Słowa kluczowe
filozofia
Gombrowicz
wolność
etyka
Jak cytować
Abstrakt
Gombrowicz’s way of thinking about freedom changed over years. He did not simply follow the ideas formulated in the 1930s. In the world presented in Ferdydurke Gombrowicz described the ontological foundations of freedom as significantly weaker than the ontological foundations of enslavement. The structure of this world was based on a strong juxtaposition of the protagonist as a lone “partisan of freedom” who feels uneasy about the constraints imposed by Form and the majority of society which is comfortable about being limited by Form and does not crave for individual freedom because it is much more afraid of falling out of Form. World War II was a turning point in the evolution of Gombrowicz’s philosophy of freedom. Before 1939 he considered the value of freedom to be unquestionable and he did not talk about its dark sides. After the war Gombrowicz also began to see freedom as a tragic gift. In his play The Marriage he showed how an individual’s pursuit of absolute freedom can turn into tyranny. The philosophy of freedom that he had formulated in Ferdydurke excluded such a possibility. In order to understand the meaning of the philosophy of distancing oneself from Form, as articulated in Ferdydurke, one should find out whether Gombrowicz directed his moral guidelines from the 1930s relating to practicing freedom only to people who lived in the interwar period, i.e. when the temperature of social tensions was moderate, or thought that it was also possible to distance oneself from Form in extreme situations, for example, during violent social conflicts, war, and occupation.Bibliografia
T. Banaszak, Kilka uwag o pojęciu wolności u Gombrowicza, „Poznańskie Studia z Filozofii i Humanistyki” 1996, t. 3.
W. Gombrowicz, Ferdydurke, [w:] Dzieła, t. II, red. nauk. J. Błoński, Kraków 1986.
B. Schultz, Wiosna, [w:] tenże, Proza, Warszawa 1973.
J. Jarzębski, Anatomia Gombrowicza, „Teksty Drugie” 1972, nr 1.
O. Kuhl, Ciało i jego maskowanie u Gombrowicza, „Teksty Drugie” 1996, nr 1; M.P. Markowski, Czarny nurt. Gombrowicz. Świat. Literatura, Kraków 2004.
M. Żółkoś, Ciało mówiące. „Iwona, księżniczka Burgunda” Witolda Gombrowicza, Gdańsk 2001.
A. Czyż, Cierpienie i Gombrowicz, „Ogród” 1992, nr 2.
S. Chwin, „Trans-Atlantyk” wobec „Pana Tadeusza”, „Pamiętnik Literacki” 1975, nr 4.
T. Bocheński, Czarny humor w twórczości Witkacego, Gombrowicza, Schulza. Lata trzydzieste, Kraków 2005
A. Zawadzki, „Ferdydurke” Witolda Gombrowicza wobec tradycji powieści pikarejskiej, „Pamiętnik Literacki” 1994, z. 4.
A. Fiut, Gombrowicza pląs ze śmiercią, „Teatr” 1997, nr 10.
L. Neuger, Polskość jako cel, „Teksty Drugie” 1991, nr 1-2.
S. Chwin, Gombrowicz i „Forma Polska”, posłowie, [w:] W. Gombrowicz, Trans-Atlantyk, Kraków 2005 ob. B. Zielińska, Śmiech Gombrowicza, „Ruch Literacki” 1987, z. 4-5.
J. Jarzębski, Gombrowicz: ucieczka z rodzinnego domu, „Miesięcznik Literacki” 1988, nr 2-3.
R. Gombrowicz, 20 lat byłam niewolnicą, rozm. H. Baltyn, „Życie Warszawy” 1993, nr 135.
Married to the Modernist. Rita Gombrowicz remember Witold, rozm. G. Indiana, „New Horizon” 1996, t. 21, nr 9-10.
J. Błoński, Forma, śmiech i rzeczy ostateczne. Studia o Gombrowiczu, Kraków 2003.
B. Zielińska, Staczanie się w ciało. Gombrowicz i cielesność, „Ruch Literacki” 1994, nr 1-2.
J. Margolin, Witolda Gombrowicza teatr marionetek (o powieści „Trans-Atlantyk”), „Teksty Drugie” 1998, nr 3.
J. Błoński, Gombrowicz jako tragediopisarz, „Dialog” 1990, nr 2.
M. Delaperriere, Kościół międzyludzki i absurd totalitarny w teatrze Gombrowicza, „Teksty Drugie” 2002, nr 3; S. Chwin, Gombrowicz i Niemcy, [w:] Gombrowicz nasz współczesny, red. J. Jarzębski, Kraków 2012.
J. Jarzębski, Gra w Gombrowicza, Warszawa 1982.
R. Nycz, Gest śmiechu. Z przemian świadomości literackiej początków XX wieku, „Pamiętnik Literacki” 1997, z. 4.
J. Jarzębski, Bóg ateistów: Schulz, Gombrowicz, Lem, „Znak” 1997, nr 2.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy, którzy wykorzystują w swoim tekście cudze utwory (np. ilustracje, fotografie) proszeni są o dostarczenie do redakcji czasopisma zgodę na publikację od uprawnionych podmiotów.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku „Przestrzeniach Teorii” tylko w calach niekomercyjnych, pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).