Słowa kluczowe
Wenecja
Konstantynopol
Robert z Clari
Geoffroy z Villehardouin
finanasowanie krucjat
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł dotyczy finansowania IV krucjaty oraz umowy przyszłych przywódców krucjaty z Wenecją zawartej w kwietniu 1201 roku. Poruszono kwestie przeliczników walutowych marki kolońskiej i liwrów francuskich, o których piszą kronikarze Robert z Clari i Geoffroy de Villehardouin. Ustalono, że podana przez Roberta z Clari kwota zapłacona przez krzyżowców Wenecji opiewająca na 50 tys. liwrów jest niezgodna z realiami. W rzeczywistości było to 50 tys. marek kolońskich, które miały znacznie mniejszą wartość. Gdyby to były liwry francuskie wystarczyłyby one na pokrycie całej kwoty, którą krzyżowcy zobowiązali się zapłacić, bowiem 50 tys. liwrów było wówczas równe 20 450 kg srebra, a cała suma, jaką krzyżowcy zobowiązali się opiewała na 85 tys. marek kolońskich, czyli 19 890 kg srebra. Tymczasem wiadomo, że po zapłaceniu owych 50 tys. i dodatkowego tysiąca zebranego przez żołnierzy pozostał jeszcze dług 34 tys. marek kolońskich, które krzyżowcy musieli odpracować na służbie weneckiej. Organizatorzy IV krucjaty znacznie przeszacowali liczbę przyszłych jej uczestników i zawarli umowę z Wenecją znacznie na wyrost, zamawiając budowę floty i prowiant na czas jednego roku dla zbyt dużej liczby uczestników wyprawy. W rezultacie ci, którzy stawili się na wyprawę, nie byli w stanie pokryć ogromnych jej kosztów.
Bibliografia
Źródła:
Chronicon Hugonis, red. H. Pertz, MGH SS 8, Hannovaere 1848.
Devastatio Constantinopolitana, w: C. Hopf, Chroniques greco-romaines, Berlin 1870.
Dokumenty soborów powszechnych. Tekst grecki, łaciński, polski. Tom II (869-1312) Konstantynopol IV, Lateran I, Lateran II, Lateran III, Lataren IV, Lyon I, Lyon II, Vienne. Układ i opracowanie ks. Arkadiusz Baron, ks. Henryk Pietras, Kraków 2004.
Fontes rerum Austriacarum, Österreichische Geschichts-Quellen, hrsg. von der Historischen Commission der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften in Wien. Zweite Abteilung: Diplomataria et acta, Bd. 12, Wien 1856.
Geoffroy de Villehardouin, La conquête de Constantinople, editée et traduite par Edmond Faral..., t. 1, Paris 1938.
Geoffroy de Villehardouin, Zdobycie Konstantynopola. Z języka starofrancuskiego starofrancuskiego przetłumaczył, wstępem i komentarzami opatrzył Zdzisław Pentek, Poznań 2018.
Ordonnances des rois de France de la troisième race,.... Onzième volume, Contenant les ordonnances de Charles VI, données depuis le commencement de l’année 1419 jusqu’à la fin du règne de ce prince... par M. de Vilevault,... et M. de Bréquigny, Paris 1769.
Robert de Clari, La conquête de Constantinople, red. Philippe Lauer, Paris 1924, § VI.
Roger of Howden, Chronica, red. W. Stubbs, t. 3, London 1869-1871.
Urkunden zur älteren Handels- und Staatsgeschichte der Republik Venedig mit besonderer Beziehung auf Byzanz und die Levante. I Teil: 814-1205, red. G. L. Tafel, G. M. Thomas, Wien 1856, w: Fontes rerum Austriacarum, Österreichische Geschichts-Quellen, hrsg. von der Historischen Commission der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften in Wien. Zweite Abteilung: Diplomataria et acta, Bd. 12.
William of Newburgh, Chronicles of the Reigns of Stephen, Henry II and Richard I. Historia rerum Anglicarum, red. Richard Howlett, London 1884, t. 1, s. 306 [Rolls Series 82].
Literatura:
A History of the Crusades, red. K. Seeton, Madison 1989, t. 6.
Baronius C., Annales ecclesiastici a Christo nato ad annum 1198, Paris-Freiburg 1880, t. 19.
Branbury J., Filip August, król Francji 1180-1223, tłum. Idalia Smoczyk-Jackowiak, Oświęcim 2018.
Carpenter D., The Struggle for Mastery: Britain, 1066-1284, Oxford 2003.
Cazel F. A., Financing the Crusades, w: A History of the Crusades, red. K. Seeton, Madison 1989, t. 6.
Constable G., Crusaders and Crusading in the Twelfth Century, Farnham 2008.
Constable G., The financing of the crusades in the Twelfth Century, w: Outremer. Studies in the history of the Kingdom Jerusalem, red. B. Z. Kedar et a., Jerusalem 1982.
Constable G., The three lives of Odo Arpinus: Viscount of Bourges, crusader, monk of Cluny, w: Crusaders and Crusading in the Twelfth Century, Ashgate 2008.
Conway A. E., The family of William Longchamp. Bishop of Ely, chancellor and justiciar of England, 1190-1191, „Archaeologia Cantiana” 1923, t. 36.
Dawid Ch. W., Robert Curthose. Duke od Normandy, Cambridge Mass. 1920.
Gagnol P., Les dédimes et les dons gratuits, „Revue d’histoire, de l’Église de France” 1911, t. 2.
Grossman R P., The financing of the Crusades, Chicago 1965.
Hopf C., Chroniques greco-romaines, Berlin 1870.
Lot F., Historia wojen i wojskowości w średniowieczu, tłum. Dominik Jednorowski, Oświęcim 2018, t. 1.
Lot F., L’art militaire et les armées au Moyen Âge en Europe et, w: le Proche Orient, Paris 1946, t. 1.
Madden T. F. (ed.), The Fourth Crusade; Event, Aftermath, and Perceptions: papers from the sixth conference of the Society for the Study of the Crusades and the Latin East, Istanbul, Turkey, 25–29 August 2004, Hampshire 2008.
Mayer H. E., Geschichte der Kreuzzüge, Stuttgart-Berlin-Köln-Mainz 1985.
Mayer H. E., Historia wypraw krzyżowych, tłum. Tadeusz Zatorski, Kraków 2008.
Mueller R., The Procurators of San Marco in the Thirteenth and Fourtheenth Centuries. A Study of the Office as a Financial and Trust Institution, „Studi Veneziani” 1971, t. 13.
Pentek Z., Cesarstwo Łacińskie 1204-1261. Kolonialne państwo krzyżowców czy Neobizancjum?, Poznań 2004.
Pentek Z., Geoffroy de Villehardouin. Rycerz i kronikarz IV wyprawy krzyżowej, Poznań 1996.
Pentek Z., The Fourth Crusade and the Problem of Food Provision in the Accounts of Robert de Clari and Geoffroy de Villehardouin, „Studia Historiae Oeconomicae” 2014, t. 32, s. 109-114.
Phillips J., Czwarta krucjata i złupienie Konstantynopola, tłum. Natalia Rataj, Mateusz Józefowicz, Kraków 2017.
Pryor J. H., Logistics and Warfare in the Age of the Crusades, Aldershot 2006.
Queller D. E., Madden Th. F., The Fourth Crusade. The Conquest of Constantinople, Philadephia 1997.
Riley-Smith J., The first crusaders, 1095-1131, Cambridge 1997.
Sokołow N., Narodziny weneckiego imperium kolonialnego, tłum. Zdzisław Dobrzaniecki, Warszawa 1985.
Turnator E. G., Turning the Economic Tables in the Medieval Mediterranean. The Latin Crusader Empire and the Transformation of the Byzantine Economy, ca. 1100-1400, Cambridge, Mass. 2013.
Licencja
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.