Synestezja

Abstrakt

Synestezja, transdyscyplinarny termin stosowany przez przedstawicieli rozmaitych dziedzin nauki i sztuki, odsyła do całej gamy mniej lub bardziej pokrewnych zjawisk, których wspólnym fundamentem jest zasada intersensualności. Artykuł nakreśla wielodziedzinową panoramę zjawiska synestezji, sytuowanej w interdyscyplinarnym kontekście neurologii, demografii, genetyki, semantyki oraz poetyki. Tekst referuje syntetycznie historię badań nad zjawiskiem, omawia cechy, typy oraz wyznaczniki diagnostyczne synestezji klinicznej, wskazuje na dominujące teorie synestezji, sygnalizuje językowe aspekty oraz postaci intersensualności, przytacza różnice oraz podobieństwa pomiędzy kliniczną synestezją a metaforą, wreszcie – zarysowuje charakterystykę oraz rodzaje synestezji literackiej, wstępnie identyfikując historycznoliterackie obszary szczególnego uprzywilejowania oraz wyraźnego sfunkcjonalizowania synestezji literackiej, która stawała się historycznie zarówno narzędziem projektów sztuki „totalnej”, jak i medium skrajnie subiektywnego – indywidualistycznego doświadczenia percepcji, ciała, idei.