Słowa kluczowe
pansensualism
phytosemiotics
skepticism
thought experiments
appropriation of speech
Jak cytować
Abstrakt
Cyrano de Bergerac’s comic narratives provocatively grant speech to animals and plants, radically decentering anthropocentric perspectives. While animal enunciation has been extensively studied, vegetal discourse in Cyrano’s works remains underexplored. This article focuses on the Demon of Socrates’ encomium praising the intellectual superiority of cabbages in the Lune. Beyond its materialist subversion, the speech act raises ethical concerns about appropriating and translating vegetal silence. Though fiction allows cabbages a voice, their muteness persists, foregrounding the incommensurability between human and plant communication. Cyrano’s burlesque world paradoxically highlights the violence inherent in ventriloquizing mute beings.
Bibliografia
Bertrand, D., Constantini, M. & Horrein, R. (éds.) (2017). La Parole aux animaux. Conditions d’extension de l’énonciation. DOI: https://doi.org/10.58282/colloques.5454
Brancher, D. (2015). Quand l’esprit vient aux plantes. Botanique sensible et subversion libertine (XVIe- XVIIe siècles). Genève : Droz.
Cavaillé, J.-P. (2008). Dis/simulations : Jules-César Vanini, François La Mothe Le Vayer, Gabriel Naudé, Louis Machon et Torquato Accetto : religion, morale et politique au XVIIe siècle. Paris : Honoré Champion.
Correard, N. (2024). Des automates vivants ? La controverse de l’instinct (1630-1660). Dix-septième siècle, 301, 695-714. DOI: https://doi.org/10.3917/dss.234.0695
Cyrano de Bergerac, S. (2000). Les États et empires de la Lune et Les états et empires du Soleil. In OEuvres complètes. Vol. 1. Éd. M. Alcover. Paris : Honoré Champion (éditions originales publiées en 1657 et 1662).
Cyrano de Bergerac, S. (2001). Lettres. In OEuvres complètes. Vol. 2. Éd. L. Erba. Paris : Honoré Champion (édition originale publiée en1654).
Delehanty, A.T. & Blakeney, T. (2014). Textual Engagement with the Other in Cyrano de Bergerac’s L’Autre Monde. French Studies, 68, 313-327. DOI: https://doi.org/10.1093/fs/knu078
Finch-Race, D.A. & Posthumus, S. (éds.) (2017). French Ecocriticism. From the Early Modern Period to the Twenty-First Century. Frankfurt am Main : Peter Lang. DOI: https://doi.org/10.3726/978-3-653-06606-7
Gengoux, N. (2015). Une lecture philosophique de Cyrano : Gassendi, Descartes, Campanella. Trois moments du matérialisme. Paris : Honoré Champion. DOI: https://doi.org/10.14375/NP.9782745333995
Goul, P. & Usher, J. (éds.) (2020). Early Modern Écologies : Beyond English Ecocriticism. Amsterdam : Amsterdam University Press. DOI: https://doi.org/10.1515/9789048537211
Levesque, M. (2010). Les mondes à part de l’énonciation : la parole dissociée dans l’oeuvre de Cyrano de Bergerac. Papers on French Seventeenth Century Literature, 73, 407-419.
Molinié, G. (2004). La question du chou. Littératures classiques, 53, 211-218. DOI: https://doi.org/10.3406/licla.2004.2079
Parmentier, B. (2004). « Le démon de Socrate ». L’allusion équivoque dans L’Autre monde de Cyrano de Bergerac. Les Cahiers du Centre de Recherches Historiques, 33. DOI: https://doi.org/10.4000/ccrh.244
Posthumus, S. (2017), Écocritique : vers une nouvelle analyse du réel, du vivant et du non-humain dans le texte littéraire. In G. Blanc, É. Demeulenaere & W. Feuerhahn (éds.), Humanités environnementales : Enquêtes et contre-enquêtes (pp. 161-179). Paris : Éditions de la Sorbonne. DOI: https://doi.org/10.4000/books.psorbonne.84380
Racevskis, R. (2015). Cyrano’s Posthuman Moon : Comic Inversions and Animist Relations. Symposium, 69, 214-227. DOI: https://doi.org/10.1080/00397709.2015.1100510
Repici, L. (2010), Le jardin des Parva naturalia : les Plantes chez Aristote et après lui. In P.-M. Morel & C. Grellard (éds.), Les Parva naturalia d’Aristote : Fortune antique et médiévale (pp. 31-45). Paris : Éditions de la Sorbonne. DOI: https://doi.org/10.4000/books.psorbonne.17634
Roche, B. (2005). Lucrèce et Cyrano, stratégies libertines pour l’approche du chant III du De rerum natura. Libertinage et philosophie au XVIIe siècle, 9, 211-224.
Tinguely, F. (2005). Un libertin dans la lune ? De la distraction scientifique chez Cyrano de Bergerac. Libertinage et philosophie au XVIIe siècle, 9, 73-84.
Torero-Ibad, A. (2005). Les représentations de la Nature chez Cyrano de Bergerac. Libertinage et philosophie au XVIIe siècle, 9, 163-193.
Volpilhac, A. (2020). « Le rossignol trouvera bon de parler lui-même de soi-même ». Discours animal et subversion libertine dans les États et Empires de la Lune et du Soleil de Cyrano de Bergerac. Itinéraires, 2. DOI: https://doi.org/10.4000/itineraires.8257
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Adrien Mangili
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).