Słowa kluczowe
ironia romantyczna
romantyzm jenajski
Friedrich Schlegel
Jak cytować
Abstrakt
Stworzenie „poetyckiej poetyki” było jednym z licznych postulatów Friedricha Schlegla, które nigdy nie doczekały się realizacji. Myśl romantyka, fragmentaryczna i skrząca się od paradoksów, nie poddaje się łatwej syntezie. Celem artykułu jest zaprezentowanie refleksji poetologicznej autora Fragmentów jako konstelacji niesystemowo powiązanych pojęć, które w ujęciu historycznym stanowią pośrednią replikę na poetykę normatywną klasycyzmu. Refleksja teoretyczna jenajczyków, zgodnie z duchem „poezji progresywnej”, przyjmowała formę prowokacyjnie niedomkniętą. Myśli dotyczące samej literatury (ideał powieści-mieszaniny), jak i języka opisu tejże literatury (ideał „czystej poetyki”), zamiast dążyć do konkluzji, manifestują swoją niekonkluzywność. Na straży poetyki otwartej, pozostającej w nieustannym ruchu, stoi „najbardziej wolna ze wszystkich licencji”, czyli ironia, będąca nie tylko tematem wielu fragmentów Schlegla, ale i samą zasadą ich konstrukcji.
Bibliografia
Behler, Ernst. „The Theory of Irony in German Romanticism”. W Romantic Irony, zredagowane przez Frederick Garber. Budapest: Akad. Kiadó, 1988.
Bielik-Robson, Agata. Duch powierzchni. Rewizja romantyczna i filozofia. Kraków: Universitas, 2004.
Booth, Wayne Clayson. A Rhetoric of Irony. Chicago-London: The Univ. of Chicago Press, 1975.
Corby, James. „Emphasising the Positive: The Critical Role of Schlegel’s Aesthetics”. The European Legacy. Toward New Paradigms 16, nr 6 (2010): 751–68.
De Man, Paul. „O pojęciu ironii”. W Ideologia estetyczna, przetłumaczone przez Artur Przybysławski. Gdańsk: Słowo/obraz terytoria, 2000.
De Man, Paul. „Retoryka czasowości”. Przetłumaczone przez Andrzej Sosnowski. Literatura na Świecie 1999 (1999): 191–241.
Dilthey, Wilhelm. Budowa świata historycznego w naukach humanistycznych. Przetłumaczone przez Elżbieta Paczkowska-Łagowska. Gdańsk: Słowo/obraz terytoria, 2004.
Finaly, Marike. The Romantic Irony of Semiotics. Friedrich Schlegel and the Crisis of Representation. Berlin-New York-Amsterdam: Walter de Gruyter, 1988.
Frank, Manfred. The Philosophical Foundations of Early German Romanticism. Przetłumaczone przez Elizabeth Millan-Zaibert. New York: State University of New York Press, 2004.
Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. Wykłady o estetyce. Przetłumaczone przez Janusz Grabowski i Adam Landman. T. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1964.
Jauss, Hans Robert. „Replika Schlegla i Schillera na Querrelle des anciens et des modernes”. W Historia literatury jako prowokacja, przetłumaczone przez Małgorzata Łukasiewicz. Warszawa: IBL, 1999.
Kierkegaard, Søren. Albo-albo. Przetłumaczone przez Jarosław Iwaszkiewicz. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982.
Kierkegaard, Søren. O pojęciu ironii z nieustającym odniesieniem do Sokratesa. Przetłumaczone przez Alina Djakowska. Warszawa: Wydawnictwo KR, 1999.
Lacoue-Labarthe, Philippe, i Jean-Luc Nancy. The Literary Absolute. The Theory of Literature in German Romanticism. Przetłumaczone przez Philip Barnard i Cheryl Lester. New York, 1988.
Markiewicz, Henryk. Teorie powieści za granicą. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992.
Namowicz, Tadeusz, red. „O niezrozumiałości”. W Pisma teoretyczne niemieckich romantyków. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2000.
Namowicz, Tadeusz, red. , red. „Rozmowa o poezji”. W Pisma teoretyczne niemieckich romantyków. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2000.
Novalis. Henryk von Ofterdingen. Przetłumaczone przez Ewa Szymani i Wojciech Kunicki. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2003.
Okopień-Sławińska, Aleksandra. „Ironia romantyczna”. W Słownik terminów literackich, zredagowane przez Janusz Sławiński. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2000.
Ososiński, Tomasz. Ironia a jednostka. Koncepcja ironii u Friedricha Schlegla i Sokratesa. Warszawa, 2014.
Schlegel, Friedrich. Literarische Notizen 1797-1801. Zredagowane przez Hans Eichner. Frankfurt-Berlin-Wien: Ullstein, 1980.
Schlegel, Friedrich von. Fragmenty. Zredagowane przez Michał P Markowski. Przetłumaczone przez Carmen Bartl. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2009.
Schlegel, Friedrich von, i Michał P Markowski. „Poiesis. Friedrich Schlegel i egzystencja romantyczna”. W Fragmenty, przetłumaczone przez Carmen Bartl. LII. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2009.
Szturc, Włodzimierz. Ironia romantyczna. Pojęcie, granice i poetyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992
Licencja
Za prawa cytowania fragmentów innych publikacji (tekstów, tabel, rycin oraz ilustracji) odpowiedzialni są autorzy artykułu.