lekcji biologii, „Poradnik nauczyciela” 2002, nr 9.
Bidziński K., Rodzina jako prymarny kontekst rozwojowy jednostki, [w:] Dziecko ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w drodze ku dorosłości, red. W. Pilecka, M. Rutkowski, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2009.
Bidziński K., Rola szkoły w kształceniu aksjologicznym dzieci w młodszym wieku szkolnym, [w:] Doświadczanie poznawania świata przez dzieci w młodszym wieku szkolnym, red. I. Adamek, B. Pawlak, Wydawnictwo Libro, Kraków 2012.
Bieleń B., Rówieśnik – partner w rozwoju, [w:] Pedagogika małego dziecka wybrane zagadnienia, red. M. Karwowska-Struczyk, E. Słodownik-Rycaj, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa 2007.
Blumer H., Społeczeństwo jako symboliczna interakcja, [w:] Kryzys i schizma. Antyscjentyczne tendencje w socjologii współczesnej, red. E. Mokrzycki, PIW, Warszawa 1984.
Błeszyńska K., Niepełnosprawność a struktura identyfikacji społecznych, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2001.
Bokszański Z., Tożsamości zbiorowe, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2008.
Bourdieu P., Passeron J.C., Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
Braun C., Oczekiwania nauczyciela: dynamika społeczno-psychologiczna, [w:] Efekty oczekiwań interpersonalnych, red. S. Trusz, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2013.
Bruner J., Kultura edukacji, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Univeristas, Kraków 2006.
Chodkowska M., Razem damy sobie radę! W drodze do zintegrowanego społeczeństwa, WSiP, Warszawa 2009.
Chrzanowska I., Problemy edukacji dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością. Regionalna specyfika czy ogólnopolska tendencja, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2010.
Cytowska B., Trudne drogi adaptacji. Wątki emancypacyjne w analizie sytuacji dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną we współczesnym społeczeństwie polskim, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2013.
Czerepaniak-Walczak M., Pedagogika emancypacyjna, rozwój świadomości krytycznej człowieka, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2006.
Dąbrowski M., Edukacyjna codzienność klasy trzeciej, [w:] Nauczyciel kształcenia zintegrowanego 2008 – wiele różnych światów, red. M. Dagiel, M. Żytko, Centralna Komisja Egzaminacyjna, Warszawa 2009.
Dąbrowski M., Edukacyjność codzienna szkoły wiejskiej, [w:] Szkolne rzeczywistości klas trzecich w środowisku wiejskim, Centralna Komisja Egzaminacyjna Warszawa 2010.
Erikson E.H., Dzieciństwo i społeczeństwo, przeł. P. Hejmej, Wydawnictwo Rebis, Poznań 2000.
Grochowalska M., Codzienność świata społecznego szkoły kontekstem doświadczania napięć przez nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej, [w:] Szkoła jako przestrzeń edukacyjnego (nie)porozumienia, red. A. Domagała-Kręcioch i B. Majerek, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2014.
Jagier A., Kosowska M., Rola nauczyciela w budowaniu relacji społecznych, [w:] Relacje dziecka z wadą słuchu w szkole, red. A. Jagier, M. Kosowska, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2011.
Jawłowska A., Tożsamość na sprzedaż, [w:] Wokół problemów tożsamości, red. A. Jawłowska, Wydawnictwo LTW, Warszawa 2001.
Kirenko J., Niektóre uwarunkowania psychospołecznego funkcjonowania osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1995.
Klus-Stańska D., Wprowadzenie do książki, [w:] (Anty)edukacja wczesnoszkolna, red. D. Klus-Stańska, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2014.
Kopeć D., Odkrywanie siebie przez osobę z głęboką niepełnosprawnością w kontekście teorii wczesnego rozwoju poczucia siebie Daniela Sterna, [w:] O poznawaniu siebie i świata przez dziecko ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, red. W. Pilecka, K. Bidziński, M. Pietrzkiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego, Kielce 2008.
Kopeć D., Rzeczywistość (nie)edukacyjna osoby z głęboką niepełnosprawnością intelektualną. Zbiorowe instrumentalne studium przypadku, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2013.
Kościelska M., Oblicza upośledzenia, PWN, Warszawa 1995.
Krause A., Teoretyczne inspiracje pedagogiki specjalnej – pedagogika emancypacyjna, „Studia Edukacyjne” 2013, nr 28.
Krause A., Współczesne paradygmaty pedagogiki specjalnej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2010.
Krzemińska D., Rzedzicka K. D., O przygotowaniu zawodowym pedagogów specjalnych – krajobraz (bez) zmian?, „Niepełnosprawność” 2009, nr 1.
Kurtek P., Dziecko z niepełnosprawnością wobec zadań rozwojowych późnego dzieciństwa, [w:] Dziecko ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w drodze ku dorosłości, red. W. Pilecka, M. Rutkowski, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2009.
Maciarz A., Integracja społeczna dzieci niepełnosprawnych, WSiP, Warszawa 1987.
Nowicka M., Dziecko w procesie socjalizacji szkolnej – ku integracji czy dysonansowi, [w:] (Anty)edukacja wczesnoszkolna, red. D. Klus-Stańska, Oficyna Wydawnicza „Impuls”. Kraków 2004.
Nowicka M., Praca z tekstem literackim – szansa czy przeszkoda w edukacji do Innego, [w:] Światy dziecięcych znaczeń, red. D. Klus-Stańska, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2004.
Nowicka M., Socjalizacja na lekcjach w klasach początkowych. Praktyki – Przestrzenie – Konceptualizacje, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2010.
Pisula E., Autyzm i przywiązanie. Studia nad interakcjami dzieci z autyzmem i ich matek, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2003.
Rozenbajgier M., Dziecko niepełnosprawne w grupie rówieśniczej, [w:] O poznawaniu siebie i świata przez dziecko ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, red. W. Pilecka, K. Bidziński, M. Pietrzkiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno Przyrodniczego Jana Kochanowskiego, Kielce 2008.
Rzeźnicka-Krupa J., Niepełnosprawność i świat społeczny. Szkice metodologiczne, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2009.
Rzeźnicka-Krupa J., Tożsamość i wykluczenie. Fenomen niepełnosprawności na marginesach ludzkiej egzystencji?, [w:] Obszary społecznej marginalizacji – niepełnosprawność, red. J. Rutkowiak i A. Krause, Wydawnictwo OSW, Olsztyn 2009.
Sadowska S., Ku edukacji zorientowanej na zmianę społecznego obrazu osób niepełnosprawnych, Wydawnictwo Edukacyjne „Akapit”, Toruń 2005.
Sadowska S., Praktyka tworzenia edukacyjnej wspólnoty – o edukacyjnej codzienności w kontekście jawnych i ukrytych wzorów kultury szkolnej, „Studia Edukacyjne” 2015, nr 34.
Schűtz A., O wielości światów. Szkice z socjologii fenomenologicznej, Wydawnictwo Naukowe Nomos, Kraków 2008.
Sikorski J., Pozycja społeczna dziecka niepełnosprawnego w klasie integracyjnej, [w:] O poznawaniu siebie i świata przez dziecko ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, red. W. Pilecka, K. Bidziński, M. Pietrzkiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego, Kielce 2008.
Sokołowska-Kasperiuk A., Ku przemianom świadomości nauczycielskiej – o quasi-zaburzeniach rozwoju u dzieci, „Niepełnosprawność. Dyskursy pedagogiki specjalnej” 2013, nr 12.
Szczepska-Pustkowska M., Szkolna petryfikacja rodzącej się tożsamości dziecka, [w:] (Anty)edukacja wczesnoszkolna, red. D. Klus-Stańska, Oficyna Wydawnicza „Impuls” Kraków 2014. Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r. (Dz.U. z 1991 r. Nr 95, poz. 425).
Waloszek D., Między przedszkolem a szkołą. Rozważania o gotowości dzieci do podjęcia nauki w szkole, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2014.
Witkowska B., Dziecko z niepełnosprawnością wobec zadań rozwojowych średniego dzieciństwa, [w:] Dziecko ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w drodze ku dorosłości, red. W. Pilecka, M. Rutkowski, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2009.
Witkowski L., Tożsamość i zmiana: epistemologia i rozwojowe profile w edukacji, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław 2010.
Witkowski L., Rozwój i tożsamość w cyklu życia. Studium koncepcji Erika H. Eriksona, Wydawnictwo UMK, Toruń 1989.
Żytko M., Edukacja językowa w szkole – między dążeniem do formalizacji schematu a refleksją nad uczestnictwem w zdarzeniach komunikacyjnych, [w:] (Anty)edukacja wczesnoszkolna, red. D. Klus-Stańska, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2014.
Źródła internetowe
Deja A., Tekst dla Porozumienia AUTISM-EUROPE, w ramach prowadzanych badań nad systemem oświaty dla osób z autyzmem w krajach członkowskich UE. Fundacja SYNAPSIS 2006 www.synapsis.org.pl/_synapsis_1/images/stories/poradnictwo/systeme.pdf [26.02.2015].
Edukacja dla Wszystkich (Education for All) – opis programu http://www.unesco.pl/edukacja/edukacja-dla-wszystkich/ [25.09.2015].
Florek A., Hamerlak K., Dziecko autystyczne i z zespołem Aspergera w przedszkolu i szkole. Włączanie do grupy rówieśniczej i tworzenie warunków sprzyjających uczeniu się, Bank dobrych praktyk ORE Warszawa http://www.czasdziecinstwa.com.pl/wlaczanie-do-grupy-rowiesniczej-dzieci-z-zespolem-aspergera/ [20.03.2015].
Kojder A., Co to jest teoria naznaczenia społecznego?, „Studia Socjologiczne” 1980, nr 3(78); www.ipsir.uw.edu.pl/.../AKojder4Co%20to%20jest%20teoria%20naznac [24.03.2015].
Profil nauczyciela edukacji włączającej, Europejska Agencja Rozwoju Edukacji Uczniów ze Specjalnymi Potrzebami, Odense 2012.https://www.european-agency.org/sites/default/files/te4i-profile-of-inclusive-teachers_Profile-of-Inclusive-Teachers-PL.pdf [22.03.2015].
Raport GUS – Oświata i wychowanie w roku szkolnym 2010/11, http://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/e_oswiata_i_wychowanie_2010-2011.pdf [12.07.2015]
System Informacji Oświatowej (SIO) rok szkolny 2014/15 publikowanych na stronie Centrum Informatycznego Edukacji http://www.cie.men.gov.pl/index.php/dane-statystyczne/139.html) [12.07.2015].
Wczesna, Wielospecjalistyczna, Kompleksowa, Skoordynowana i Ciągła Pomoc Dziecku Zagrożonemu Niepełnosprawnością lub Niepełnosprawnemu oraz Jego Rodzinie https://archiwum.men.gov.pl/index.php option=com_content&view=article&id=446%3Aqwczesna-wielospecjalistyczna-kompleksowa-skoordynowana-i-ciga-pomocdziecku-zagroonemu-niepenosprawnoci-lub-niepenosprawnemu-oraz-jego-rodzinieq&catid=118%3Aycie-szkoy-pomoc psychologiczno-pedagogiczna&Itemid=155 [23.02.2015].
Wczesna Pomoc Dziecku Niepełnosprawnemu (Raport końcowy WPDN) https://www.pfron.org.pl/ftp/dokumenty/Badania_i_analizy/Raport_koncowy_WPDN_ostateczny.pdf [23.02.2015].