Słowa kluczowe
pokolenia
relacje międzypokoleniowe
starzejące się społeczeństwo
miejsca i przestrzenie uczenia się dorosłych
Jak cytować
Abstrakt
Znaczenie edukacji dorosłych w procesach budowania relacji międzypokoleniowych jest podkreślane w andragogice od wielu lat. Coraz silniejsza odmienność pokoleń wynika z różnych zdarzeń, doświadczeń historycznych, społeczno-kulturowych i obecnego szybkiego rozwoju nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych. W artykule przedstawiono wybrane problemy powiązane z wielopokoleniowością w polskim starzejącym się społeczeństwie. Szukanie rozwiązań dotyczących budowana więzi pomiędzy osobami w różnym wieku jest aktualnym, ważnym wyzwaniem dla andragogów i gerontologów. Opisane przykłady miejsc, przestrzeni uczenia się dorosłych z różnych pokoleń pokazują szanse na dialog międzypokoleniowy oraz łamanie stereotypów dotyczących ludzi młodych i starszych.
Bibliografia
Agenda 2030 na rzecz zrównoważonego rozwoju – implementacja w Polsce, http://www.un.org.pl/files/170/Agenda2030PL_pl-5.pdf [dostęp: 2.01.2023].
Appelt K., Wojciechowska J., Zmiany społeczno-kulturowe jako kontekst wkraczania w dorosłość, [w:] A.I. Brzezińska, W. Syska (red.), Ścieżki wkraczania w dorosłość, Poznań 2016, s. 105–128.
Breczko A., Tradycyjne paradygmaty prawa rodzinnego w dobie rewolucji biotechnologicznej, „Białostockie Studia Prawnicze” 2017, 22(3), s. 89–106. DOI: https://doi.org/10.15290/bsp.2017.22.03.08
Co dzieli, a co łączy przedstawicieli pokoleń: Baby Boomers, X, Y oraz Z? Pokolenia na rynku pracy, 2022, https://ceo.com.pl/co-dzieli-a-co-laczy-przedstawicieli-pokolen-baby-boomers-x-y-oraz-z-pokolenia-na-rynku-pracy-53220 [dostęp: 15.01.2023].
Dubas E., Refleksje o starości w kontekście wyzwań ery cyfrowej, [w:] M. Rosalska, A. Wawrzonek, J. Szłapińska, (red.), Człowiek dorosły w zróżnicowanych kontekstach życia, Poznań 2022, s. 99–110.
Duda E., Projektowanie uniwersalne w edukacji, 2020, https://epale.ec.europa.eu/pl/blog/projektowa-nie-uniwersalne-w-edukacji-doroslych [dostęp: 10.01.2023].
Ile zarabia Pokolenie Flexi? Ile zarobi w 2023 roku?, https://flexi.pl/dla-firm/strefa-wiedzy/ile-zara-bia-pokolenie-flexi-ile-zarobi-w-2023-roku-2484 [dostęp: 12.01.2023].
Kisiel P., Millennialsi – nowy uczestnik życia społecznego? „Studia Socialia Cracoviensia 8” 2016, 14(1), s. 83–94. DOI: https://doi.org/10.15633/ssc.1876
Konieczna-Woźniak R., Mentoring mentorów. Senior mentor – senior mentee, czyli społeczny mentoring senioralny, [w:] E. Solarczyk-Ambrozik (red.), Doradztwo zawodowe w perspektywie całożyciowego uczenia się, Poznań 2016, s. 241–255.
Konieczna-Woźniak R., „Nowy okres dorosłości” – pokolenie Flexi osób 50+, [w:] M. Rosalska, A. Wawrzonek, J. Szłapińska, (red.), Człowiek dorosły w zróżnicowanych kontekstach życia, Poznań 2022, s. 111–126.
Kryk-Skowron K., Charakterystyka pokoleń „Baby Boomers”, X, Y i Z, 2022, http://www.okti.pl/eks-pert-radzi/charakterystyka-pokolen-baby-boomers-x-y-i-z [dostęp: 10.12.2022].
Kształcenie dorosłych w 2016 roku, GUS, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/edukacja/edukacja/ksztalcenie-doroslych-w-2016-roku,14,1.html [dostęp: 2.01.2023].
Maliszewski T., Uniwersytety ludowe – edukacyjny skansen czy skuteczne remedium na współczesne wyzwania cywilizacyjne?, [w:] M. Gromadzka (red.), Przestrzenie i miejsca edukacji dorosłych w Polsce, Warszawa 2018, s. 198–222.
Marianowska A., Pomiędzy adolescencją a dorosłością – koncepcja Emerging Adulthood Jeffreya J. Arnetta, „Edukacja Dorosłych” 2013, 68(1), s. 91–104.
Mead M., Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego, przeł. J. Hołówka, Warszawa 1978.
Model LOWE, https://lowe.edu.pl/model-lowe/ [dostęp: 12.12.2023].
Muszyński M., Międzypokoleniowe uczenie się, „Edukacja Dorosłych” 2022, 86(1), s. 53–74. DOI: https://doi.org/10.12775/ED.2022.005
Newman S., Hatton-Yeo A., Intergenerational learning and the contributions of older people, „Ageing Horizons” 2008, 10(8), s. 31–39, https://citeseerx.ist.psu.edu/document?repid=rep1&type=pdf&doi=adad4e72dd2974b87bc8e4ccea580a03b1ce98a4 [dostęp: 2.01.2023].
Niezabitowski M., Ludzie starsi w perspektywie socjologicznej. Problemy uczestnictwa społecznego, Katowice 2007.
Piszczatowska-Oleksiewicz M., Polscy gniazdownicy. O powodach, dla których dorosłe dzieci mieszkają z rodzicami, „Pogranicze. Studia Społeczne” 2014, 24, s. 181–207, https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/2856/1/Pogranicze_24_Piszczatowska-Oleksiewicz.pdf [dostęp: 5.12.2022]. DOI: https://doi.org/10.15290/pss.2014.24.11
Polityka społeczna wobec osób starszych 2030. Bezpieczeństwo – Uczestnictwo – Solidarność, https://www.gov.pl/web/rodzina/polityka-spoleczna-wobec-osob-starszych-2030-bezpieczenstwo-u-czestnictwo-solidarnosc [dostęp: 5.12.2022].
Przepis na aktywną emeryturę – wolontariat dla seniorów, https://www.c-and-a.com/pl/pl/shop/wolontariat-seniorow [dostęp: 15.01.2023].
Solarczyk-Szwec H., Kultury edukacji dorosłych, [w:] A. Matlakiewicz, H. Solarczyk-Szwec, Dorośli uczą się inaczej. Andragogiczne podstawy kształcenia ustawicznego, Toruń 2009, s. 76–90.
Sytuacja demograficzna Polski do 2020 roku. Zgony i umieralność, 2022, GUS,https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/sytuacja-demograficzna-polski-do-2020-roku-zgony-i-umieralnosc,40,1.html [dostęp: 28.12.2022].
Sytuacja osób starszych w Polsce w 2020 r. GUS, Warszawa–Białystok 2021,https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/6002/2/3/1/sytuacja_osob_starszych_w_polsce_w_2020_r.pdf [dostęp: 28.12.2022].
Sytuacja osób starszych w Polsce w 2021 r., GUS, Warszawa 2022, https://stat.gov.pl/files/gfx/portalin-formacyjny/pl/defaultaktualnosci/6002/2/4/1/sytuacja_osob_starszych_w_polsce_w_2021_r. pdf [dostęp: 15.01.2023].
Szarota Z., Dynamika wybranych trendów społecznych: kierunki i wyzwania dla całożyciowego uczenia się i pracy, [w:] M. Rosalska, A. Wawrzonek, J. Szłapińska, (red.), Człowiek dorosły w zróżnicowanych kontekstach życia, Poznań 2022, s. 83–98.
Szarota Z., Specyfika oferty dla uczących się w starości, „Dyskursy Młodych Andragogów” 2022, (23), s. 287–303.
Sztompka P., Relacje międzyludzkie, za: Socjologia. Analiza społeczeństwa, Kraków 2012, s. 98–124, [w:] Encyklopedia Zarządzania. Wszystko o zarządzaniu https://mfiles.pl/pl/index.php/Rela-cje_mi%C4%99dzyludzkie [dostęp: 7.12.2022].
Tokarz-Kamińska B., Jak kształtować partnerskie relacje między pokoleniami?, [w:] Dialog międzypokoleniowy. Między ideą a praktyką. Inspiracje, „Biuletyn Rzecznika Praw Obywatelskich” 2013, (10), s. 43–46, https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/Biuletyn%20Rzecznika%20Praw%20Obywatelskich%202013%2C%20Nr%208%20%C5%B9r%C3%B3d%C5%82a.pdf [dostęp: 10.01.2023].
Ustawa z dnia 11 września 2015 r. o osobach starszych, Dz.U. 2015 poz. 1705, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20150001705/O/D20151705.pdf [dostęp: 5.03.2023].
du Vall M., Super inteligentne społeczeństwo skoncentrowane na ludziach, czyli o idei Społeczeństwa 5.0 słów kilka, „Państwo i Społeczeństwo” 2019, 19(2), s. 11–31.
Wawrzonek A., Potrzeba poradniczego wsparcia w wielopokoleniowych zespołach pracowniczych, „Studia Poradoznawcze” 2019, 8, s. 134–156.
Wawrzonek A., Wielopokoleniowy zespół pracowniczy jako przestrzeń uczenia się dorosłych, [w:] M. Rosalska, A. Wawrzonek, J. Szłapińska (red.), Człowiek dorosły w zróżnicowanych kon- tekstach życia, Poznań 2022, s. 219–237.
Wiktorowicz J., Międzypokoleniowy transfer wiedzy: o instrumentach wspierania konkurencyjności przedsiębiorstw w warunkach starzejących się zasobów pracy, „Rynek Pracy” 2020, 175(4), s. 28–42.
Wiktorowicz J., Warwas I., Pokolenia na rynku pracy, [w:] J. Wiktorowicz, I. Warwas, M. Kuba, E. Staszewska, P. Woszczyk, A. Stankiewicz, J. Kliombka-Jarzyna, Pokolenia – co się zmienia?Kompendium zarządzania multigeneracyjnego, Warszawa 2016, s. 19–36.
Wojciechowska Z., Edukacja w narracjach osób należących do pokolenia 30+ i 60+. Obszary różnic „Rocznik Andragogiczny” 2019, 26, s. 125–136. DOI: https://doi.org/10.12775/RA.2019.007
Wolontariat w 2022 r., GUS, https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5491/3/1/1/wolontariat_w_2022.pdf [dostęp: 15.01.2023].
Wrzesień W., Pokoleniowość w świecie smartfonów, algorytmizacji i sztucznej inteligencji, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2021, 83(3), s. 301–317, https://pressto.amu.edu.pl/index.php/rpeis/article/view/22988/26932 [dostęp: 10.01.2023]. DOI: https://doi.org/10.14746/rpeis.2021.83.3.20
Wysocka E., Wschodząca dorosłość a prospołeczność (działania społeczne) – teoretyczne i empiryczne wyznaczniki postaw życiowych młodego pokolenia, „Przegląd Pedagogiczny” 2018, (2), s. 151–169.
Zielona Księga w sprawie starzenia się. Wspieranie solidarności i odpowiedzialności między pokoleniami, Bruksela 2021, https://www.solidarnosc.org.pl/en/archiwum-projektow-aktow-prawnych/item/20329-mrips-zielona-ksiega-ws-starzenia-sie-wspieranie-solidarnosci-i-odpowiedzialnosci-miedzy-pokoleniami-com-2021-50 [dostęp: 15.01.2023].
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Renata Konieczna- Woźniak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.