Słowa kluczowe
liturgia
Nubia
Makuria
baptysteria
Selib
Banganarti
Stara Dongola
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 353
Liczba pobrań: 154
Abstrakt
Choć dowody archeologiczne wskazują, że chrześcijaństwo istniało w Nubii przed oficjalnymi misjami ewangelizacyjnymi z Bizancjum, to jednak nie miało ono jeszcze formy scentralizowanej. Misje cesarskie Justyniana i Teodory ugruntowały nową wiarę, a także spowodowały, że chrześcijaństwo nubijskie zaczęło wznosić monumentalne świątynie poświęcone nowemu Bogu. Na podstawie badań baptysteriów nubijskich, a także ówczesnych liturgii chrzcielnych na Wschodzie, podjęta została próba rekonstrukcji liturgii chrzcielnej w Nubii, przede wszystkim w rejonie dongolańskim, na terenach królestwa Makurii.
Bibliografia
Adams, William Yewdale. „Architectural Evolution of the Nubian Church, 500-1400 A.D.” Journal of the American Research Center in Egypt (1965) 4: 87-90.
Adams, William Yewdale. Nubia Corridor to Africa, New Yersey: Princeton University Press, 1977.
Arnauld, Dominic. „Chrystianizacja Starożytnej Nubii.” Tłum. L. Nieścior. Konflikty perspektyw w historii i praktyce misji. Red. P. Zając. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza Wydział Teologiczny, 2009. 81-102.
Barns, John. „A text of the Benedictite in Greek and Old Nubian from Kasr el Wizz”. Journal Egyptian Archaeology 60 (1974): 206-211.
Caraher, Wiliam. „Early Christian Baptisteries: A Short Discussion.” Dostęp 28.09.2015. <http://www.scribd.com/doc/29902863/Early-Christian-Baptisteries-Working>
Danielou, Jean. „Symbolika obrzędów chrzcielnych.” Pisma wybrane. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2011: 9-39.
Dijkstra, Jitse Harm Fokke. Religious Encounters on the Southern Egyptian Frontier in Late Antiquity (298-642). Groningen: University Library Groningen, 2005.
Drzewiecki, Mariusz. Ufortyfikowane założenia architektoniczne w kontekście osadniczym w Górnej Nubii w czasach królestwa Makurii. [nieopublikowana dysertacja doktorska], Poznań, 2012.
Eckmann, Augustyn. „Liturgia i teologia chrztu św. Augustyna w Mediolanie”, Vox Patrum 8 (1988): 101-118.
Ferguson, Everett. Baptism in the Early Church. History, Theology, and Liturgy in the First Five Centuries. Grand Rapids. Cambridge: Wm. B. Eerdmans Publishing, 2009.
Frend, W.H.C. “The Mission to Nubia: An Episode in the struggle for Power in Sixth Century Byzantium.” Études et Travaux 8 (1973): 9-17.
Gartkiewicz, Przemysław. “An introduction to the history of Nubian church Architecture.” Nubia Christiana 1 (1982): 43-133.
Godlewski, Włodzimierz. Les baptistères nubiennes. Varsovie: Éditions Scientifiques de Pologne, 1979.
Gołgowski, Tadeusz. „Liturgia nubijska i problem jej rekonstrukcji.” Saeculum Christianum 14 (2007): 43-51.
Grillmeier, Aloys. Hainthaler Theresia. Christ in Christian tradition From the Council of Chalcedon (451) to Gregory the Great (590-604): The Church of Alexandria with Nubia and Ethiopia after 451. London: Westminster John Knox, 1996.
Hardy, E.R. „The Patriarchate of Alexandria: A Study in National Christianity.” Church History 15 (1946): 81-100.
Jakobielski, Stefan. „Chrześcijaństwo nubijskie w świetle najnowszych badań”. Azis S. Atiya. Historia kościołów wschodnich. Tłum. S. Jakobielski i in. Warszawa 1978. 385-393.
Jakobielski, Stefan. „Chrześcijaństwo w Nubii.” Wielkie królestwa chrześcijańskie w Nubii. Red. Dobiesława Bagińska, Poznań: Muzeum Archeologiczne, 2013: 5-14.
Jan z Biclar. „Kronika Jana z Biclar”. Tłum. S. Grabowski, Warszawskie Studia Teologiczne 8 (1995): 107-125.
Klinkowski, Jan. „Obraz krainy Kusz (Etiopii) i jej mieszkańców w tradycji biblijnej i świadectwach pozabiblijnych.” Perspetiva Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne 7.1 (2008): 104-125.
Koneczny, Feliks. Cywilizacja bizantyjska. Tom. 1. Komorów: Antyk – Marcin Dybowski, 1996.
Kostof, Spiro. The Orthodox Baptistery of Ravenna. New Haven: Yale University Press, 1965.
Łajtar, Adam. „Inscibed altar top (?).” Sudan Ancient Treasures. An Exhibition of Recent Discoveries fromthe Sudan National Museum. Red. Derek A. Welsby, Julie A. Anderson, London: The British Museum Press, 2004: 226.
Lemiesz, Marek. „Archeologia Sudanu – Okres chrześcijański.” Dostęp 28.09.2015. <http://www.muzarp.poznan.pl/muzeum_new/muz_pol/wystawy_stale/sudan/chrzesc.html>
Mokrzycki, Bronisław. Droga chrześcijańskiego wtajemniczenia. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1983.
Ochała, Grzegorz. „Kalendarz liturgiczny Kościoła nubijskiego w świetle zachowanych fragmentów nubijskich lekcjonarzy.” U schyłku starożytności – Studia Źródłoznawcze 12 (2013): 183-232.
Pietras, Henryk. „Zasypany Kościół.” Dostęp 28.09.2015. <http://mateusz.pl/wam/poslaniec/0504-kosciol.htm>
Plumley, J.M. „New evidence on Christian Nubia in the Light of Recent Excavations.” Nubia Christiana 1 (1982): 15-24.
Ryl-Preibisz, Ida. „File. Starożytne miejsce kultu i ośrodek wczesnego chrześcijaństwa.” Sympozja kazimierskie poświęcone kulturze świata późnego antyku i wczesnego chrześcijaństwa – Miejsca święte w epoce późnego antyku. Red. B. Wronikowska i D. Próchniak. tom 5. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski, 2005. 291-300.
Shinnie, Peter L. Medieval Nubia and Byzantium. Khartum: Sudan Antiquities Service, 1954.
Starowieyski, Marek. Apokryfy Nowego Testamentu. Tom 1. Kraków: WAM, 2003.
Świątek, Adam. „Chrystianizacja Nubii w VI wieku w świetle «Historii Kościoła» Jana z Efezu.” Nowy Filomata 10 (2006):139-152.
Welsby, Derek A. The Medieval Kingdoms of Nubia. Pagans, Christians and Muslims along the Middle Nile. London: British Museum Press, 2002.
Wiśniewski, Piotr. „Dzieje wielkoczwartkowego obrzędu „Mandatum”. Liturgia Sacra 10 (2004): 75-93.
Żurawski, Bogdan, „Karawana do Selib.” Academia. Magazyn PAN 7.2 (2011): 35-37.
Żurawski, Bogdan. „Madonna z Banganarti.” Academia. Magazyn PAN 3.1 (2007): 28-31.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2015 Katarzyna Anna Mich
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
PRACE PUBLIKOWANE W CZASOPIŚMIE DOSTĘPNE SĄ NA LICENCJI CREATIVE COMMONS:
Od 2021: 
Od 2006: 
Przed 2006 do wszystkich tekstów opublikowanych prawa autorskie są zastrzeżone.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Annales Missiologici Posnanienses są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów ze zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Annales Missiologici Posnanienses udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) oraz zezwalają na sublicencje na tych samych warunkach.
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2021 roku w Annales Missiologici Posnanienses pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- użycie niekomercyjne – nie należy wykorzystywać utworu do celów komercyjnych;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych w latach 2006-2020 w Annales Missiologici Posnanienses pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).