Abstract
The article describes the process of decommunization of urbanonyms in one of the Polish voivodeship capitals, Zielona Góra. It presents both the changes in naming we are witnessing currently and past ones. During the first removal of communist patrons we still had to deal with the period of the Polish People’s Republic after Stalin’s death and Władysław Gomułka’s coming to power. However, the changes introduced at that time were quite limited and concerned a small number of people who were no longer in power – Stalin and Marshal Rola-Żymierski. The proper decommunization was related to the political transformation after 1989. The previous urbanonyms, based mainly on anthroponyms, were replaced with names referring to people and events that could not be commemorated before and were to be erased from history (e.g. ul. Hanki Sawickiej changed to ul. gen. Okulickiego). In addition, the changes were motivated by the need nto commemorate local activists and heroes, and to highlight the history and topography of the city. The last decommunization was enforced by the enactment of the Act on the Prohibition of Propagation of Communism or Other Totalitarian Regimes and ended quite recently (the last street name change was voted on on March 27, 2018). Four streets in Zielona Góra have been renamed, including two referring to military organizations associated with the communist movement (ul. Armii Ludowej→ ul. Władysława Jagiełły and ul. II Armii → ul. Żołnierzy 2 Armii), and two based on dates (ul. Przylep-22 Lipca → ul. Przylep-Solidarności and ul. Przylep-9 Maja → ul. Przylep-8 Maja). Therefore, in the case of both decommunizations, ideological considerations prevailed, and to a lesser degree so did economic or cultural ones.References
Bieńkowska Danuta, Umińska-Tytoń Elżbieta (2012), O niektórych mechanizmach zmian urbonimów (nazwy pośrednio motywowane w nazewnictwie łódzkim), „Studia Językoznawcze Uniwersytetu Szczecińskiego”, t. 11, s. 37–46.
Chludziński Andrzej (2004a), Motywacje zmian nazw ulic w Polsce od 1989 roku (na przykładzie kilku miast pomorskich), „Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny”, t. 3, s. 397–404.
Chludziński Andrzej (2004b), Transformacja ustrojowa w Polsce po 1989 roku z onomastyką w tle, w: Słowo. Tekst. Czas VII. Nowe środki nominacji językowej w nowej Europie. Materiały VII Międzynarodowej Konferencji Naukowej, Szczecin, 21–23 listopada 2003 r., red. Michaił Aleksijenko, Marzanna Kuczyńska, Wydawnictwo US, Szczecin, s. 355–361.
Czyżniewski Tomasz (2014), Ulica Stalina i Hindenburga, „Łącznik Zielonogórski”, 12 grudnia 2014.
Czyżniewski Tomasz (2017), Lenin z Marksem do lamusa, „Łącznik Zielonogórski”, 10 lutego 2017.
Handke Kwiryna (1997), Przemiany w polskim nazewnictwie miejskim ostatniego półwiecza jako obraz działań pragmatycznych, w: Rozważania i analizy językoznawcze, red. Kwiryna Handke, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa, s. 469–475.
Jaracz Małgorzata (1988), Współczesna praktyka nazewnicza w Bydgoszczy (na przykładzie prac Zespołu ds. Nazewnictwa Miejskiego w latach 1990–1994), w: Varia linguistica, red. Łucja Szewczyk, Wydawnictwo Uczelniane WSP w Bydgoszczy, Bydgoszcz, s. 39–48.
Kalinowski Leszek (2017), Nazwy ulic i pomnik kłują w oczy, „Gazeta Lubuska”, 2 października 2017.
Kopertowska Danuta (1998), Kierunki zmian w powojennym nazewnictwie Kielc (1945–1995), w: Najnowsze przemiany nazewnicze, red. Ewa Jakus-Borkowa, Krystyna Nowik, Energeia, Warszawa, s. 147–155.
Kownacki Edmund (1994), Społeczne i polityczne uwarunkowania nazewnictwa poznańskich ulic, w: Język a współczesne społeczeństwo polskie, red. Zygmunt Zagórski, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań, s. 19–28.
Myszkiewicz Wiesław (1997), Ulice Zielonej Góry, w: Wokół niemieckiego dziedzictwa kulturowego na Ziemiach Zachodnich i Północnych, red. Zbigniew Mazur, Instytut Zachodni, Poznań, s. 433–469.
Uchwała Rady Miasta Zielona Góra (2018), nr LXV.934.2018.
Ustawa z dnia 1 kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, Dz.U. 2016, poz. 744.
Wielki słownik języka polskiego, red. Piotr Żmigrodzki, https://wsjp.pl/index.php?pwh=0 [dostęp: 5 marca 2019].
Zarządzenie zastępcze NK-I.4131.205.2017.AHOR wojewody lubuskiego, „Dziennik Urzędowy Województwa Lubuskiego” 2017, poz. 2700.
Zarządzenie zastępcze NR NK-I.4131.265.2017.AHOR wojewody lubuskiego, „Dziennik Urzędowy Województwa Lubuskiego” 2017, poz. 2701.
Zarządzenie zastępcze NR NK-I.4131.266.2017.AHor wojewody lubuskiego, „Dziennik Urzędowy Województwa Lubuskiego” 2017, poz. 2702.
Zarządzenie zastępcze NR NK-I.4131.267.2017.AHOR wojewody lubuskiego, „Dziennik Urzędowy Województwa Lubuskiego” 2017, poz. 2703.
Zieliński Florian (1994), Szata ideologiczna miasta. O przemianowywaniu ulic i placów, w: Miasta polskie w dwusetlecie prawa o miastach, red. Ewa Kaltenberg--Kwiatkowska, Polskie Towarzystwo Socjologiczne. Sekcja Socjologii Miasta, Warszawa, s. 189–199.
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” since 2016 under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2016.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).