Barometr pani Aubain

Abstrakt

Artykuł rozważa funkcję nadmiarowego detalu w realistycznej deskrypcji, a w szczególności w prozie Gustave’a Flauberta. Analizowany fragment opisu z Prosty serca Flauberta stał się przedmiotem refleksji Rolanda Barthes’a we Wstępie do analizy strukturalnej opowiadań oraz w Efekcie rzeczywistości. Wiszący nad pianinem barometr – ów zbędny szczegół – miałby fundować referencjalne złudzenie, czyli oznaczać samą kategorię „rzeczywistości”. Artykuł przedstawia rozliczne polemiki, jakimi obrosła ta interpretacja, by wyróżnić spośród nich krytyczną rewizję Jacques’a Rancière’a wyłożoną w Le fil perdu. Filozof odwraca tezy Barthes’a: w barometrze pani Aubain dostrzega nie tyle figurę referencjalnej pełni, co znak rozsadzający światoobraz, wymykający się konsensualnym uzgodnieniom. W tej perspektywie nadmiarowy detal jest stricte skandaliczny: stanowi przeszkodę dla interpretacji, która zmierza do zintegrowania wszystkich tekstowych znaków i ujawnia skandaliczną, rudymentarną równość wpisaną w porządek zmysłowego.