Słowa kluczowe
terminologia religijna
Rumuński Kościół Prawosławny
Kościół greckokatolicki
Kościół rzymskokatolicki
Jezus Chrystus
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł przedstawia wybrane różnice terminologiczne między różnymi odłamami chrześcijaństwa występującymi na terenie Rumunii, głównie między większościowym w Rumunii prawosławiem a katolicyzmem obrządku greckiego (unici) i łacińskiego (rzymscy katolicy). Różnice te są najczęściej wynikiem świadomej polityki językowej obu odmian katolicyzmu oraz różnych denominacji protestanckich i neoprotestanckich. Przejawiają się one również w użyciu różnych form imienia ‘Jezus Chrystus’, funkcjonującego w trzech przynajmniej wersjach. Nawet w przypadku tych samych, wspólnych pojęć nowsze wyznania wprowadzają często odmienne terminy, na ogół neologizmy łacińsko-romańskie, aby w ten sposób odróżnić się również zewnętrznie i formalnie od prawosławia, stosującego terminologię głównie grecko-słowiańskiego pochodzenia.
Bibliografia
Źródła:
Legea nr. 489/2006 privind libertatea religioasă, http://www.arhiva.culte.gov.ro/_site/culte/detaliu-legislatie/vrs/IDleg/18.html [dostęp: 15.06.2020].
Biblia adică Dumnezeiasca Scriptură a Legii Vechi și a Celei Nouă, București 1914.
Biblia adică Dumnezeiasca Scriptură a Vechiului și a Noului Testament, tłum. V. Radu, G. Galaction, București 1939.
Biblia sau Sfânta Scriptură, București 1997.
Biblia sau Sfânta Scriptură, tłum. B. V. Anania, 2012, http://biblia.pentruviata.ro/robible.php [dostęp: 12.06.2020].
Boska Liturgia świętego ojca naszego Jana Chryzostoma, tłum. H. Paprocki, http://www.liturgia.cerkiew.pl/pages/File/docs/urgia_jana_chryzostoma.pdf [dostęp: 15.05.2020]).
Boska Liturgia świętego ojca naszego Jana Chryzostoma, w: Liturgie Kościoła prawosławnego, tłum. H. Paprocki, Kraków 2003, s. 61-125.
Crezul – Tatăl nostru în unsprezece limbi, București 2015.
Gheție I., Fragmentul Todorescu. Text stabilit, studiu filologic, studiu lingvistic și indice de Ion Gheție, w: Texte românești din secolul al XVI-lea, red. I. Gheție, București 1982, s. 259–364.
Liturghia Sfântului Ioan Gură-de-Aur, w: Carte de rugăciuni, http://www.greco-catolic.ro/rugaciuni.asp?autor=gotia&id=10 [dostęp: 10.07.2020].
Mandalian A., Tavitian M. & H., Terzian L., Taina Sfintei Liturghii a Bisericii Apostolice Armene pe înțelesul tuturor, București 2003.
Podlaski G. (red.), Молитвословъ. Modlitewnik prawosławny, Białystok 2002.
Preces. Carte de rugăciuni, Iași 1996, http://www.ercis.ro/liturgie/preces.asp?id=14 [dostęp: 10.07.2020].
Sfânta și Dumnezeiasca Liturghie a Sfântului Ioan Gură de Aur, w: Carte de rugăciuni, Alba Iulia 2003, s. 194–250.
Korpusy i słowniki językowe:
CoRoLa. Corpus computațional de referință pentru limba română contemporană, http://corola.racai.ro/ [dostęp: 10.08.2020].
DER = Ciorănescu A., Dicționarul etimologic al limbii române, tłum. T. Șandru Mehedinți, M. Popescu Marin, București 2002.
DEX = Coteanu I., Mareș L. (red.), Dicționarul explicativ al limbii române, București 1998, https://dexonline.ro/ [dostęp: 12.07.2020].
DLRLC = Rosetti A. (red.), Dicționarul limbii romîne literare contemporane, București 1955–1957, https://dexonline.ro/ [dostęp: 12.07.2020].
DOOM = Vintilă-Rădulescu I. (red.), Dicționarul morfologic, ortografic, ortoepic și morfologic al limbii române (DOOM), București 2005.
MDA = Sala M., Dănăilă I. (red.), Micul dicționar academic, București 2010, https://dexonline.ro/ [dostęp: 12.07.2020].
MDN = Marcu F., Marele dicționar de neologisme, București 2000, https://dexonline.ro/definitie/CR%C3%8DST [dostęp: 10.09.2020].
Opracowania i artykuły:
Billington J. H., Ikona i topór. Historia kultury rosyjskiej, Kraków 2008, s. 123–125.
Ghioancă C., Isus sau Iisus? Care este varianta corectă?, http://bisericaadonai.ro/isus-sau-iisus/ [dostęp: 14.08.2020]
Klimkowski T., Autochtonizmy i neologizmy w rumuńskiej terminologii prawniczej w kontekście przekładu polsko-rumuńskiego, w: Norma a uzus II. Przekład specjalistyczny w perspektywie globalizacji, red. B. Walkiewicz, K. Kęsicka, Poznań 2017, s. 79–92.
Klimkowski T., Influențe slave vechi asupra morfologiei și sintaxei limbii române, Alba Iulia 2011.
Munteanu E., Un caz de inconsecvență ortografică cu motivație confesională: I(i)sus H(ch)ristos, „Anuar de Lingvistică și Istorie Literară”, 2004–2006, t. 44–46, s. 31–43.
Pastor C., Cum scriem corect: Iisus Hristos, Isus Cristos sau Isus Christos, http://safiisanatos.ro/sanatate-spirituala/credinta-si-religie/cum-scriem-correct-iisus-hristos-isus-cristos-sau-isus-christos/ [dostęp: 14.08.2020]
Stoian I. M., Dicționar religios, București 1994, https://dexonline.ro/definitie/Hrist [dostęp: 15.07.2020].
Licencja
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.