Słowa kluczowe
sądy kościelne
urzędy i posługi kościelne
sędzia świecki
władza rządzenia
Jak cytować
Abstrakt
Celem artykułu jest przedstawienie problematyki realizacji misji apostolskiej świeckich prawników w strukturach sądownictwa kościelnego. Na tle analiz i unormowań o charakterze ogólnym zaprezentowano specyfikę tego zagadnienia w Kościele katolickim w Polsce. Tekst podzielono na trzy części. We wprowadzeniu historycznym ukazano rozwój doktryny Kościoła dotyczącej udziału wiernych świeckich w strukturach instytucji kościelnych, w szczególności w sądach kościelnych. Następnie jako wynik kwerendy dokonanej przez autorkę zaprezentowano stan liczbowy zatrudnionych świeckich w sądach biskupich na terenie Episkopatu Polski. Ostatnia część artykułu to wnioski będące próbą wyjaśnienia zastanej sytuacji zarówno pod względem realiów bytowych (instytucji kościelnych w Polsce jako pracodawcy), jak i nadal ostrożnej recepcji przez polskich katolików myśli Soboru Watykańskiego II w odniesieniu do współuczestniczenia wiernych świeckich w kościelnej władzy rządzenia (potestas regiminis). Na podstawie literatury przedmiotu wskazano teologiczne podstawy słuszności włączania laikatu do struktur zarządzania i administrowania sprawiedliwością w Kościele i odpowiadające tej myśli doktrynalnej obowiązujące powszechne prawo Kościoła.
Bibliografia
Bartczak, Adam. 2012.Udział wiernych świeckich w sądownictwie kościelnym, Prawo i Kościół 4, 47-61.
Beal, John P. 2016. The Ordinary Process According to Mitis Iudex: Challenges to Our "Comfort Zone".The Jurist, 76 (1),159-196. https://doi.org/10.1353/jur.2016.0008
Beal, John P.,James A. CorideniTheodore J Green. 2000. The New Commentary on the code of Canon Law.New York: CLSA.
Benedykt XVI. 2012.Audiencja generalnaRegina coeliw Castel Gandolfo.Dostęp: 30.06.2022.http://www.vatican.va/content/benedict-xvi/it/angelus/2012/documents/hf_ben-xvi_reg_20120409_easter-monday.html.
Beyer, Jean Baptiste.1986. Iudex laicus vir vel mulier, Periodica de Re Canonica, 75 (1-2), 29-60.
Bielecki, Stanisław.1937. De munere advocati, Romae.
Brzemia-Bonarek, Aleksandra. 2017.Zakaz łączenia stanowisk w procesie małżeńskim według artykułu 36 Instrukcji Dignitas Connubii- kilka uwag o charakterze deontologicznym, "Ius Matrimoniale" 28 (3),61-81. https://doi.org/10.21697/im.2017.28.3.04
Coccopalmerio, Francesco.1984. I "Christifideles" in genere e i "Christifideles laici".W: Termi pastorali del nuovo Codice,15-54. Brescia:Queriniana.
Conferenza Episcopale Italiana. 03.12.2019.Determinazioni riguardanti i Tribunali ecclesiastici italiani in materia di nullità matrimoniale.Prot. nr 768/2019.Dostęp: 30.06.2022. http://giuridico.chiesacattolica.it/wp-content/uploads/sites/37/Determinazioni-Tribunali-03.12.2019-3.pdf.
Conferenza Episcopale Italiana.01.03.2003.Determinazioni circa la remunerazione dei giudici laici e dei patroni stabili laici nei tribunali ecclesiastici regionali italiani.Prot. nr 125/0329-32. Dostęp: 30.06.2022.http://www.chiesacattolica.it/wp-content/uploads/sites/31/2017/02/Giudici_Patroni_Trib.pdf.
de Agar Martin, Jose Tomás i Luis Navarro. 20092. Legislazione delle conferenze episcopali complementare al C.I.C.Roma: Colleti a San Pietro.
Erlebach, Grzegorz. 2004. Le allocuzioni dei ommi Pontifici alla Rota Romana (1939-2003), Studii Giuridici 66. Romae: Libreria Editrice Vaticana.
Francesco. 2022. Costituzione Apostolica Praedicate Evangelium sulla Curia Romana e il suo servizio alla Chiesa e al Mondo, 19.03.2022.
Ghirlanda,Gianfranco. 1983. I laici nella Chiesa secondo il nuovo Codice di Diritto Canonico.LaCiviltà Cattolica, 134 (2), 531-534.
Ghirlanda,G. 2022.Ruolo dei laici e carattere vicario della Curia, 1, Conferenza Stampa di presentazione della Costituzione Apostolica "Praedicate Evangelium" sulla Curia Romana e il suo servizio alla Chiesa nel mondo, 21.03.2022. W:Bollettino sala stampa della Santa Sede,n.192. Dostęp: 30.06.2022.http://www.press.vatican.va/content/salastampa/it/bollettino/pubblico/2022/03/21/0192/00417.html.
Ghisoni,Linda. 2014.La cooperazione della donna all'esercizio della potestà di giurisdizione nei tribunali ecclesiastici. W: Kobieta w Kościele i społeczeństwie, red. Andrzej Pastwa, 92-101. Katowice: Wydawnictwo św. Jacka.
GUS. 2021.64 edycja Małego Rocznika Statystycznego, wersja pdf. Dostęp: 30.06.2022. http://www.stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/maly-rocznik-statystyczny-polski-2021,1,23.html.
Jan Paweł II. 1987. Letteraeapostolicae"Mulieris dignitatem".
Jan Paweł II. 1988. Adhortacja apostolska "Christifideles laici".
Kodeks prawa kanonicznego.1983. Zaktualizowany przekład na język polski.2022.Poznań: Pallottinum.
Kouveglo, Émile.2017. I fedeli laici e l'esercizio della potestà nella Chiesa. Status quæstionis e ricerca di una chiave funzionale di lettura.Apollinaris, 90 (1), 207-230.
Krukowski Józef i Remigiusz. Sobański. 2003. Komentarz do kodeksu prawa kanonicznego, t. I,ks. I: Normy ogólne, red. Józef Krukowski. Poznań: Pallottinum.
Leksykon prawa kanonicznego, red. Mirosław Sitarz. 2019. Lublin: Stowarzyszenie Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Majer, Piotr. 2014.Zakres uprawnień wiernych świeckich w Kościele. Stan obecny i perspektywy.W: Hodie et Cras. Dziś i jutro Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 roku 30 lat od promulgacji, red. Krzysztof Burczak, 129-146. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Malecha, Paweł. 2020. Uwagi Sygnatury Apostolskiej na temat funkcjonowania polskiego wymiaru sprawiedliwości w kontekście corocznych sprawozdań.W: Małżeństwo i jego nieważność a współczesne sądownictwo Kościoła. Materiały z ogólnopolskiego spotkania pracowników sądownictwa kościelnego w Gródku nad Dunajcem w dniach 10-11 czerwca 2019roku. red. Tomasz Rozkrut, 17-37. Tarnów: Biblos.
Miziński, Artur Grzegorz. 2011.Status adwokata w Kościele łacińskim.Lublin: Wydawnictwo Archidiecezji Lubelskiej Gaudium.
Ołdakowski, Krzysztof. 2020.Papieska intencja na październik: kobiety w gremiach decyzyjnych, 09.10.202,Dostęp: 30.06.2022.http://www.vaticannews.va/pl/papiez/news/2020-10/papieska-intencja-na-pazdziernik-kobiety-w-gremiach-decyzyjnych.html
Paweł VI. 1971. Motu proprio"Causas matrimoniales".AAS 61 (1971), 441-446;
Pikus, Szymon. 2009. Niezawisłość sędziego kościelnego. Lublin-Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu.
Polak, Józef. 2020.Wyjaśnienie papieskiej intencji AM-październik 2020.W: "Apostolstwo Modlitwy. Krajowy Sekretariat w Polsce", 02.10.2020, Dostęp: 30.06.2022.http://www.ampolska.co/art-2597-Wyjasnienie-papieskiej-intencji-AM-pazdziernik-2020.htm.
S.C. Disciplina Sacramentorum.1936.InstructioProvida Mater. AAS 28 (1936), Ser.II. V.III- num 10.
Rea, Francesco Salvatore. 2018. L'esercizio della potestà giudiziaria del fedele laico attraverso il prisma della Potestas gubernandi in Ecclesia. Sollecitazioni teologiche e canonistiche per una "Chiesa in uscita. Stato, Chiese e Pluralismo Confessionale (rivista online),n.37, Nov. 2018. DOI: 10.13130/1971-8543/10837.
Rozkrut, Tomasz. 2015. Recepcja instrukcji procesowej Dignitas connubii w Polsce. Annales Canonici, 11, 177-193. https://doi.org/10.15633/acan.1062
Sobański, Remigiusz. 1977. Prawo a wolność osoby odrodzonej we chrzcie.Prawo Kanoniczne20 (3-4), 47-65. https://doi.org/10.21697/pk.1977.20.3-4.03
Sobański, Remigiusz. 2006. Zaskoczeni soborem. Retrospektywne rozważania o recepcji Soboru Watykańskiego II.W: Wierność i aggiornamento. Wokół recepcji Soboru WatykańskiegoII, red. Grzegorz Kucza,126-135. Katowice: Wydawnictwo św. Jacka.
Sobański, Remigiusz. 2010. Między rygoryzmem a laksyzmem. Kanoniczny proces o nieważność małżeństwa na tle kondycji małżeństwa sakramentalnych w Polsce. Prawo Kanoniczne, 53 (3-4), 161-169. https://doi.org/10.21697/pk.2010.53.3-4.07
Sobór Watykański II. 1964. Konstytucja dogmatyczna o Kościele "Lumen gentium".
Sobór Watykański II. 1965. Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym "Gaudium et spes".
Sosnowski, Andrzej. 2015. Art.1/Tytuł1-Własciwość sądu i trybunały.W: Praktyczny komentarz do Listu apostolskiego motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus papieża Franciszka, red. Piotr Skonieczny, 55-83. Tarnów: Biblos.
Sztychmiler, Ryszard. 2007. Komentarz do art. 43.W:Komentarz do Instrukcji procesowej Dignitas Connubii, red. Tomasz Rozkrut, 85-88.Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu.
Wernz, Francsco Xav. iPetrus Vidal. 1927.Ius Canonicum Ad Codicis Normam Exactum, Tomus VI, De Processibus. Romae.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Aleksandra Brzemia-Bonarek
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.