Synestezyjna poetyka lektury i przekładu: Barthes – Nabokov – Robinson

Abstrakt

Opisując przyjemności oraz rozkosze czytania i pisania, Roland Barthes żongluje wielomodalnymi metaforami sensualnymi, angażując oraz splatając zmysły w synestezyjnym uścisku: słowa smakują, dotykają, przyprawiają o mdłości, rumienią się, podniecają. Tekst jest ciałem i czytanie jest cielesne. Doskonałym exemplum tak pojmowanej synestetycznej wrażliwości tekstu jest intersensualna proza Vladimira Nabokova. W krytyce oraz praktyce przekładu Nabokova, podobnie jak w translatologicznej koncepcji Douglasa Robinsona (The Somatics of Translation), to właśnie synestetycznie odczuwana materialność języka staje się kluczowym kryterium doboru leksykalnych oraz syntaktycznych środków w tłumaczeniu. W obu przypadkach synestezja okazuje się zasadą językowego instynktu tłumacza. Synestezja ukazuje się jako strategia językowej przyjemności, stanowiącej somatyczny impuls obcowania z tekstem. Barthes, Nabokov oraz Robinson wskazują na synestezyjne odczuwanie języka jako źródło translatorskiej intuicji, czytelniczej wrażliwości oraz tekstualnej przyjemności, pojmowanej jako integralna składowa doświadczeniowego wymiaru lektury oraz przekładu.