Słowa kluczowe
Rumunia
wojny bałkańskie 1912–1913
Dobrudża
wielkie mocarstwa
Jak cytować
Abstrakt
Trwające od ponad trzydziestu lat napięcie w stosunkach bułgarsko-rumuńskich osiągnęło apogeum w latach 1912–1913, a perspektywa naruszenia przez Bułgarię status quo na Bałkanach skłoniła Rumunię do wystąpienia z żądaniami nowych gwarancji bezpieczeństwa i odszkodowań terytorialnych. Podjęte pertraktacje między Bukaresztem i Sofią wykazały jednak znaczne rozbieżności w stanowiskach stron w kwestii modyfikacji granicy Dobrudży, których nie były w stanie zniwelować nawet naciski wielkich mocarstw. Dlatego Rumunia wypowiedziała Bułgarii wojnę, ale modyfikacja granicy w Dobrudży opisana w traktacie bukareszteńskim z 1913 r. nie przywróciła dobrych relacji między sąsiednimi państwami.
Bibliografia
Centralen dăržaven arhiv Sofija [Централен държавен архив София]: 304К, 316К, 327К, 353К.
Bălgarska voenna istorija. Podbrani izvori i dokumenti, red. H. Hristov, t. 2, Sofija 1984 [Българска военна история. Подбрани извори и документи, ред. Х. Христов, Т. 2, София 1984].
Ghenov G. P., Actes et traites internationaux concernant la Bulgarie / Genov G.P., Meždunarodni aktove i dogovori zasjagaŝi Bălgarija, Sofija 1940 [Ghenov G. P., Actes et traites internationaux concernant la Bulgarie / Генов Г. П., Международни актове и договори зaсягащи България, София 1940].
Istoriya na bălgarite 1878–1944 v dokumenti, t. 2: 1912–1918, red. V. Georgiev, S. Trifonov, Sofija 1996 [История на българите 1878–1944 в документи, Т. 2: 1912–1918, ред. В. Георгиев, С. Трифонов, София 1996].
Die große Politik der europäischen Kabinette, 1871–1914. Sammlung der diplomatischen Akten des Auswärtigen Amtes, red. J. Lepsius, A. Mendelssohn-Bartholdy, F. Thimme, t. 33–35, Berlin 1927. https://doi.org/10.2307/1838136 DOI: https://doi.org/10.2307/1838136
Österreich-Ungarns Aussenpolitik von bosnischen Krise 1908 bis zum Kriegsausbruch 1914. Diplomatische Aktenstücke des Österreich-Ungarischen Aussenministeriums, ausg. L. Bittner, A.F. Pribram, H. Srbik und H. Übersberger, t. 4–7, Wien–Leipzig 1930.
Siebert B. von, Diplomatische Aktenstücke zur Geschichte der Balkanpolitik, Berlin 1921. https://doi.org/10.1515/9783112344408 DOI: https://doi.org/10.1515/9783112344408
Kalinkov G., Rumănija i nejnata politika spryamo Bălgarija (prez 1911–1912 i 1913), Sofija 1917 [Калинков Г., Румъния и нейната политика спрямо България (през 1911–1912 и 1913), София 1917].
Radoslawoff V., Bulgarien und die Weltkriese, Berlin 1923.
Batowski H., Państwa bałkańskie 1800–1923. Zarys historii dyplomatycznej i rozwoju terytorialnego, Kraków 1938.
Batowski H., Rozwój terytorialny państw bałkańskich, „Czasopismo Geograficzne” 1936.
Geschichte der Diplomatie, red. W. P. Potjomkin, t. 2, Berlin 1948.
Girginov A., Narodna katastrofa. Vojnite 1912/13 g., Sofija 1926 [Гиргинов А., Народна катастрофа. Войните 1912/13 г., София 1926].
Helmreich E. C., The diplomacy of the Balkan wars, 1912–1913, Cambridge 1938.
Jankowski C., Na gruzach Turcji. Zarysy polityczno-publicystyczne, Warszawa 1915.
Jelavich B., Historia Bałkanów. Wiek XVIII i XIX, Kraków 2005.
Karačunov K., Diplomatična istoriya na Bălgariya (1886–1915), t. 1, Sofija 1928 [Крачунов К., Дипломатична история на Българиа (1886–1915), Т. 1, София 1928].
Kiškilova P., Bălgariya 1913. Krizata văv vlasta, Sofija 1998 [Кишкилова П., България 1913. Кризата във властта, София 1998].
Kuzmanova A., Rumănskite teritorialni pretencii za Yužna Dobrudža, [w:] Bukureŝkiyat dogovor i sădbata na Yužna Dobrudža, red. A. Kuzmanova, V. Jotov, R. Simeonov, Dobrič 1994 [Кузманова A., Румънските териториални претенции за Южна Добруджа и Букурещкият договор, в: Букурещкият договор и съдбата на Южна Добруджа, съст. А. Кузманова, В. Йотов, Р. Симеонов, Добрич 1994].
Malinowski A., Kwestia macedońska w Bułgarii 1878–1918, Toruń 2006.
Markov G. Bălgarija v Balkanskija săjuz sreŝu Osmanskata imperija 1912–1912, Sofija 1989 [Марков Г., България в Балканския съюз срещу Османската Империя 1912–1913, София 1989].
Ognianoff C., Kultur der Nationen Bulgarien. Geistige Länderkunde, Nürnberg 1967.
Panajotov G., Dobrudžanskijat văpros prez balkanskite vojni v svetlinata na frenski diplomatičeski dokumenti ot 1912–1913 g., [w:] Bukureŝkiyat dogovor i sădbata na Yužna Dobrudža, red. A. Kuzmanova, V. Jotov, R. Simeonov, Dobrič 1994 [Панайотов Г., Добруджанският въпрос през балканските войни в светлината на френски дипломатическия документи от 1912–1913 г., w: Букурещкият договор и съдбата на Южна Добруджа, съст. А. Кузманова, В. Йотов, Р. Симеонов, Добрич 1994].
Petkov P., Balkanski izmereniya na „osnovite na mira” – părvoto mirno sporazumenie meždu Rusija i Osmanskata imperija prez 1878 g., „Balkanite – ezik, istorija, kultura” 2019, t. 6 [Петков П., Балкански измерения на „основите на мира” – първото мирно споpазумение между Русия и Османската империя през 1878 г., „Балканите – език, история, култура” 2019, Т. 6].
Popov Ž., Bălgarite v Ceverna Dobrudža 1878–1913, Sofija 1991 [Попов Ж., Българите в Северна Добруджа 1878–1913, Софиа 1991].
Popov Ž., Bălgarskijat nacionalen văpros v bălgarsko-rumunskite otnošeniya 1878–1902 g., Sofija 1994 [Попов Ж., Българският национален въпрос в българо-румънските отношения 1878–1902 г., София 1994].
Semov M., Pobediteljat prosi mir. Balkanskite vojni 1912–1913, Sofija 1995 [Семов M., Победителят проси мир: Балканските войни 1912–1913, София 1995].
Sosnosky T. von, Die Balkanpolitik Österreich-Ungarns seit 1866, t. 2, Stuttgart 1914.
Statelova E., Diplomaciyata na Knyažestvo Bălgariya 1879–1886, Sofija 1978 [Стателова Е., Дипломацията на Княжество България 1879–1886, София 1978].
Statelova E., Popov R., Tankova V., Istorija na bălgarskata diplomaciya 1879–1913 g., [Стателова Е., Попов Р., Танкова В., История на българската дипломация 1879–1913 г., София 1994].
Tanty M., Rosja wobec wojen bałkańskich 1912–13, Warszawa 1970.
Tybusch [K.], Der zweite Balkankrieg, „Militär-Wochenblatt“ 1914, nr 7.
Widerszal L., Ruchy wolnościowe na Bałkanach, Warszawa 1947.
Wituch T., Terytoria sporne w Europie po roku 1815, Pułtusk 2001.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Jarosław Rubacha
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.