Pasek boczny artykułu

Przesłane
2023 czerwca 29
Opublikowane
2023 czerwca 29
Pobieranie
PDF
Statystyczny
Read Counter : 64 Pobieranie : 63

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Treść głównego artykułu

Abstrakt

The article shows the course of the general visitation of schools of the Vilnius School District [WOS] in 1803. It was the first year when Vilnius Visegrána University, transformed into the Imperial University of Vilnius as a tertiary education institution, took over the helm and control of lower-level schools in the designated territorial area, namely the school district. In the legal acts of the Russian Empire, regulating the activities of the reformed Vilnius University, the sanctioned principle of the continuation of the Commission of National Education tradition was manifested in practice during the visitation of the WOS schools in 1803. The article presents the origin of general visitations in the history of the University and the instructions addressed to the visitators. Literature on the subject and the sources made it possible to show the visitators and to present their collective portrait.

Słowa kluczowe

education system Russian Empire Vilnius University Vilnius School District general visitation of schools office of general visitator education system Russian Empire Vilnius University Vilnius School District general visitation of schools office of general visitator

Szczegóły artykułu

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Jak cytować
Prašmantaitė, A. (2023). Uniwersytet Wileński i wizytacja generalna szkół jemu podległych w 1803 roku. Biuletyn Historii Wychowania, 45, 7–29. https://doi.org/10.14746/bhw.2021.45.1
Pobierz cytowania
Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
BibTeX

Referencje

  1. Akt nr 20. 701 z dn. 4 kwietnia 1803 r. o potwierdzenie imperatorskiego uniwersytetu wileńskiego. [„Акт утверждения для Императорского Университета в Вильне”], w: Полное собрание законов Российской империи. Первое собрание (1649–1825), t. 27, Санкт Петербург 1830, t. 27, s. 526–530; http:// www.nlr.ru/e-res/law_r/search.php.
  2. Manifest nr 20.406 Aleksandra I z dn. 8 września 1802 r. w sprawie założenia ministerstw [„Об учреждении министерств”], w: Полное собрание законов Российской империи. Первое собрание (1649 –1825), t. 27, Санкт Петербург 1830.
  3. Pismo ministra oświaty z dn. 30 stycznia 1803 r., w: Сборник материалов для истории просвечения в России, извлеченных из Архива Министерства народного просвещения, t. 2.
  4. Raport wizytacji generalnej Bohusza z 1803 r. do UW, w: VUB RS, F13-184.
  5. Ukaz nr 20.765 z dn. 18 maja 1803 r. [Устав или общия постановления Императорскoго Виленскoго Университета и училищ его округа], w: Полное собрание законов Российской империи. Первое собрание (1649–1825), t. 27, Санкт Петербург 1830, t. 27, s. 610–620; http://www.nlr.ru/e-res/law_r/search.php.
  6. Ukaz nr 20.597 z dn. 24 stycznia 1803 r. w sprawie uporządkowania struktury i rządów szkolnictwa oraz rozpowszechnienia wiedzy [„Об устройстве училищ”], w: Полное собрание законов Российской империи. Первое собрание (1649–1825), t. 27, Санкт Петербург 1830.
  7. Ukaz nr 20.598 z dn. 24 stycznia 1803 r. w sprawie rozdziału terytorium Rosji na sześć okręgów szkolnych i naznaczeniu A.J. Czartoryskiego kuratorem WOS [„Об учреждении учебных округов с назначением для каждого особых губернии”], w: Полное собрание законов Российской империи. Первое собрание (1649–1825), t. 27, Санкт Петербург 1830.
  8. Ukaz nr 20.765 z dn. 18 maja 1803 r. [„Устав или общия постановления Императорскаго Виленскаго Университета и училищ его округа“], w: Полное собрание законов Российской империи. Первое собрание (1649–1825), t. 27, Санкт Петербург 1830, zbiór 1, t. 27.
  9. Ustawy Kommissyi Edukacyi Narodowej dla stanu akademickiego i na szkoły w krajach Rzeczypospolitej przepisane/ Tautinės Edukacijos Komisijos nuostatai skirti akademiniam luomui ir mokykloms Respublikos kraštuose/ The Statutes of the Commission of National Education as Prescribed for the Academic Estate and for the Schools in the Lands of the Commonwealth Roku 1783, Warszawa 2015.
  10. Сборник материалов для истории просвещения в России извлеченных из Архива Министерства Народнаго Просвещения, т. 1–4, Санкт Петербург 1893–1902.
  11. Сборник материалов для истории просвещения в России извлеченных из Архива Министерства Народного Просвещения, t. 2, k. 206–215.
  12. Ambros M., Zarys statystyczny szkół wydziału wileńskiego, „Ateneum Wileńskie”, t. 14, z. 1, Wilno 1939.
  13. Ausz M., Puchowski K., Golański Filip Nereusz, w: A. Meissner, A. Wałęga, Komisja Edukacji Narodowej. Słownik biograficzny, Warszawa 2018.
  14. Baliński M., Dawna Akademia Wileńska. Próba jej historyi od założenia w roku 1579 do ostatecznego jej przekształcenia w roku 1803, Petersburg 1862.
  15. Bartnicka K., Szybiak I., Wstęp, w: Raporty generalnych wizytatorów szkół Komisji Edukacji Narodowej w Wielkim Księstwie Litewskim (1782–1792), Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1974.
  16. Beauvois D., Adam Jerzy Czartoryski jako kurator wileńskiego okręgu naukowego, „Przegląd Historyczny”, t. 65/1.
  17. Beauvois D., Szkolnictwo polskie na ziemiach litewsko-ruskich 1803–1832, t. 1–2, Lublin 1991.
  18. Beauvois D., Wilno – polska stolica kulturalna zaboru rosyjskiego 1803–1832, Wrocław 2010.
  19. Bieliński J., Uniwersytet Wileński (1579–1831), t. 3, Kraków 1899–1900.
  20. Bohusz F.K. Dzienniki podróży, wstęp i oprac. F. Wolański, Kraków–Wrocław 2014.
  21. Bohusz F.K., O początkach narodu i języka litewskiego: rozprawa przez Xawiera Bohusza [...] napisana, a na publicznym posiedzeniu Towarzystwa Warszawskiego r. 1806 dn.12 grudnia czytana, Warszawa 1808.
  22. Chmaj L., Franciszek Ksawery Michał Bohusz. Jego życie i działalność wychowawcza (1746–1820), Wilno 1941, czystopis tekstu wraz z przypisami i załącznikiem, Archiwum Polskiej Akademii Nauk, Materiały Ludwika Chmaja, sygn. III-76, j. 14.
  23. Czacki T., O postępie Edukacyi w Prowincyach niegdyś polskich a teraz wcielonych do Rossyi, „Dziennik Wileński” 1805, t. 1.
  24. Czacki T., O stanie jeneralnym oświecenia gubernii wołyńskiej i o środkach urządzenia i upowszechnienia nauk uczynione doniesienie przez tajnego konsyliarza i wizytatora Tadeusza Czackiego, w: X. Hugon Kołłątaja korrespondencya listowna z Tadeuszem Czackim, z rękopisu wydał F. Kojsiewicz, t. 2, Kraków 1844.
  25. Danowska E., Tadeusz Czacki 1765–1813. Na pograniczu epok i ziem, Kraków 2006.
  26. Dybiec J., Tradycje Komisji Edukacji Narodowej na ziemiach Litewsko-Ruskich w początkach XIX wieku, w: Na przełomie wieków. Studia z dziejów Komisji Edukacji Narodowej, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1973.
  27. Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564–1995, opr. L. Grzebień, Kraków 2004.
  28. Kamińska J., Szkoły w Wydziale Litewskim, Warszawa 2018.
  29. Lukšienė M., Demokratinė ugdymo mintis Lietuvoje XVIII a. antroji-XIX a. pirmoji pusė, Vilnius 1985.
  30. Lukšienė M., Lietuvos švietimo istorijos bruožai XIX a. pirmojoje pusėje, Kaunas 1970.
  31. Łukaszewicz J., Historya szkół w Koronie i Wielkim Księstwie Litewskim od najdawniejszych czasów aż do roku 1794, t. 2, Poznań 1850
  32. Łukaszewicz J., Historya szkół w Koronie i Wielkim Księstwie Litewskim od najdawniejszych czasów aż do roku 1794, t. 4, Poznań 1851.
  33. Mrozowska K., Uniwersytet Wileński i jego szkoły w latach 1795–1803, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego DLIV. Prace Historyczne”, z. 64, s. 63–100.
  34. Pawlikowska-Butterwick W., Wileńska kapituła katedralna w zapisie źródłowym. Część pierwsza: Ksawery Franciszek Michał Bohusz, Mamert Herburt z Fulsztyna, Jan Kurczewski – regestratorzy protokołów z posiedzeń kapituły, „Lituano-Slavica Posnaniensia. Studia Historica”, t. 12.
  35. Pohoska H., Wizytatorowie generalni Komisji Edukacji Narodowej. Monografia z dziejów administracji szkolnej Komisji Edukacji Narodowej, Lublin 1957.
  36. Prašmantaitė A., Iš Meilės Lukšienės rankraštinio palikimo: Pranciškaus Ksavero Mykolo Bohušo SJ tekstų publikavimo istorijos vingiai, „Lituanistica” 2020, t. 66, nr 2(120), s. 67–82.
  37. Szmyt A., Gimnazjum i Liceum Wołyńskie w Krzemieńcu w systemie oświaty Wileńskiego Okręgu Naukowego w latach 1805–1833, Olsztyn 2009.
  38. Truchim S., Współpraca polsko-rosyjska nad organizacją szkolnictwa rosyjskiego w początkach XIX wieku, Łódź 1960.
  39. Wójcik B., Uwagi na marginesie rękopisu Ludwika Chmaja pt. „Franciszek Ksawery Michał Bohusz. Jego życie i działalność wychowawcza (1746–1820), „Problemy Współczesnej Pedagogiki” 2017, 3/1, s. 45–6.
  40. Żytkowicz L., Rządy Repnina na Litwie w latach 1794–7, Wilno 1938.
  41. Василий С., Записки путешествiя по западным провинцiям Россiйскаго Государства, ч. 1, Санкт Петербург 1803.