Abstrakt
In the article, the author presents issues related to developing functional communication in both verbal and non-verbal children with autism spectrum disorders. The most important strategies that can be used when working with ASD children are discussed, such as claiming an object or an action, making a choice or asking questions. At the same time, the author underlines the importance of early intervention in small children with autism which may improve their abilities when it comes to learning, playing and communicating as well as their social skills. It may also help in the area of problematic behaviour, such as fits of anger or aggression. Teaching an ASD individual to communicate in a functional way equips them with a tool for expressing their needs and emotions. It also influences their relations with other people, allowing them to fully participate in social life.
Bibliografia
Błeszyński Jacek J. (2015), Komunikacja osób ze spektrum autyzmu – w poszukiwaniu najlepszych rozwiązań, w: Autyzm i AAC. Alternatywne i wspomagające sposoby porozumiewania się w edukacji osób z autyzmem, red. Bogusława Beata Kaczmarek, Aneta Wojciechowska, Wydawnictwo Impuls, Kraków, s. 33–42.
Cieszyńska Jagoda (2011), Wczesna diagnoza i terapia zaburzeń autystycznych. Metoda Krakowska, Wydawnictwo Omega Stage Systems, Kraków.
Didden Robert i in. (2012), Nature, Prevalence, and Characteristics of Challenging Behavior, w: Functional Assessment for Challenging Behaviors, red. Johnny Matson, Springer, New York, s. 25–44.
Gutstein Steven E. (2012), Księga RDI – wytyczanie nowych ścieżek w autyzmie, zespole Aspergera i PDD z Programem Rozwoju Relacji, przeł. Maria Dąbrowska-Jędral, Fundacja Rozwiązać Autyzm, Warszawa.
Houghton Kat (2010), Naukowe podstawy Systemu Growth through Play. Wsparcie dla rodziców i terapeutów, fundacja „Zrozumieć Autyzm”, Łódź.
Jutrzyna Ewelina (2013), Dziecko autystyczne w kręgu muzyki, w: Terapie wspomagające rozwój osób z autyzmem, red. Jacek J. Błeszyński, Impuls, Kraków, s. 57–82.
Kaczmarek Bogusława Beata (2015a), Obraz narzędziem komunikacji – znaki i strategie wizualne wykorzystywane w usprawnianiu społecznego zrozumienia i komunikacji osób z ASD, w: Autyzm i AAC. Alternatywne i wspomagające sposoby porozumiewania się w edukacji osób z autyzmem, red. Bogusława Beata Kaczmarek, Aneta Wojciechowska, Wydawnictwo Impuls, Kraków, s. 143–201.
Kaczmarek Bogusława Beata (2015b), Posłowie. Mity i fakty o AAC i naturalnym rozwoju mowy, w: Autyzm i AAC. Alternatywne i wspomagające sposoby porozumiewania się w edukacji osób z autyzmem, w: red. Bogusława Beata Kaczmarek, Aneta Wojciechowska, Wydawnictwo Impuls, Kraków, s. 341–362.
Kaufman Raun (2016), Autyzm – przełom w podejściu. Program Son-Rise, który pomógł rodzinom na całym świecie, Vivante, Białystok.
Korendo Marta (2013), Językowa interpretacja świata w wypowiedziach osób z zespołem Aspergera, Omega Stage Systems, Kraków.
Lew-Koralewicz Aneta (2017), Trening komunikacji funkcjonalnej (FCT) jako metoda terapii zachowań trudnych dzieci o zaburzonej komunikacji językowej, w: Głos – język – komunikacja, t. 4: Funkcjonowanie społeczne dzieci z problemami komunikacyjnymi, red. Agnieszka Myszka, Katarzyna Ita Bieńkowska, Izabela Marczykowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, s. 135–146.
Lipski Wojciech (2015), Standard postępowania logopedycznego w przypadku autyzmu, w: Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego, red. Stanisław Grabias, Jolanta Panasiuk, Tomasz Woźniak, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 461–516.
Lipski Wojciech (2018), Metody behawioralne w terapii osób z autyzmem, w: Metody terapii logopedycznej, red. Aneta Domagała, Urszula Mirecka, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 183–200.
Łasocha Angelika (2018), Materiały szkoleniowe Jak wspomagać dzieci z autyzmem w rozwijaniu funkcjonalnej komunikacji? Moduł II, Fundacja Synapsis, Warszawa.
Matkowska Anna (2015), Relacje z innymi jako podstawa komunikacji społecznej osób z autyzmem, w: Autyzm i AAC. Alternatywne i wspomagające sposoby porozumiewania się w edukacji osób z autyzmem, red. Bogusława Beata Kaczmarek, Aneta Wojciechowska, Wydawnictwo Impuls, Kraków, s. 87–102.
Pisula Ewa (2010), Autyzm. Przyczyny, symptomy, terapia, Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk.
Piszczek Maria (2016), Wybrane metody diagnozy i terapii osób z autyzmem, Wydawnictwo ES, Warszawa.
Rogers Sally J., Dawson Geraldine, Vismara Laurie A. (2015), Metoda wczesnego startu dla dziecka z autyzmem (ESDM). Jak wykorzystywać codzienne aktywności, aby pomóc dzieciom tworzyć więzi, komunikować się i uczyć, przeł. Anna Owsiak, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Schopler Lansing (1979), Individualized assessment and treatment for autistic and developmentally disabled children, Pro-Ed, Austin.
Sekułowicz Małgorzata (2013), Metoda Integracji Sensorycznej w diagnozie i terapii dzieci z autyzmem, w: Terapie wspomagające rozwój osób z autyzmem, red. Jacek J. Błeszyński, Impuls, Kraków, s. 49–56.
Smyczek Alina (2006), Zastosowanie wspomagających i alternatywnych metod komunikacji (AAC approache) w terapii małych dzieci zagrożonych poważnymi zaburzeniami w porozumiewaniu się, w: Jacek J. Błeszyński, Alternatywne i wspomagające metody komunikacji, Impuls, Kraków, s. 63–95.
Sundberg Mark L. (2018), VB-MAPP. Ocena osiągania kamieni milowych rozwoju i planowanie terapii. Podręcznik, przeł. Marta Sierocka-Rogala, Scolaris, Warszawa.
Winczura Barbara (2008), Dziecko z autyzmem, w: Beata Cytowska, Barbara Winczura, Andrzej Stawarski, Dzieci chore, niepełnosprawne i z utrudnieniami z rozwojem, Wydawnictwo Impuls, Kraków.
Winczura Barbara (2010), Autyzm – na granicy zrozumienia, Impuls, Kraków.
Winczura Barbara (2015), Komunikacja społeczna u dzieci ze spektrum autyzmu w świetle prekursorów rozwoju teorii umysłu, w: Autyzm i AAC. Alternatywne i wspomagające sposoby porozumiewania się w edukacji osób z autyzmem, red. Bogusława Beata Kaczmarek, Aneta Wojciechowska, Wydawnictwo Impuls, Kraków, s. 43–68.
Wojciechowska Aneta (2015), Metody komunikacji wspomagającej i alternatywnej we wczesnym wspomaganiu rozwoju dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, w: Autyzm i AAC. Alternatywne i wspomagające sposoby porozumiewania się w edukacji osób z autyzmem, red. Bogusława Beata Kaczmarek, Aneta Wojciechowska, Wydawnictwo Impuls, Kraków, s. 131–141.
Zawidniak Nina (2015), Behawioralna koncepcja nabywania języka oraz rozwijania mowy i komunikacji u osób z autyzmem, w: Autyzm i AAC. Alternatywne i wspomagające sposoby porozumiewania się w edukacji osób z autyzmem, red. Bogusława Beata Kaczmarek, Aneta Wojciechowska, Wydawnictwo Impuls, Kraków, s. 103–119.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).