Pasek boczny artykułu
Treść głównego artykułu
Abstrakt
The article covers the issue of the initiative of organising care for small children at care homes in Krakow in the first half of the 19th century. Krakow’s civic-minded townspeople, referring to examples from all over Europe and facilities organised in Warsaw, implemented a project setting up a care shelter in Krakow. The analysis of archive material indicates that towards the end of the 1830s and the beginning of the 1840s, in Krakow, one could speak of the beginnings of a movement aimed at extending care over children of working families, including helping to feed them, morally educate them and provide for them with a basic education. Members of Krakow’s Charity Society actively participated in this work, recruiting people interested in creating care shelters, and drawing up projects for such institutions. In the end, care shelters were established and operated in the second half of the 19th century on the initiative of the private individuals who founded the Committee for Shelters for small children in Krakow. It must be noted that these included members of the Charity Society.
Słowa kluczowe
Szczegóły artykułu
Referencje
- Materiały archiwalne
- Archiwum Narodowe w Krakowie
- Akta dotyczące założenia domu ochrony małych dzieci pod opieką Towarzystwa Dobroczynności od początku roku 1844 po koniec roku 1848, sygn. 547/ 215.
- Akta dotyczące działalności humanitarnej K. Hoszowskiego 1847–1884, sygn. 645/96–103
- Akta Krakowskiego Towarzystwa Dobroczynności, sygn. 547/4. Czwarty Protokół Posiedzeń Rady Ogólnej Towarzystwa Dobroczynności w Krakowie 1844.
- Dunajewski Albin (IT 1137) Dokumenty, listy, zapiski kard. Albina Dunajewskiego (1849–1894), sygn. 645/43.
- Materiały źródłowe drukowane
- Kopff W., Urządzenie domów ochrony dla małych dzieci w Krakowie, Kraków 1847.
- Głębocki J. T., Zakłady ku ulżeniu cierpieniom bliźnich obecnie w Krakowie istniejące. Z krótką wzmianką o dawniejszych, a dziś nie istniejących instytucyach tego rodzaju, Kraków 1852.
- Pierwsze zdanie sprawy z czynności Komitetu Ochron dla Małych Dzieci w Krakowie, to jest od początku zaistnienia aż do dnia 30 czerwca 1848, Kraków 1848.
- Opracowania
- Barnaś E., Powstanie i pierwsze lata działalności Krakowskiego Towarzystwa Dobroczynności (1816–1820), „Zeszyty Naukowe WSP w Rzeszowie. Pedagogika. Psychologia” R. 1997, z. 3, s. 87–99.
- Barnaś-Baran E., Publiczny wizerunek krakowskich dobroczyńców ludzkości w XIX w., w: Mężczyzna w rodzinie i społeczeństwie: ewolucja ról w kulturze polskiej i europejskiej. T. 1: Od średniowiecza do początków XX wieku, pod red. K. Kabacińskiej i K.
- Ratajczaka, Poznań 2010, s. 205–218.
- Bąk J., Opieka społeczna nad sierotami w Krakowskim Towarzystwie Dobroczynności w latach 1816–1916, „Rocznik Krakowski” 1975, T. 46, s. 99–112.
- Bąk J., Hoszowski Moroz Konstanty, PSB, T. 10, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1973, s. 31–33.
- Bobrowska-Nowak W., Zarys dziejów wychowania przedszkolnego, Warszawa 1978.
- Ekielski J., Fundacja Pelagji Russanowskiej. Urywek z pamiętnika śp. Dra Józefa Ekielskiego długoletniego referenta Wydziału Krajowego B. Królestwa Galicji i Lodomerii, Miejsce Piastowe 1931.
- Meissner-Łozińska J., Placówki opieki nad dzieckiem w Krakowie w okresie autonomii galicyjskiej, w: Galicja i jej dziedzictwo. T. 16: Opieka nad dzieckiem w Galicji, red A. Meissner, Rzeszów 2002, s. 94–113.
- Polarczykowa A., Zofia z Branickich Potocka, PSB, T. 27, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1982, s. 747–749.
- Skowron S., Towarzystwo Dobroczynności. Organizacja i działalność ogólnego domu schronienia ubogich na Wawelu (1816–1846), „Studia do Dziejów Wawelu” 1991, R. V, s. 479–496.
- Artykuły z czasopism
- „Czas”, 13.VII. 1853, nr 157, s. 1; Ibidem, 14.VII. 1853, nr 158.
- Dom ochrony dla małych dzieci w Krakowie, „Kurierka krakowska” 1844, nr 3.
- Urządzenie domu ochrony dla małych dzieci w Krakowie, Dodatek do „Kuryerki Krakowskiej” 1844, nr 3, 4 i 5.
Referencje
Materiały archiwalne
Archiwum Narodowe w Krakowie
Akta dotyczące założenia domu ochrony małych dzieci pod opieką Towarzystwa Dobroczynności od początku roku 1844 po koniec roku 1848, sygn. 547/ 215.
Akta dotyczące działalności humanitarnej K. Hoszowskiego 1847–1884, sygn. 645/96–103
Akta Krakowskiego Towarzystwa Dobroczynności, sygn. 547/4. Czwarty Protokół Posiedzeń Rady Ogólnej Towarzystwa Dobroczynności w Krakowie 1844.
Dunajewski Albin (IT 1137) Dokumenty, listy, zapiski kard. Albina Dunajewskiego (1849–1894), sygn. 645/43.
Materiały źródłowe drukowane
Kopff W., Urządzenie domów ochrony dla małych dzieci w Krakowie, Kraków 1847.
Głębocki J. T., Zakłady ku ulżeniu cierpieniom bliźnich obecnie w Krakowie istniejące. Z krótką wzmianką o dawniejszych, a dziś nie istniejących instytucyach tego rodzaju, Kraków 1852.
Pierwsze zdanie sprawy z czynności Komitetu Ochron dla Małych Dzieci w Krakowie, to jest od początku zaistnienia aż do dnia 30 czerwca 1848, Kraków 1848.
Opracowania
Barnaś E., Powstanie i pierwsze lata działalności Krakowskiego Towarzystwa Dobroczynności (1816–1820), „Zeszyty Naukowe WSP w Rzeszowie. Pedagogika. Psychologia” R. 1997, z. 3, s. 87–99.
Barnaś-Baran E., Publiczny wizerunek krakowskich dobroczyńców ludzkości w XIX w., w: Mężczyzna w rodzinie i społeczeństwie: ewolucja ról w kulturze polskiej i europejskiej. T. 1: Od średniowiecza do początków XX wieku, pod red. K. Kabacińskiej i K.
Ratajczaka, Poznań 2010, s. 205–218.
Bąk J., Opieka społeczna nad sierotami w Krakowskim Towarzystwie Dobroczynności w latach 1816–1916, „Rocznik Krakowski” 1975, T. 46, s. 99–112.
Bąk J., Hoszowski Moroz Konstanty, PSB, T. 10, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1973, s. 31–33.
Bobrowska-Nowak W., Zarys dziejów wychowania przedszkolnego, Warszawa 1978.
Ekielski J., Fundacja Pelagji Russanowskiej. Urywek z pamiętnika śp. Dra Józefa Ekielskiego długoletniego referenta Wydziału Krajowego B. Królestwa Galicji i Lodomerii, Miejsce Piastowe 1931.
Meissner-Łozińska J., Placówki opieki nad dzieckiem w Krakowie w okresie autonomii galicyjskiej, w: Galicja i jej dziedzictwo. T. 16: Opieka nad dzieckiem w Galicji, red A. Meissner, Rzeszów 2002, s. 94–113.
Polarczykowa A., Zofia z Branickich Potocka, PSB, T. 27, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1982, s. 747–749.
Skowron S., Towarzystwo Dobroczynności. Organizacja i działalność ogólnego domu schronienia ubogich na Wawelu (1816–1846), „Studia do Dziejów Wawelu” 1991, R. V, s. 479–496.
Artykuły z czasopism
„Czas”, 13.VII. 1853, nr 157, s. 1; Ibidem, 14.VII. 1853, nr 158.
Dom ochrony dla małych dzieci w Krakowie, „Kurierka krakowska” 1844, nr 3.
Urządzenie domu ochrony dla małych dzieci w Krakowie, Dodatek do „Kuryerki Krakowskiej” 1844, nr 3, 4 i 5.