Treść głównego artykułu
Abstrakt
Nurseries in Poland are over 100 years old. Since the beginning of their existence, before Poland regained independence, until present days they have changed their functions and organization. The aim of the article is to show crèches changed against the political, social and cultural background of the end of the Second World War to the early 21st century. The method used in this article is a historical monograph, and the technics include an analysis of generally accessible documents (literature, magazines for women, legal acts, films) and an analysis of personal documents of retired nursery workers. The documentation has been supplemented by 10 interviews with ladies employed in Lublin nurseries from 1973 until 2019. The article has been written in cooperation with the Municipal Nurses Complex in Lublin. The tasks of crèches as presented in this article are care, pro-professional, prohealth, educational, upbringing and family function. This article is the second part of two articles, which concerns changes in the function of crèches in their history. The first part is published in “Bulletin of the History of Education” in 2019.
Słowa kluczowe
Szczegóły artykułu
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Referencje
- Adamski F., Rodzina. Funkcje rodziny, w: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, red. T. Pilch Wyd. Akademickie „Żak”, Warszawa 2006, s. 309.
- Appelt K., Wiek poniemowlęcy. Jak rozpoznać potencjał dziecka?, w: Psychologiczne portrety człowieka, red. A. Brzezińska GWP Sopot 2013, s. 95–131.
- Drabik L., Sobol E., Słownik języka polskiego. A–Q, PWN, Warszawa 2007.
- Dzieniszewska-Klepacka L., Kowalczyk Z., Witkowska S., Chrzanowska D., Roszkowska Cz., Małe dziecko. Rozwój, pielęgnacja, wychowanie, żywienie, PZWL, Warszawa 1980.
- Graniewska D., Żłobki i przedszkola w PRL, Wydawnictwo Związkowe CRZZ, Warszawa 1971.
- GUS, Rocznik Statystyczny 1949.
- GUS, Rocznik Statystyczny 1950.
- Koczyńska-Sikorska J., Zdańska-Brincken M., Adaptacja dzieci do środowiska żłobkowego, „Wychowanie w Przedszkolu” 1985, nr 7–8, s. 371–375.
- Kopczyńska-Sikorska J., Zdańska-Brincken M., Kurniewicz-Witczakowa R., Wpływ środowiska żłobkowego na rozwój psychosomatyczny małego dziecka, „Wychowanie w Przedszkolu” 1984, nr 3, s. 140–145.
- Kostrzewski J., Rozwój umysłowy, społeczny i motoryczny dzieci ze żłobków dziennych i domów rodzinnych, „Przegląd Psychologiczny” 1973, nr 1, s. 3- 18.
- Krystanowa R., Budowa żłobków dziecięcych, Wyd. Bułgarska Akademia Nauk, Sofia 1951.
- Krysztofowicz I., Wójcik B., Przygotowanie personelu do pełnienia funkcji wychowawczych w żłobkach, „Wychowanie w Przedszkolu” 1974, nr 12, s. 636–640.
- Kubisztal I., Literatura dziecięca w wychowaniu małego dziecka, Warszawa 1967.
- Przetacznikowa M., Buterlewicz H., Chrzanowska D., Rozwój psychiczny dzieci od 9 miesięcy do trzech lat wychowywanych w żłobkach i w środowisku domowym, „Psychologia Wychowawcza” 1963, nr 1, s. 2–16.
- Topolski J., Metodologia historii, PWN, Warszawa 1984.
- Trawińska H., Zabawy rozwijające dla małych dzieci, PZWL, Warszawa 1981.
- Świdrak E., Funkcje żłobków polskich od początku XX wieku do wybuchu II wojny światowej, „Biuletyn Historii Wychowania” 2019, t. 41, s. 131–144. DOI: https://doi.org/10.14746/bhw.2019.41.8
- Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej uchwalona przez Sejm Ustawodawczy w dniu 22 lipca 1952 roku (Dz. U. 1952, nr 33, poz. 232).
- Narodowy plan gospodarczy na 1966 rok i podstawowe założenia na 1967 (M.P. 1965, nr 70, poz. 402).
- Narodowy plan gospodarczy na rok 1972 (M.P. 1971, nr 59, poz. 381).
- Plan społeczno-gospodarczy rozwoju w 1974 roku (M. P. 1973, nr 53, poz. 302).
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Opieki Społecznej z dnia 11 marca 1927 r. w sprawie urządzenia i utrzymania żłobków dla niemowląt w zakładach pracy (Dz. U. 1927, nr 32, poz. 293).
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 24 czerwca 1976 r. w sprawie powszechnych badań dzieci i młodzieży (Dz. U. 1976, nr 25, poz. 150).
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 października 1964 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych przeciwko chorobom zakaźnym (Dz. U. 1964, nr 40, poz. 273).
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lipca 1959 r. w sprawie książeczek zdrowia (Dz. U. 1959, nr 41, poz. 259).
- Uchwała nr 112 Rady Ministrów z dnia 12 października 1981 w sprawie reglamentowanej sprzedaż podstawowych artykułów codziennego użytku dla niemowląt (M. P. 1981, nr 27, poz. 233).
- Uchwała nr 129 Rady Ministrów z dnia 27 lipca 1981 r. w sprawie reglamentowanej sprzedaży masła (M. P. 1981, nr 19, poz. 172).
- Uchwała Rady Ministrów nr 135 z dnia 12 lipca 1981 w sprawie reglamentowanej sprzedaży mięsa i jego przetworów (M.P. 1981, nr 18, poz. 152).
- Uchwała Rady Ministrów nr 77 z dnia 17 kwietnia 1981 w sprawie reglamentowanej sprzedaży mąki pszennej, kasz, płatków zbożowych oraz ryżu (M. P. 1981, nr 11, poz. 83).
- Uchwała Sejmu Polskiego Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 12 lipca 1957 r. o Planie Rozwoju Gospodarczego w latach 1956–1960 (Dz. U. 1957 nr 40 poz. 179).
- Ustawa z dnia 31 marca 1949 o Narodowym Planie Gospodarczym na rok 1949 (Dz. U. 1949 nr 26, poz. 189).
- Ustawa z dnia 4 lutego 1950 r. o przekazaniu Ministrowi Zdrowia zakresu działania Ministra Pracy i Opieki Społecznej w przedmiocie opieki społecznej nad dziećmi do lat trzech oraz nad kobietami ciężarnymi i karmiącymi (Dz. U. 1950, nr 6, poz. 49).
- Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi wieku do lat trzech (Dz. U. 2011, nr 45, poz. 235).
- Zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki społecznej z dnia 4 czerwca 1985 r. w sprawie norm przydziału i zużycia odzieży ochronnej i roboczej oraz sprzętu ochrony osobistej (Dz. Urz. MZiOS 1985, nr 6, poz. 24).
- Zarządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 listopada 1954 r. w sprawie ryczałtowych wynagrodzeń dla lekarzy (M.P. 1954, nr 106, poz. 1419).
- Zarządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 7 kwietnia 1950 w sprawie trybu zatwierdzania budżetu funduszu Socjalnego oraz sposobu administrowania tymi funduszami w administracji państwowej (M. P. 1950, nr 5,3 poz. 604).
- Narodowy plan społeczno-gospodarczego rozwoju w 1976 roku (M. P. 1975, nr 38, poz. 223).
- Pięcioletni rozwój gospodarki na lata 1961–1965 (M.P. 1961, nr 38, poz. 58). DOI: https://doi.org/10.1080/00094056.1961.10727962
- Plan społeczno-gospodarczy rozwoju w 1974 roku (M. P. 1973, nr 53, poz. 302).
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Opieki Społecznej z dnia 11 marca 1927 r. w sprawie urządzenia i utrzymania żłobków dla niemowląt w zakładach pracy (Dz. U. 1927, nr 32, poz. 293).
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 24 czerwca 1976 r. w sprawie powszechnych badań dzieci i młodzieży (Dz. U. 1976, nr 25, poz. 150).
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 października 1964 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych przeciwko chorobom zakaźnym (Dz. U. 1964, nr 40, poz. 273).
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lipca 1959 r. w sprawie książeczek zdrowia (Dz. U. 1959, nr 41, poz. 259).
- Uchwała nr 112 Rady Ministrów z dnia 12 października 1981 w sprawie reglamentowanej sprzedaż podstawowych artykułów codziennego użytku dla niemowląt (M. P. 1981, nr 27, poz. 233).
- Uchwała nr 129 Rady Ministrów z dnia 27 lipca 1981 r. w sprawie reglamentowanej sprzedaży masła (M. P. 1981, nr 19, poz. 172).
- Uchwała Rady Ministrów nr 135 z dnia 12 lipca 1981 w sprawie reglamentowanej sprzedaży mięsa i jego przetworów (M.P. 1981, nr 18, poz. 152).
- Uchwała Rady Ministrów nr 77 z dnia 17 kwietnia 1981 w sprawie reglamentowanej sprzedaży mąki pszennej, kasz, płatków zbożowych oraz ryżu (M. P. 1981, nr 11, poz. 83).
- Uchwała Sejmu Polskiego Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 12 lipca 1957 r. o Planie Rozwoju Gospodarczego w latach 1956–1960 (Dz. U. 1957 nr 40 poz. 179).
- Ustawa z dnia 31 marca 1949 o Narodowym Planie Gospodarczym na rok 1949 (Dz. U. 1949 nr 26, poz. 189). DOI: https://doi.org/10.3828/bhs.26.103.189
- Ustawa z dnia 4 lutego 1950 r. o przekazaniu Ministrowi Zdrowia zakresu działania Ministra Pracy i Opieki Społecznej w przedmiocie opieki społecznej nad dziećmi do lat trzech oraz nad kobietami ciężarnymi i karmiącymi (Dz. U. 1950, nr 6, poz. 49).
- Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi wieku do lat trzech (Dz. U. 2011, nr 45, poz. 235).
- Zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki społecznej z dnia 4 czerwca 1985 r. w sprawie norm przydziału i zużycia odzieży ochronnej i roboczej oraz sprzętu ochrony osobistej (Dz. Urz. MZiOS 1985, nr 6, poz. 24).
- Zarządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 listopada 1954 r. w sprawie ryczałtowych wynagrodzeń dla lekarzy (M.P. 1954, nr 106, poz. 1419).
- Zarządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 7 kwietnia 1950 w sprawie trybu zatwierdzania budżetu funduszu Socjalnego oraz sposobu administrowania tymi funduszami w administracji państwowej (M. P. 1950, nr 5,3 poz. 604).
- Regulamin organizacji Miejskiego Zespołu Żłobków w Lublinie, https://biuletyn.lublin.eu/gfx/jednostki/userfiles/_public/miejski-zespol-zlobkow-w-lublinie/menu-przedmiotowe/prawo-lokalne/regulamin-organizacyjny-mi-zespolu-zlobkow-w-lublinie-0245/schemat_graficzny_struktury_organizacyjnej_miejskiego_zespolu_zlobkow_w_lublinie/regulamin_organizacyjny_mzz_w_lublinie.pdf [dostęp: 19.07.2019].
- W żłobku fabrycznym, http://www.repozytorium.fn.org.pl/?q=pl/node/4962 [dostęp: 19.07.2019].
- W żłobku Ursusa, http://www.repozytorium.fn.org.pl/?q=pl/node/5485 [dostęp: 19.07.2019].
- Żłobek Miejski w Ustroniu/historia, http://zlobekustron.szkolnastrona.pl/p,2,historia [dostęp: 19.07.2019].
Referencje
Adamski F., Rodzina. Funkcje rodziny, w: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, red. T. Pilch Wyd. Akademickie „Żak”, Warszawa 2006, s. 309.
Appelt K., Wiek poniemowlęcy. Jak rozpoznać potencjał dziecka?, w: Psychologiczne portrety człowieka, red. A. Brzezińska GWP Sopot 2013, s. 95–131.
Drabik L., Sobol E., Słownik języka polskiego. A–Q, PWN, Warszawa 2007.
Dzieniszewska-Klepacka L., Kowalczyk Z., Witkowska S., Chrzanowska D., Roszkowska Cz., Małe dziecko. Rozwój, pielęgnacja, wychowanie, żywienie, PZWL, Warszawa 1980.
Graniewska D., Żłobki i przedszkola w PRL, Wydawnictwo Związkowe CRZZ, Warszawa 1971.
GUS, Rocznik Statystyczny 1949.
GUS, Rocznik Statystyczny 1950.
Koczyńska-Sikorska J., Zdańska-Brincken M., Adaptacja dzieci do środowiska żłobkowego, „Wychowanie w Przedszkolu” 1985, nr 7–8, s. 371–375.
Kopczyńska-Sikorska J., Zdańska-Brincken M., Kurniewicz-Witczakowa R., Wpływ środowiska żłobkowego na rozwój psychosomatyczny małego dziecka, „Wychowanie w Przedszkolu” 1984, nr 3, s. 140–145.
Kostrzewski J., Rozwój umysłowy, społeczny i motoryczny dzieci ze żłobków dziennych i domów rodzinnych, „Przegląd Psychologiczny” 1973, nr 1, s. 3- 18.
Krystanowa R., Budowa żłobków dziecięcych, Wyd. Bułgarska Akademia Nauk, Sofia 1951.
Krysztofowicz I., Wójcik B., Przygotowanie personelu do pełnienia funkcji wychowawczych w żłobkach, „Wychowanie w Przedszkolu” 1974, nr 12, s. 636–640.
Kubisztal I., Literatura dziecięca w wychowaniu małego dziecka, Warszawa 1967.
Przetacznikowa M., Buterlewicz H., Chrzanowska D., Rozwój psychiczny dzieci od 9 miesięcy do trzech lat wychowywanych w żłobkach i w środowisku domowym, „Psychologia Wychowawcza” 1963, nr 1, s. 2–16.
Topolski J., Metodologia historii, PWN, Warszawa 1984.
Trawińska H., Zabawy rozwijające dla małych dzieci, PZWL, Warszawa 1981.
Świdrak E., Funkcje żłobków polskich od początku XX wieku do wybuchu II wojny światowej, „Biuletyn Historii Wychowania” 2019, t. 41, s. 131–144. DOI: https://doi.org/10.14746/bhw.2019.41.8
Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej uchwalona przez Sejm Ustawodawczy w dniu 22 lipca 1952 roku (Dz. U. 1952, nr 33, poz. 232).
Narodowy plan gospodarczy na 1966 rok i podstawowe założenia na 1967 (M.P. 1965, nr 70, poz. 402).
Narodowy plan gospodarczy na rok 1972 (M.P. 1971, nr 59, poz. 381).
Plan społeczno-gospodarczy rozwoju w 1974 roku (M. P. 1973, nr 53, poz. 302).
Rozporządzenie Ministra Pracy i Opieki Społecznej z dnia 11 marca 1927 r. w sprawie urządzenia i utrzymania żłobków dla niemowląt w zakładach pracy (Dz. U. 1927, nr 32, poz. 293).
Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 24 czerwca 1976 r. w sprawie powszechnych badań dzieci i młodzieży (Dz. U. 1976, nr 25, poz. 150).
Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 października 1964 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych przeciwko chorobom zakaźnym (Dz. U. 1964, nr 40, poz. 273).
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lipca 1959 r. w sprawie książeczek zdrowia (Dz. U. 1959, nr 41, poz. 259).
Uchwała nr 112 Rady Ministrów z dnia 12 października 1981 w sprawie reglamentowanej sprzedaż podstawowych artykułów codziennego użytku dla niemowląt (M. P. 1981, nr 27, poz. 233).
Uchwała nr 129 Rady Ministrów z dnia 27 lipca 1981 r. w sprawie reglamentowanej sprzedaży masła (M. P. 1981, nr 19, poz. 172).
Uchwała Rady Ministrów nr 135 z dnia 12 lipca 1981 w sprawie reglamentowanej sprzedaży mięsa i jego przetworów (M.P. 1981, nr 18, poz. 152).
Uchwała Rady Ministrów nr 77 z dnia 17 kwietnia 1981 w sprawie reglamentowanej sprzedaży mąki pszennej, kasz, płatków zbożowych oraz ryżu (M. P. 1981, nr 11, poz. 83).
Uchwała Sejmu Polskiego Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 12 lipca 1957 r. o Planie Rozwoju Gospodarczego w latach 1956–1960 (Dz. U. 1957 nr 40 poz. 179).
Ustawa z dnia 31 marca 1949 o Narodowym Planie Gospodarczym na rok 1949 (Dz. U. 1949 nr 26, poz. 189).
Ustawa z dnia 4 lutego 1950 r. o przekazaniu Ministrowi Zdrowia zakresu działania Ministra Pracy i Opieki Społecznej w przedmiocie opieki społecznej nad dziećmi do lat trzech oraz nad kobietami ciężarnymi i karmiącymi (Dz. U. 1950, nr 6, poz. 49).
Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi wieku do lat trzech (Dz. U. 2011, nr 45, poz. 235).
Zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki społecznej z dnia 4 czerwca 1985 r. w sprawie norm przydziału i zużycia odzieży ochronnej i roboczej oraz sprzętu ochrony osobistej (Dz. Urz. MZiOS 1985, nr 6, poz. 24).
Zarządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 listopada 1954 r. w sprawie ryczałtowych wynagrodzeń dla lekarzy (M.P. 1954, nr 106, poz. 1419).
Zarządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 7 kwietnia 1950 w sprawie trybu zatwierdzania budżetu funduszu Socjalnego oraz sposobu administrowania tymi funduszami w administracji państwowej (M. P. 1950, nr 5,3 poz. 604).
Narodowy plan społeczno-gospodarczego rozwoju w 1976 roku (M. P. 1975, nr 38, poz. 223).
Pięcioletni rozwój gospodarki na lata 1961–1965 (M.P. 1961, nr 38, poz. 58). DOI: https://doi.org/10.1080/00094056.1961.10727962
Plan społeczno-gospodarczy rozwoju w 1974 roku (M. P. 1973, nr 53, poz. 302).
Rozporządzenie Ministra Pracy i Opieki Społecznej z dnia 11 marca 1927 r. w sprawie urządzenia i utrzymania żłobków dla niemowląt w zakładach pracy (Dz. U. 1927, nr 32, poz. 293).
Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 24 czerwca 1976 r. w sprawie powszechnych badań dzieci i młodzieży (Dz. U. 1976, nr 25, poz. 150).
Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 października 1964 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych przeciwko chorobom zakaźnym (Dz. U. 1964, nr 40, poz. 273).
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lipca 1959 r. w sprawie książeczek zdrowia (Dz. U. 1959, nr 41, poz. 259).
Uchwała nr 112 Rady Ministrów z dnia 12 października 1981 w sprawie reglamentowanej sprzedaż podstawowych artykułów codziennego użytku dla niemowląt (M. P. 1981, nr 27, poz. 233).
Uchwała nr 129 Rady Ministrów z dnia 27 lipca 1981 r. w sprawie reglamentowanej sprzedaży masła (M. P. 1981, nr 19, poz. 172).
Uchwała Rady Ministrów nr 135 z dnia 12 lipca 1981 w sprawie reglamentowanej sprzedaży mięsa i jego przetworów (M.P. 1981, nr 18, poz. 152).
Uchwała Rady Ministrów nr 77 z dnia 17 kwietnia 1981 w sprawie reglamentowanej sprzedaży mąki pszennej, kasz, płatków zbożowych oraz ryżu (M. P. 1981, nr 11, poz. 83).
Uchwała Sejmu Polskiego Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 12 lipca 1957 r. o Planie Rozwoju Gospodarczego w latach 1956–1960 (Dz. U. 1957 nr 40 poz. 179).
Ustawa z dnia 31 marca 1949 o Narodowym Planie Gospodarczym na rok 1949 (Dz. U. 1949 nr 26, poz. 189). DOI: https://doi.org/10.3828/bhs.26.103.189
Ustawa z dnia 4 lutego 1950 r. o przekazaniu Ministrowi Zdrowia zakresu działania Ministra Pracy i Opieki Społecznej w przedmiocie opieki społecznej nad dziećmi do lat trzech oraz nad kobietami ciężarnymi i karmiącymi (Dz. U. 1950, nr 6, poz. 49).
Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi wieku do lat trzech (Dz. U. 2011, nr 45, poz. 235).
Zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki społecznej z dnia 4 czerwca 1985 r. w sprawie norm przydziału i zużycia odzieży ochronnej i roboczej oraz sprzętu ochrony osobistej (Dz. Urz. MZiOS 1985, nr 6, poz. 24).
Zarządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 listopada 1954 r. w sprawie ryczałtowych wynagrodzeń dla lekarzy (M.P. 1954, nr 106, poz. 1419).
Zarządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 7 kwietnia 1950 w sprawie trybu zatwierdzania budżetu funduszu Socjalnego oraz sposobu administrowania tymi funduszami w administracji państwowej (M. P. 1950, nr 5,3 poz. 604).
Regulamin organizacji Miejskiego Zespołu Żłobków w Lublinie, https://biuletyn.lublin.eu/gfx/jednostki/userfiles/_public/miejski-zespol-zlobkow-w-lublinie/menu-przedmiotowe/prawo-lokalne/regulamin-organizacyjny-mi-zespolu-zlobkow-w-lublinie-0245/schemat_graficzny_struktury_organizacyjnej_miejskiego_zespolu_zlobkow_w_lublinie/regulamin_organizacyjny_mzz_w_lublinie.pdf [dostęp: 19.07.2019].
W żłobku fabrycznym, http://www.repozytorium.fn.org.pl/?q=pl/node/4962 [dostęp: 19.07.2019].
W żłobku Ursusa, http://www.repozytorium.fn.org.pl/?q=pl/node/5485 [dostęp: 19.07.2019].
Żłobek Miejski w Ustroniu/historia, http://zlobekustron.szkolnastrona.pl/p,2,historia [dostęp: 19.07.2019].