The evolution of settlement under the Wallachian Law in the Polish Carpathians.
PDF (Język Polski)

Keywords

thematic maps
Walachian settlement
Wallachian law
Polish Carpathians

How to Cite

Kłapyta, P. (2024). The evolution of settlement under the Wallachian Law in the Polish Carpathians . Balcanica Posnaniensia. Acta Et Studia, 31, 363–384. https://doi.org/10.14746/bp.2024.31.17

Abstract

The article aims to present the temporal and spatial evolution of settlements on the basis of the Wallachian law in Polish sections of the Carpathian Mountains. A series of thematic maps have been prepared that show the distribution of settlements over a period of more than 300 years, from the second half of the 14th century to the second half of the 17th century. A total of 479 settlements based on Wallachian law or with a certified Wallachian presence have been documented in the physical-geographical area of the Polish Carpathians. They accounted for 28% of all settlements in the region. It should be noted that 70% (339) of these settlements disappeared as a result of the forced population relocations of 1946-1950. Two phases can be distinguished in the history of Wallachian settlement in the Polish Carpathians. The first (from the second half of the 14th century to the end of the 15th century) was mainly related to the military, guardian function of the settlements - 87 new sites were established at that time. The second phase (from the 16th to the end of the 17th century) was rather determined by economic factors, stimulated by climatic changes during the so-called Little Ice Age. During this period, there was an increase in the dynamics of Wallachian settlement, which resulted in the creation of 392 settlements in the mountainous zone, which had poor conditions for farming (above 500 meters above sea level). Settlement under Wallachian law lost its originally ethnic character, becoming a tool for effective colonization of the Carpathians based on pastoral or pastoral-agricultural economy.

https://doi.org/10.14746/bp.2024.31.17
PDF (Język Polski)

References

Affek A. N., Wolski J., Zachwatowicz M., Ostafin K., Radeloff V. C., Effects of post-WWII forced displacements on long-term landscape dynamics in the Polish Carpathians, „Landscape and Urban Planning” 2021, t. 214, 104164. DOI: https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2021.104164

Beňko J., Osídlenie severného Slovenska, Košice 1985.

Bebynek W., Starostwo muszyńskie. Własność biskupstwa krakowskiego, „Przewodnik Naukowy i Literacki” 1914, nr 42 (dodatek do „Gazety Lwowskiej”), s. 116–118.

Chaloupecký V., Valaši na Slovensku, Praha 1947.

Czajkowski J., Studia nad Łemkowszczyzną, Sanok 1999.

Czajkowski J., Czy Wołosi mogli mieć wpływ na rozwój budownictwa w Karpatach? [w:] Wołoskie dziedzictwo Karpat, Czeski Cieszyn 2008.

Czamańska I., Wołosi, strażnicy gór [w:] Od Owcy Plus do Redyku Karpackiego, Koniaków 2013, s. 17–36.

Dobrowolski K., Studia nad kulturą pasterską w Karpatach północnych. Typologia wędrówek pasterskich od XIV–XX wieku, „Wierchy” 1960, t. 29, s. 98–120.

Dobrowolski K., Studia nad pochodzeniem ludności pasterskiej w Karpatach Zachodnich, „Sprawozdanie z Czynności i Posiedzeń PAU” 1951, nr 6, s. 478–486.

Dobrowolski K., Zderzenie kultury rolniczej z pasterską, „Sprawozdanie z Czynności i Posiedzeń PAU” 1939, nr 5, s. 191–194.

Golik D., Mulet W., Ochotnica i Tylmanowa miejsca pamięci,Ochotnica Dolna 2020, s. 28.

Grzesik R., Wołosi na Węgrzech, „Balcanica Posnanensia. Acta et Studia” 2021, t. 28, nr 1, s. 93–131. DOI: https://doi.org/10.14746/bp.2021.28.5

Hołub-Pacewiczówna Z., Osadnictwo pasterskie i wędrówki w Tatrach i na Podtatrzu, Kraków 1931.

Jawor G., Ethnic aspects of settlement in ius valachicum in medieval Poland (from the 14th to the beginning of the 16th century), „Balcanica Posnaniensia. Acta et studia” 2015, t. 22, nr 1, s. 47–55. DOI: https://doi.org/10.14746/bp.2015.22.4

Jawor G., Northern Extent of Settlement on the Wallachian Law in Medieval Poland, „Res Historica” 2016, t. 41, s. 35–49. DOI: https://doi.org/10.17951/rh.2016.41.35

Jawor G., La colonisation valaque sur les versants nord des Carpates pendant le Petit Âge Glaciaire (aux XVe et XVIe siècles, „Balcanica Posnaniensia. Acta et studia” 2018, t. 25, s. 251–268. DOI: https://doi.org/10.14746/bp.2018.25.14

Jawor G., Osady prawa wołoskiego i ich mieszkańcy na Rusi Czerwonej w późnym średniowieczu, Lublin 2004.

Jawor G., Impact of climate change in the Little Ice Age on mountain communities of the 15th and 16th c. The Polish Carpathians: a case study, „Res Historica” 2022, t. 54, s. 75–94.

Jawor G., Udział mieszkańców wsi prawa wołoskiego w systemie egzekwowania prawa na obszarze Karpat polskich w XV i XVI wieku [w:] Jednostka, rodzina i struktury społeczne w perspektywie historycznej: księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Cezaremu Kukli z okazji 45-lecia pracy naukowej, red. R. Poniat, P. Łozowski, Białystok 2022, s. 567–574.

Jawor G., Militarne aspekty kolonizacji wołoskiej w XIV–XVI wieku a kniaziowie lubyccy, „Nowy Rocznik Lubycki” 2023, t. 1, s. 11–22.

Kłapyta P., Wołoskie osadnictwo w Karpatach w aspekcie historyczno-geograficznym [w:] Kultura pasterska łuku Karpat i jej oddziaływanie na kulturę Babiogórców, red. U. Janicka-Krzywda, Kraków–Zawoja 2014, s. 9–26.

Kłapyta P., Klimatyczne uwarunkowania rozwoju osadnictwa na prawie wołoskim w Karpatach Zachodnich na przełomie XV i XVI wieku na przykładzie Podtatrza, „Balcanica Posnanensia. Acta et Studia” 2021, t. 28, nr 1, s. 133–148. DOI: https://doi.org/10.14746/bp.2021.28.6

Nowak K., Na wołoskich rubieżach. Kolonizacja i kierunki migracji ludności wołoskiej/wałaskiej na pograniczu śląsko-kisucko-morawskim (w świetle historiografii). „Balcanica Posnaniensia. Acta et studia” 2022, t. 29, s. 331–352. DOI: https://doi.org/10.14746/bp.2022.29.22

Popiołek F., Historia osadnictwa w Beskidzie Śląskim, Katowice 1939.

Wielgus K., Środulska-Wielgus J., Kłapyta P., Mulet W., Buczek K., Wołoskie echa w Ochotnicy i Tylmanowej: architektura i krajobraz na Szlaku Kultury Wołoskiej w Małopolsce, Ochotnica Górna 2022.