Keywords
mochlos
hauntology
Kant
postmodernism
How to Cite
Abstract
The text tackles the problem of the condition of university, in a world blindly believing that the only possible worth measure is economic in nature and, in the name of this belief, setting in motion a ruthless bureaucratic machinery that throttles all kinds of creativity and nips in the bud all nonstandard actions and creations. The world apparently is “out of joint”, and things are taking an unexpected turn. University is one of the victims, but also one of active accomplices of this despicable situation. How to speak about the university to those who are exclusively in business of calculating balance of profits and losses? How to speak about it after deconstruction, when all great ideas have been already repeatedly and manifoldly dismounted and discredited? How to speak about it, when the university’s men and women have discredited themselves repeatedly as well, oscillating between libido sciendi and libido dominandi? Trying to solve this puzzle, we are following in the footsteps of Derrida, who in his texts about university makes appeal to Kant, and inspired by his invention, we set in motion two opposite traditions, represented by Lyotard, Bourdieu, Bauman and Readings on the one hand, and by Humboldt, Schleiermacher and Jaspers on the other. With Derrida, we make noises about the return of the ideas of truth, of the light of reason, of the autonomy of university. It is, however, a return of the specters of the past, in alignment with Derrida’s hauntology. Humanists are people of academia who see these specters, but at the same time are already specters themselves – even if they still show up here and there, they are almost insignificant. They are only
allowed to contemplate their negligibility and to confess their habitual helplessness. University always had to defend itself, and it does defend itself today.
References
Aron, R. (1983). Mémoires. Paris: Julliard.
Bauman, Z., Donskis, L. (2013). Moral Blindness: The loss of sensitivity in liquid modernity. Cambridge: Polity Press.
Bauman, Z., Donskis, L. (2016). Liquid Evil. Cambridge: Polity Press.
Beauvoir, S. de (1954). Les mandarins. Paris: Gallimard.
Benda, J. (1927). La trahison des clercs. Paris: Grasset.
Benda, J. (2014). Zdrada klerków, tłum. M. Mossakowski. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Bourdieu, P. (1984). Homo academicus. Paris: Editions du Minuit.
Bourdieu, P. (1988). Homo academicus. Stanford: Stanford University Press.
Bourdieu, P. (2006). Medytacje pascaliańskie, tłum. K. Wakar. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Brückner, A. (1985). Słownik etymologiczny języka polskiego. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Derrida, J. (1984), Mochlos ou le conflit des facultés. Conférence prononcée en anglais le 17 avril 1980 à l’Univeristé de Columbia (New York), lors du centenaire de sa Graduate School et après d’un Doctorat Honoris Cause [Paru dans Philosophie no 2, avril 1984. Paris: Minuit], http://redaprenderycambiar.com.ar/derrida/frances/mochlos.htm dostęp: 15.03.2020.
Derrida, J. (2015). Uniwersytet bezwarunkowy, tłum. K.M. Jaksender. Kraków: Libron.
Derrida, J. (2016). Widma Marksa, tłum. T. Załuski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Donskis, L., Sabelis, I., Kamsteeg, F., Wels, H. i in. (red.) (2019). Academia in Crisis. The rise and risk of neoliberal education in Europe. Leiden-Boston: Brill Rodopi.
Ferry, L. (1979) i in. (red.), Philosophies de l’Université. Idealisme allemand et la question de l’Université: textes de Schelling, Fichte, Schleiermacher, Humboldt, Hegel. Paris: Payot.
Gadacz, T. (2017). Wstęp do wydania polskiego. Karla Jaspersa idea uniwersytetu. W: K. Jaspers, Idea uniwersytetu, tłum. W. Kunicki (s. 11–27). Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
Habermas, J. (1985). Die Idee der Universität – Lernprozesse. Zeitschrift für Pädagogik, 32, 703–778.
Habermas, J. (1991). Erkenntnis und Interesse. Frankfurt a. M.: Suhrkamp.
Heidegger, M. (1983). Die Selbstbehauptung der deutschen Universität. Das Rektorat 1933/34: Rede, gehalten bei der feierlichen Übernahme des Rektorats der Universität Freiburg i. Br. am 27.5.1933. Frankfurt a. M.: Klostermann.
Jaspers, K. (2017). Idea uniwersytetu, tłum. W. Kunicki. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
Kant, I. (1917). Der Streit der Facultäten in drei Abschnitten. W: I. Kant. Gesammelte Schriften (s. 1–116), Bd. 7, hrsg. von der Königlichen Preußischen Akademie der Wissenschaften. Berlin: Verlag Georg Reimer.
Kant, I. (1984). Krytyka praktycznego rozumu, tłum. J. Gałecki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Kant, I. (2003). Spór fakultetów, tłum. M. Żelazny. Toruń: Rolewski.
Kant, I. (2010). O pierwotnej przyczynie rozróżniania stron w przestrzeni. W: I. Kant. Dzieła zebrane, t. 1: Pisma przedkrytyczne (s. 801–810). Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Kant, I. (2012). Co oznacza: Orientować się w myśleniu. W: I. Kant. Dzieła zebrane, t. 6: Pisma po roku 1781 (s. 139–154). Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Kant, I. (2018a). Spór fakultetów, tłum. J.W. Bychowiec, oprac. K. Kaśkiewicz i T. Kupś. Studia z Historii Filozofii, 1 (9), 35–41.
Kant, I. (2018b), Józefa Władysława Bychowca przekład Sporu fakultetów Immanuela Kanta. W: K. Kaśkiewicz i T. Kupś (red.), Recepcja filozofii Immanuela Kanta w filozofii polskiej w początkach XIX wieku, część 5 (s. 37–91). Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Kwiek, M. (2006). The Classical German Idea of the University Revisited, or on the Nationalization of the Modern Institution, CPP RPS vol. 1.
Kwiek, M. (2010). Transformacje uniwersytetu. Zmiany instytucjonalne i ewolucje polityki edukacyjnej w Europie. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Lwoff, A. (2014). Wprowadzenie. W: J. Benda, Zdrada klerków, tłum. M. Mossakowski (s. 7–22). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Lyotard, J.-F. (1997). Kondycja ponowoczesna, tłum. M. Kowalska i J. Migasiński. Warszawa: Aletheia.
Pokropski, M. (2013). Cielesna geneza czasu i przestrzeni. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Readings, B. (2017). Uniwersytet w ruinie, tłum. S. Stecko. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
Schelling, F. W. J. (2016). Über einige äußere Gegensätze der Philosophie, vornehmlich den der positiven Wissenschaften. W: F. Schelling Vorlesungen über die Methode des akademischen Studiums (s. 56–63). Berlin: Hofenberg.
Sieg, U. (2005). Humboldts Erbe. Eine Einleitung. W: U. Sieg i in. (red.), Die Idee der Universität heute (s. 9–24). München: G.K. Saur.
Sobota, D. (2012). Źródła i inspiracje Heideggerowskiego pytania o bycie, t. 1. Bydgoszcz: Yakiza.
Van Loon, J. (2019). A Nomad of Academia. A Thematic Autobiography of Privilege. W: L. Donskis i in. (red.), Academia in Crisis (s. 150–168). Leiden-Boston: Brill Rodopi.
Winock, M. (1984). Les intellectuels dans le siècle. Vingtième Siècle. Revue d’historien, 4, 3–14.
Żardecka, M. (2010). Wspólnoty uczonych i ich scholastyczne dyspozycje. W: M. Żardecka, P. Paczkowski (red.), Wspólnota i wspólnotowość w filozofii dawnej i współczesnej (s. 158–175). Rzeszów: Wydawnictwo UR.
License
1. W momencie złożenia pracy celem rozpoczęcia postępowania w sprawie publikacji, Licencjodawca, zwany dalej Autorem, akceptuje wszystkie zasady umieszczone na stronie internetowej czasopisma “Człowiek i Społeczeństwo”, udzielając Licencjobiorcy, zwanego dalej Wydawcą, niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu. Licencja zakłada tym samym brak ograniczeń terytorialnych, czasowych oraz ilościowych na następujących polach eksploatacji (art. 50 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych):
a. utrwalanie Utworu;
b. zwielokrotnienie Utworu drukiem i w wersji cyfrowej;
c. wprowadzenie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału/zwielokrotnionych egzemplarzy Utworu;
d. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
f. wprowadzenie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzenie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
g. rozpowszechnianie Utworu w wersji elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranecie lub innej sieci, w pracy zbiorowej, a także samodzielnie w formule Open Access w oparciu o licencję Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowa Licencja Publiczna (CC BY 4.0), a także inną wersję językową tej licencji, lub którąkolwiek późniejszą wersję tej licencji.
2. Założenia licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowa Licencja Publiczna (CC BY 4.0), udzielają Wydawcy upoważnienia do kopiowania, zmieniania, rozprowadzania, przedstawiania i wykonywania Utworu jedynie pod warunkiem uznania autorstwa.
3. Wraz z dostarczeniem Utworu, Autor zobowiązuje się do wypełnienia, podpisania oraz odesłania skanu umowy