Abstrakt
The article describes the process of decommunization of urbanonyms in one of the Polish voivodeship capitals, Zielona Góra. It presents both the changes in naming we are witnessing currently and past ones. During the first removal of communist patrons we still had to deal with the period of the Polish People’s Republic after Stalin’s death and Władysław Gomułka’s coming to power. However, the changes introduced at that time were quite limited and concerned a small number of people who were no longer in power – Stalin and Marshal Rola-Żymierski. The proper decommunization was related to the political transformation after 1989. The previous urbanonyms, based mainly on anthroponyms, were replaced with names referring to people and events that could not be commemorated before and were to be erased from history (e.g. ul. Hanki Sawickiej changed to ul. gen. Okulickiego). In addition, the changes were motivated by the need nto commemorate local activists and heroes, and to highlight the history and topography of the city. The last decommunization was enforced by the enactment of the Act on the Prohibition of Propagation of Communism or Other Totalitarian Regimes and ended quite recently (the last street name change was voted on on March 27, 2018). Four streets in Zielona Góra have been renamed, including two referring to military organizations associated with the communist movement (ul. Armii Ludowej→ ul. Władysława Jagiełły and ul. II Armii → ul. Żołnierzy 2 Armii), and two based on dates (ul. Przylep-22 Lipca → ul. Przylep-Solidarności and ul. Przylep-9 Maja → ul. Przylep-8 Maja). Therefore, in the case of both decommunizations, ideological considerations prevailed, and to a lesser degree so did economic or cultural ones.
Bibliografia
Bieńkowska Danuta, Umińska-Tytoń Elżbieta (2012), O niektórych mechanizmach zmian urbonimów (nazwy pośrednio motywowane w nazewnictwie łódzkim), „Studia Językoznawcze Uniwersytetu Szczecińskiego”, t. 11, s. 37–46.
Chludziński Andrzej (2004a), Motywacje zmian nazw ulic w Polsce od 1989 roku (na przykładzie kilku miast pomorskich), „Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny”, t. 3, s. 397–404.
Chludziński Andrzej (2004b), Transformacja ustrojowa w Polsce po 1989 roku z onomastyką w tle, w: Słowo. Tekst. Czas VII. Nowe środki nominacji językowej w nowej Europie. Materiały VII Międzynarodowej Konferencji Naukowej, Szczecin, 21–23 listopada 2003 r., red. Michaił Aleksijenko, Marzanna Kuczyńska, Wydawnictwo US, Szczecin, s. 355–361.
Czyżniewski Tomasz (2014), Ulica Stalina i Hindenburga, „Łącznik Zielonogórski”, 12 grudnia 2014.
Czyżniewski Tomasz (2017), Lenin z Marksem do lamusa, „Łącznik Zielonogórski”, 10 lutego 2017.
Handke Kwiryna (1997), Przemiany w polskim nazewnictwie miejskim ostatniego półwiecza jako obraz działań pragmatycznych, w: Rozważania i analizy językoznawcze, red. Kwiryna Handke, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa, s. 469–475.
Jaracz Małgorzata (1988), Współczesna praktyka nazewnicza w Bydgoszczy (na przykładzie prac Zespołu ds. Nazewnictwa Miejskiego w latach 1990–1994), w: Varia linguistica, red. Łucja Szewczyk, Wydawnictwo Uczelniane WSP w Bydgoszczy, Bydgoszcz, s. 39–48.
Kalinowski Leszek (2017), Nazwy ulic i pomnik kłują w oczy, „Gazeta Lubuska”, 2 października 2017.
Kopertowska Danuta (1998), Kierunki zmian w powojennym nazewnictwie Kielc (1945–1995), w: Najnowsze przemiany nazewnicze, red. Ewa Jakus-Borkowa, Krystyna Nowik, Energeia, Warszawa, s. 147–155.
Kownacki Edmund (1994), Społeczne i polityczne uwarunkowania nazewnictwa poznańskich ulic, w: Język a współczesne społeczeństwo polskie, red. Zygmunt Zagórski, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań, s. 19–28.
Myszkiewicz Wiesław (1997), Ulice Zielonej Góry, w: Wokół niemieckiego dziedzictwa kulturowego na Ziemiach Zachodnich i Północnych, red. Zbigniew Mazur, Instytut Zachodni, Poznań, s. 433–469.
Uchwała Rady Miasta Zielona Góra (2018), nr LXV.934.2018.
Ustawa z dnia 1 kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, Dz.U. 2016, poz. 744.
Wielki słownik języka polskiego, red. Piotr Żmigrodzki, https://wsjp.pl/index.php?pwh=0 [dostęp: 5 marca 2019].
Zarządzenie zastępcze NK-I.4131.205.2017.AHOR wojewody lubuskiego, „Dziennik Urzędowy Województwa Lubuskiego” 2017, poz. 2700.
Zarządzenie zastępcze NR NK-I.4131.265.2017.AHOR wojewody lubuskiego, „Dziennik Urzędowy Województwa Lubuskiego” 2017, poz. 2701.
Zarządzenie zastępcze NR NK-I.4131.266.2017.AHor wojewody lubuskiego, „Dziennik Urzędowy Województwa Lubuskiego” 2017, poz. 2702.
Zarządzenie zastępcze NR NK-I.4131.267.2017.AHOR wojewody lubuskiego, „Dziennik Urzędowy Województwa Lubuskiego” 2017, poz. 2703.
Zieliński Florian (1994), Szata ideologiczna miasta. O przemianowywaniu ulic i placów, w: Miasta polskie w dwusetlecie prawa o miastach, red. Ewa Kaltenberg--Kwiatkowska, Polskie Towarzystwo Socjologiczne. Sekcja Socjologii Miasta, Warszawa, s. 189–199.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).