Słowa kluczowe
wife of emperor Baldwin II
Latin Empire
Jak cytować
Abstrakt
Abstract. The article represents the fifth part of the series “On the Empresses of the Latin Empire (1204–1261)”. This one is dedicated to Marie of Brienne, wife of Baldwin II. She was the daughter of John of Brienne and Berengaria of Castile. Marie was betrothed to and then married Baldwin II in 1240 and became empress of the Latin Empire. After the birth of her son Philip (around 1243), she went to France and to the estate of the Courtenay family in Flanders. There she managed the lands on her husband’s behalf. After being exiled to the Latins from Constantinople in 1261, she settled in Naples and probably died there in 1275. Perhaps she was buried in the church of St. Denis in Paris. The author divides her life into four periods that determine her career. The most important periods in her life were the years 1240–1261. The text is based mainly on documentary, sphragistic and sparse chronicle sources. Marie of Brienne has not had an independent biography.
Bibliografia
Archivio di Stato Venezia, Secreta, Pacta Ferraria
Chronica Albrici Monachi Trium Fontium, ed. L. Weiland, MGH SS 23, Hannover 1874
Chronicle of Morea, ed. J. Schmit, London 1904
Chronique de Flandres et des croisades [Corpus chronicorum Flandriae], ed. J.-J. Smet, vol. 3, Bruxelles 1856
Chronique de Guillaume de Nangis, ed. F. Guizot, Paris 1825
Codice diplomatico Barlettano, ed. S. Santeramo, Barletta 1931
Codice diplomatico del regno de Carlo I. e II. d’Angio, vol. II, part I, ed. G. del Giudice, Napoli 1869
Cronica latina de los Reyes de Castilla, ed. Luis Charlo Brea, (Latin version: Chronica latina regum Castillae), Cadiz 1984
Ernoul, Chronique d’Ernoul et de Bernard le Trésorier, ed. L. de Mas–Latrie, Paris 1871
L’Estoire de Eracles Empereur et la conqueste de la terre d’Outremer (suite) [in:] Recueil des Historiens des Croisades, Historiens Occidentuax, vol. 2, Paris 1859
Georgii Acropolitae Opera recensuit Augustus Heisenberg, editionem anni MCMIII, correctiorem curavit Peter Wirth, vol. 1, Stutgardiae 1978
Hendrickx B., Régestes des empereurs latins de Constantinople (1204–1261/72), Θεσσαλονίκη 1988
Hierarchia catholica medii aevi, ed. Conrad Eubel, Monasterii 1913, vol. 1
Jean de Joinville, Histoire de Saint Louis, ed. N. de Wailly, Paris 1880
Jean de Joinville, Vie de saint Louis, ed. J. Monfrin, Paris 1998
Layettes de trésor des chartes, vol. 3, ed. A. Teulet, Paris 1863
Layettes du trésor des chartes, vol. 4, ed. E. Berger, Paris 1902
Marinvs Sanvtvs Torsellvs, Liber secretorvm fidelivm crvcis svper Terrae Sanctae recvperatione et conservatione, ed. J. Bongars, Hanoviae MDCXI, Typis Wechelianis, apud heredes Ioannis Aubrii
Matthæi Parisiensis, monachi Sancti Albani, Chronica majora, V, ed. H. R. Luard, London 1874
Monuments pour servir a l’Histoire de provinces de Namur, de Hainaut et de Luxembourg, vol. I, ed. F. de Reiffenberg, Bruxelles 1844
Mousket Philippe, Chronique rimée de Philippe Mouskes, ed. F de Reiffenberg, Bruxelles 1838
La querelle des d’Avesnes & des Dampierre, vol. 2, ed. Ch. Duvivier, Bruxelles–Paris 1894
Recueil de pièces pour faire suite au Cartulaire général de l’Yonne: XIIIe siècle, ed. M. Quantin, Auxerre–Paris 1873
Régistres de Clement IV (1268–1268), ed. E. Jordan, Paris 1894
Régistres de Grégoire IX, ed. L. Auvrey, Paris 1896
Ryccardi de Sancto Germano notari chronica, ed. G. H. Pertz, MGH SS 19, Hannover 1866
Schlumberger G., Sceaux et bulles des empereurs latins de Constantinople, Caen 1890. DOI: https://doi.org/10.3406/bulmo.1890.10808
Tafel G. L. Fr., Thomas G. M., Urkunden zur älteren Handels– und Staatsgeschichte der Republik Venedig, Wien 1856
Angelov D,, The Byzantine Hellene. The Life of Emperor Theodore Laskaris and Byzantium in the Thirteenth Century, Cambridge 2019 DOI: https://doi.org/10.1017/9781108690874
d’Arbois de Jubainville M. H., Histoire des ducs et comtes de Champagne, vol. 4 (1181–1285), Paris–Troyes 1864
Bony P., Le gisant en marbre noir de Saint–Denis: les signes symboliques de l'impératrice Marie de Brienne?, „Revue française d’héraldique et de sigillographie” 1984/1989, vol. 54–59, p. 91–112
Bouchet J. du, Histoire généalogiqve de la maison royale de Covrtenay, chez Jean dv Pvis, Paris 1661
Fine Jr. J. Van Antwerp, The late medieval Balkans. A critical survey from the late twelfth century to the Ottoman conquest, Ann Arbor 1987
Grousset R., Histoire des croisades et du Royaume Franc de Jérusalem, vol. 3: La monarchie musulmane et l’anarchie Franque, Paris 1936
Hendrickx B., Les institutions de l’empire latin de Constantinople (1204–1261). Le pouvoir impérial, l’empereur, les régents, l’imperatrice, „Bizantina” 1974, vol. 6, p. 85–154.
Hendrickx B., Maria van Courtenay [in:] National Biografisch Woodrenbook, vol. 8, Bruxelles 1979, p. 475–499
Langdon J. S., The forgotten Byzantino-Bulgarian assault and siege of Constantinople 1235–1236 and the breakup of the ‘Entente Cordiale’ between John III Ducas Vatatzes and John Asen II in 1236 as background to the genesis of the Hohenstafen-Vatatzes alliance of 1242 [in:] Byzantine Studies in Honor of Milton V. Anastos, Malibu 1985, p. 105–136.
Le Goff J., Saint Louis, Paris 1996 DOI: https://doi.org/10.14375/NP.9782070733699
Longnon J., Les Toucy en Orient et en Italie au XIIIe siècle, „Bulletin de La Société des Sciences Historiques et Naturelles de l’Yonne” 1958, p. 36–39
Longnon J., L’Empire Latin de Constantinople et la Principauté de Morée, Paris 1949
Louda J., MacLagan M., Lines of succession: heraldry of the royal families of Europe, London 1999, tabl. 124
Martínez G. Díez, Alfons VIII, rey de Castilla y Toledo (1158–1214), Gijon 2007
Martínez H. S., Berenguela the Great and her times (1180–1246). The medieval and early modern Iberian world, transl. O. Cisneros, Leiden 2021 DOI: https://doi.org/10.1163/9789004502901
Obreen H., Avesnes (Jan van), Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek, vol. 1, Leiden 1911
Pentek Z., O cesarzowych Cesarstwa Łacińskiego (1204–1261). Berengaria z Léonu, „Balcanica Posnaniensia. Acta et studia” 2023, vol. 30, p. 43–52 DOI: https://doi.org/10.14746/bp.2023.30.3
Pernoud R., Królowa Blanka, transl. Eligia Bąkowska, Warszawa 1989
Perry G., The Briennes. The rise and fall of a Champenois Dynasty in the age of the crusades, c. 950–1356, Cambridge 2018 DOI: https://doi.org/10.1017/9781108164979
L’horoscope de Baudoin de Courtenay, empereur latin d’Orient, „Anagrom” 1973, vol. 3–4, p. 9–45
Richard J., La correspondance entre le pape Innocent IV et les princes musulmans d’Orient (1244–1247), „Oriente moderno. Nouva serie” 2008, vol. 88, no. 2, p. 323–332 DOI: https://doi.org/10.1163/22138617-08802007
Santeramo S., Guida di Barletta, Bagnoregio 1926
Schwennicke D., Die Herren von Toucy, 1228–31, 1238–39 und 1245–47. Regenten des lateinischen Kaiserreiches [in:] Europäische Stammtafeln. Stammtafeln zur Geschichte der europäischen Staaten, Neue Folge, Band III, Teil 4, Das feudale Frankreich und sein Einfluß auf die Welt des Mittelalters, Marburg–Berlin 1989, Table 114.
Tricht F. van, The horoscope of emperor Baldwin II. Political and sociocultural dynamics in Latin-Byzantine Constantinople, Leiden–Boston 2018.
Tricht F. van, The Latin renovatio of Byzantium. The Empire of Constantinople (1204–1228), transl. Peter Longbottom, Leiden–Boston 2011
Wolff R. L., Mortage and redemption of an emperor's son. Castile and the Latin Empire of Constantinople, „Speculum” 1954, vol. 29, p. 45–84. DOI: https://doi.org/10.2307/2853868
Wolff R. L., Studies in the Latin Empire of Constantinople, London 1976
Zhavoronkov P. I., Nikeyskaya imperiya i frantsuzskoye rytsarstvo (Anso de Kayo i Anso de Tusi), „Vizantiyskiy Vremennik” 2000 [Жаворонков П. И., Никейская империя и французское рыцарство (Ансо де Кайо и Ансо де Туси), „Византийский Временник” 2000, т. 59, c. 79–85].
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Zdzisław Pentek
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.